بهنام آفرینشگر و بخشایشگر صلح و سلامت
سال ۱۳۹۸ خورشیدی با تمام فراز و نشیبها سپری شد؛ اما تجربههای بشری ما بسیار گران بود و بهای بسیاری برایش پرداخته شد. رویدادهای پی در پی، آزمایش سختی را پیش رو قرار داد و با دشواریهای فزاینده، از سیل نوروز ۹۸ تا کرونای زمستان ۹۹، آرامش و امنیت در معرض تهدید قرارگرفت و در طول و امتداد همه تحمیل تحریمهای یکجانبه بر کشور، ستم مضاعفی بود که مردم بردبار تاب آوردند. اما تهدید ناخواندهای که بناگاه حوزه سلامت کشور را غافلگیر و امنیت انسانی را در تنگنای بی سابقهای قرارداد، به مثابه آزمونی برای ملت-دولت و حاکمیت از ابعاد گوناگون آموزههای طرفه به همراه داشت. ازجمله، این پدیده نادر بهشدت به دو قطبی های اجتماعی دامن زد و دوگانههای مفهومی و معنایی را زنده و تقویت کرد. خیر و شر، دانش و خرافه، طب سنتی و مدرن، ترس و بیباکی، امید و نومیدی، برخورداری و نابرخورداری و ... از زمره مفاهیمی است که در این مدت اذهان را به خود مشغول داشته و بحثها و جدلهای جدی در میان نخبگان و حتی عامه مطرح کرده است.
از منظر روابط بینالملل، انتقال شتابنده و هجرت توفنده ویروس کرونا از شرق دور به سایر نقاط گیتی، که بیش از ۱۷۰ کشور جهان را درگیر ساخته، موید برچیده شدن مرزهای سابق جغرافیایی و ذهنی است و مقوله جهانیشدن پدیدهها را به اثبات رسانده و ضرورت بازنگری متداوم در کیفیت و کارآمدی مفاهیمی چون دانش، قدرت، دولت، سیاست و تدبیر را برجستهتر ساخته است.
در همین راستا، اهمیت ارتباطات و فناوری اطلاعات به موازات هنر دیپلماسی و دانش روابط بینالملل در سیاستگذاری و تدبیر مسائل و مشکلات و التیام آلام بشری اهمیت بیش از پیش یافته و از این نگرش، پنجرههای نوینی بر این سپهر معرفتی گشوده خواهد شد. همچنانکه مسئولیت علمی و اجتماعی اندیشمندان و نهادهای علمی این حوزه، مضاعف و انتظار مسیرگشایی برای حصول به توسعه متوازن و گذر از موانع ریز و درشتی که دراثر خطمشیها و ارادههای سنتی برآمده از نظامها و نظمهای سنتی و زمانخورده فراروی جوامع قرارگرفته، دوچندان خواهد شد.
اگرچه درحال حاضر انتشار بیرحمانه این ویروس مهلک، روند آموزش و پژوهش را متوقف و تامل و هماندیشی در موضوعات مهم ازجمله بررسی ماهیت و کارکرد «نظام بینالملل و نظمهای درحال ظهور» را با تاخیر مواجه ساخته، اما برآنیم که جامعه علمی روابط بینالملل، با گذر از مخاطرات کنونی، با عزمی دوباره و انگیزهای مضاعف پدیدههای نوظهور جهانی را واکاوی علمی نموده و تولیدات علمی خود را بر شناخت مسائل و پاسخگویی به پرسشهای جدید متمرکز خواهد ساخت.
در این فرصت، لازم به تاکید است که اصرار بر اعمال تحریمهای یکجانبه در شرایطی که شیوع و انتشار کرونا، در سطح وسیع، سلامت، جان و روان شهروندان را هدف گرفته، مغایر با اهداف حقوق بشر بینالمللی بوده و امنیت انسانی را با مخاطرات جدی روبرو ساخته است.
از همین رو، نیازمند یک جهان یکپارچه علیه هر پدیده ضد بشری ازجمله برچیده شدن بساط تحریمها هستیم و این، مهمترین دستورکار دیپلماسی عمومی و بویژه دیپلماسی علمی درشرایط حاضر است که همبستگی ملی و فراملی برای ایفای این نقش مهم و تاریخی را میطلبد.
* آغاز سال ۱۳۹۹ را به نمایندگی از اعضای محترم هیات مدیره، خدمت اعضای ارجمند انجمن علمی ایرانی روابط بینالملل و استادان، پژوهشگران و دانشجویان عزیز این رشته علمی تبریک و تهنیت عرض نموده، تقارن با شهادت امام و پیشوای کاظمین و فروخورندگان خشم را نویدبخش سالی پر از صلح و سلامت و دوری از خشم و خشونت میدانیم و تحقق جامعه امن بشری را آرزومندیم.
ضیاءالدین صبوری
رئیس انجمن ایرانی روابط بینالملل