قسمت دوم و پایانی
اشاره:
از سال 59 تا به امروز جهاد دانشگاهى روزگارى سراسر تلاش و جهاد و تحقیق و پژوهش و تحقق آرمان و پىجویى اهداف و ارزشهاى ایمانى و مکتبى مردم و نظام، اسلام و امام (ره) را پشت سر گذاشته است. جهاد دانشگاهى شکل گرفته تا تکیهگاهى باشد براى برداشت قدمهاى بلند به سوى آیندهاى روشن.در قسمت دوم گفتگو با دکتر حمیدرضا طیبى به طرحها و برنامهها و دستاوردهاى جهاد دانشگاهى پرداختهایم.
تحلیل و ارزیابى شما از نامگذارى امسال تحت عنوان سال نوآورى و شکوفایى از سوى رهبر معظم انقلاب چیست؟
بعد از تهیه سند چشمانداز، ادبیات رهبر معظم انقلاب ادبیات بسیار خاصى شده است. همه بحث این است که ما باید صاحب علم و فناورى شویم. دستیابى به علم و فناورى بومى لازمه رسیدن به رشد و توسعه همه جانبه است. ما براى رسیدن به صف کشورهاى پیشرفته نیازمند انتخاب راههاى میانبر هستیم. برداشت شخصى بنده از فرمایشات رهبر معظم انقلاب در ابتداى سال این است که بالاخره کارهایى که دولتهاى گذشته انجام دادهاند باید شکوفا بشود و مردم طعم آنها را بچشند. اگر این اتفاقات رخ ندهد ما باید در روشهایمان تجدید نظر کنیم. بحث نوآورى اشاره به تجدیدنظر در روشها دارد. همه ما مىدانیم خیلى از مشکلاتى که اکنون با آن درگیر هستیم مشکل حال ما نیست بلکه مشکلات گذشته ما است و ریشه در یک صد سال گذشته دارد. ما توقع نداشتیم که در دولتهاى پس از انقلاب بخصوص دولتهاى بعد از جنگ همان روشها ادامه پیدا کند. ما نباید این تصور را ادامه دهیم که چون پول نفت داریم باید براى حل مشکلات به سراغ کشورهاى صاحب فناورى برویم. اگر کشورى نتواند مشکلات و نیازهاى خود را در درون حل کند هرگز به پیشرفت و توسعه دست پیدا نخواهد کرد. فلسفه تشکیل جهاد دانشگاهى هم همین بوده است. خوشبختانه طى سالهاى گذشته خدمات ارزندهاى در جهاد صورت گرفته است. زمانى که بنده مسئولیت جهاد دانشگاهى را پذیرفتم معتقد بودم که جهاد از لحاظ فیزیکى رشد کافى داشته و حالا باید به رشد و توسعه کیفى خود بپردازد. ما در تمام استانها به جز 2 استان داراى واحدهاى جهاد دانشگاهى هستیم.
ما باید به گونهاى برنامهریزى کنیم که فعالیتهاى ما منحصر به چند واحد و چند کار اساسى نشود. ما باید در ایران دهها موسسه مثل رویان داشته باشیم.
در حال حاضر شما در جهاد دانشگاهى چه برنامههاى کلانى را تبیین و در حال دنبال کردن آن هستید؟ جهاد امسال در بحث شکوفایى و نوآورى چه دستاوردى خواهد داشت؟
شروع مسئولیت من همراه بود با تهیه برنامه چهارم توسعه جهاد دانشگاهی. تصمیم گرفتم این برنامه را متوقف کنیم و ابتدا یک سند چشمانداز 20 ساله براى جهاد تهیه کنیم اهداف ما در این سند این بود که جهاد دانشگاهى در افق 1404 چه ویژگى داشته باشد تا بیشترین سهم را در توسعه و پیشرفت کشور و تحقق اهداف سند چشمانداز ایفا کند. این سند به تصویب هیئتامناى جهاد دانشگاهى رسید رهبر معظم انقلاب در دیدارى که داشتند فرمودند: من علاقهمند هستم برنامههاى اجرایى شما را براى رسیدن به این اهداف ببینم.
ما هداف کمى 20 ساله را تهیه کردیم. و الان برنامه چهارم جهاد را بر اساس اهداف کمى 3 ساله به صورت کاملا اجرایى تهیه مىکنیم. از نکات شاخص در این سند، فرضا در حوزه پژوهش، این است که همه جهادهاى سرتاسر کشور موظفاند حداقل یک یا دو کار شاخص علمى و پژوهشى ارائه دهند و قطعا هم این طرحها کاربردى باشند. این موضع به واحدها ابلاغ شده و تاکید کردهایم که موضوع تحقیقات متناسب با مزیتهاى بومى همان استان باشد.
ما امیدواریم شاهد توسعه و تحول در حوزه پژوهش با شیم. همین برنامه را در زمینه آموزش هم انجام دادهایم. ما باید به سمت آموزشهاى کاملا تخصصى حرکت کنیم که مقوله اشتغال آفرینى را هم در خود جاى دهد. به عنوان نمونه ما در استان آذربایجان غربى پژوهشگاه ارتقا، ژنتیکی- تولید سیب و انگور داریم که کار بسیار ارزندهاى است. کار دیگرى که در جهاد دانشگاهى شروع کردهایم این است که ما داراى توانمندىهاى خوبى هستیم که اگر بتوانیم این توانمندىها را تجمیع کنیم مىتوانیم ورود به عرصههاى بزرگ را تجربه کنیم. مثلا ما احساس کردیم که چند زمینه در کشور وجود دارد که باید توجه ویژهاى به آنها کرد. یکى صنعت نفت است. در صنعت نفت هم در حوزه بالادستی، میان دستى و پایین دستى متاسفانه در برخى موارد وابسته هستیم. در حوزه بالادستى تصمیم گرفتیم تمام توانمندىهایى را که در زمینه ژئوفیزیک، زمینشناسى و لرزه شناسى داریم تجمیع کنیم و به بحث اکتشاف وارد کنیم.
در حوزه میان دستى و صنایع میانى تصمیم گرفتیم روى تدوین دانش فنى و تولید لیسانس محصولات مختلف کار کنییم و در حوزه پایین دستى روى ساخت تجهیزاتى مثل دکلهاى حفارى کار کنیم. زمینه دیگر بحث حمل و نقل ریلى است. ما در آینده تعداد زیادى لوکوموتیو نیاز خواهیم داشت. الان بحث طراحى و ساخت لوکوموتیو و واگنهاى ملى را در دستور کار داریم.
در ا ین زمینهها چه ارتباطى با دولت دارید. آیا دولت از فعالیتهاى پژوهشى جهاد دانشگاهى حمایت مىکند؟
در این زمینهها ما ارتباطات بسیار خوبى با دولت داریم. جناب آقاى رئیس جمهور دستورات ویژهاى را روى این قضیه دادند که امیدواریم خیلى زود به نتیجه برسد. ریاست محترم جمهور در بازدیدى که از جهاد داشتند گفتند که شما تمام نیازهایتان را سریعا براى دولت تعریف کنید و منتظر نمانید که بودجه توسط سازمان برنامه تامین شود. این کار انجام شد و ما نزدیک 560 طرح را در 480 میلیارد تومان در 4 سطح مختلف تعریف کردیم که در معاونت علم و فناورى ریاست جمهورى در دست بررسى است.
امیدواریم با تامین بودجه این طرحها در ریاست جمهورى ما بتوانیم طرحها را شروع کنیم. به هر حال برنامهریزى بسیار خوبى شده و در هر 4 سطح توسعه کمى و کیفى خوبى داشته باشیم. امیدواریم که بتوانیم راه را براى یک تحول بزرگ علمى و فناورى بگشاییم.
به نظر مىرسد که تمام فعالیتهاى جهاد دانشگاهى منحصر به فعالیتهاى فنى مهندسى نیست و در حوزه علوم انسانى هم فعالیتهایى دارد. در این زمینه جهاد چه برنامه خاصى دارد و چه اهدافى تخصصى را دنبال مىکند؟
ما پژوهشگاه علوم انسانى را تاسیس کردیم و تصمیم گرفتیم روى چند موضوع مشخص و تخصصى مورد نیاز کار کنیم. ما در چند زمینه حرف جدى براى گفتن داریم. یکى بحث توسعه است که گروه خاصى روى آن کار مىکند. موضوع دیگر بحث اقتصاد است. انقطاع نسلها مسئلهاى است که امروز ما با آن درگیر هستیم و باید در این زمینه مطالعات عمیقى انجام دهیم. یکى از موضوعات مهمى که ما روى آن کار مىکنیم تاثیر عوامل اجتماعی- فرهنگى روى اجراى پروژههاى بزرگ صنعتى است که مقام معظم رهبرى از آن تحت عنوان پیوست فرهنگى طرحها یاد کردند. در خیلى از پروژهها به هنگام اجرا مقوله اجتماعى و فرهنگى مرتبط با پروژهها مورد غفلت واقع شد و ما بعدها دچار مشکلات و آفتها شدیم.
این موضوع به طور جدى در پژوهشگاه علوم انسانى در حال مطالعه است. ضمن اینکه با شرکت بزرگ همکارىهاى گستردهاى براى انجام همین مطالعات داریم. موضوع قومیتها و امنیت مرزى از دیگر موضوعاتى است که در حال مطالعه بر روى آنها هستیم. من معتقدم بحث فرهنگ یک بحث زیرساختى است خیلى از مشکلاتى که ما الان در حوزه علم و تکنولوژى داریم ریشه در مشکلات فرهنگى و اجتماعى ما دارد معضلات فرهنگی- اجتماعى ما را همین دوستان در پژوهشگاه علوم انسانى مىتوانند حل کنند. ما بدون پرداختن به مسائل فرهنگى اجتماعى نمىتوانیم در عرصه فناورى و تکنولوژى موفق باشیم.
ما نیازمند فرهنگ سازى صحیح براى رشد و توسعه کشور هستیم. بخشى از فرهنگ سازى کار رسانهها است. مراکزى مثل جهاد دانشگاهى اگر به صورت مجزا کار کنند خیلى اثر گذار نخواهد بود . ولى این رسانه است که مىتواند فعالیتهاى مراکزى مثل جهاد را منعکس کند شما باید به جوان این مملکت القا کنید که مىتواند کارهاى بزرگ انجام دهد.
شما باید به مدیران این کشور القا کنید و بقبولانید که اگر مىخواهند کشور پیشرفت کند باید تحولگرا و اهل جسارت باشند. پرداختن رسانهها به موضوعات پیشپا افتاده که هیچ سود و فایدهاى براى کشور و مردم ندارد وظیفه رسانه نیست بلکه مامویت رسانه فراتر و با اهمیتتر از مسائل ابتدایى است. کشور ما نیاز به اتحاد ملى دارد و باید افراد مختلف با سلایق مختلف حول محور ولایت گرد هم جمع شوند و براى توسعه و پیشرف کشور تلاش کنند.
منبع:روزنامه رسالت
9 اردیبهشت 87