معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی زنجان:
مشارکت خیرین در مدیریت بحران کرونا، بسیار چشمگیر بود
دکتر علیرضا آرمانی‌کیان، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی زنجان، متولد سال ۱۳۴۵ در تهران است. وی تحصیلات دانشگاهی دوره عمومی و تخصصی خود را در رشته روانپزشکی در دانشگاه علوم پزشکی ایران گذرانده و فلوشیپ روانپزشکی از دانشگاه علوم پزشکی تهران است.
سوابق اجرایی:
مدیر کل درمان تامین اجتماعی استان زنجان
رئیس درمانگاه سوران بلوچستان
رئیس درمانگاه تامین اجتماعی زنجان
رئیس بیمارستان امام حسین(ع) زنجان
رئیس بیمارستان شهید بهشتی زنجان
قائم مقام وزیر رفاه و تامین اجتماعی در استان زنجان
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی زنجان
اهم اقدامات در طول دوره معاونت:
ساماندهی بیمارستان‌های استان از نظر نیروهای تخصصی و پشتیبانی
تجهیز بیمارستانها به ویژه در دوره کرونا (به ویژه تجهیزات سرمایه‌ای)
ساماندهی کلیه بیمارستان‌های غیردانشگاهی در راستای همسو بودن آنها با سیاستهای درمانی و توسعه‌ای دانشگاه
سوابق آموزشی:
دانشیار رشته تخصصی و فوق تخصصی گروه روانپزشکی
عضو هیئت بورد کشوری
سوابق پژوهشی:
چاپ مقالات متعدد از جمله مقاله افزایش قوه شناختی در بیماران اسکیزوفرن که موفق به کسب رتبه یک جهانی در کنگره اسپانیا شد.
مصاحبه اختصاصی خبرنگار پایگاه خبری وبدا-زنجان با ایشان را می‌خوانید:
مهمترین چالش‌هایی که در دوره پاندمی با آن مواجه شدید چه بودند؟ اگر برگردیم به اول اسفند سال ۹۸ با توجه به تجربه کسب شده چه کارهایی را انجام می‌دادید و چه کارهایی را انجام نمی‌دادید؟
در ابتدای پاندمی کرونا، سیاست وزارت بهداشت بر این بود که در هر استان یک بیمارستان را به عنوان بیمارستان ریفرال انتخاب کند. در استان زنجان هم بیمارستان بزرگ ولیعصر به دلیل مستقر بودن متخصصین عفونی و داخلی در آن، به عنوان بیمارستان ریفرال انتخاب شد. با تغییر رسالت کاری این بیمارستان، ما ناچار به مهندسی مجدد بخشها شدیم به گونه‌ای که بیماران با ریسک بالا مانند بیماران سرطانی، بیماران دیالیزی، مادران باردار و ... به بیمارستان آیت‌اله موسوی منتقل شدند تا کمترین آسیب را ببینند. در عین حال کلیه‌ی بیمارستان‌های استان در آماده‌باش کامل بودند و موظف به ایجاد بخشهای ویژه کرونا شده بودند به نحوی که این بخشها می‌بایست ایزوله بوده و کمترین تعامل را با سایر بیماران داشتند. بنابراین مهمترین چالش ما در این دوره، بحث چیدمان صحیح بخشها بود.
از طرف دیگر با توجه به اینکه تعداد قابل توجهی از همکاران پرستار، آلوده شده بودند، کمبود نیروها جزو چالشهای جدی ما بود.
تهیه تجهیزات پزشکی شامل تجهیزات مصرفی و تجهیزات سرمایه‌ای از جمله دستگاههای اکسیژن‌ساز بیمارستانها دیگر چالشی بود که با آن مواجه بودیم.
نبود اطلاعات کافی در مورد بیماری و مرگ و میر بسیار بالای ناشی از آن و ایجاد شوک اضطرابی و عصبی در بین مردم نیز در این میان عرصه را بر کادر درمان تنگ کرده بود.
همچنین دغدغه‌ها و چالشهای مالی و تامین اعتبار جزو مشکلاتی بود که با آن دست و پنجه نرم می‌کردیم.
چه مشکلاتی در زمینه تامین، شیفت بندی، پرداخت به موقع، توانمندی‌های لازم(آموزش) برای مواجهه با این بحران و انگیزه در کادر درمانی وجود داشت و چه اقداماتی برای کاهش این نقایص انجام شد یا می‌توان انجام داد؟
برای افزایش انگیزه‌ی پرسنل، نشستهایی در وزارت بهداشت برقرار شد و حضور کادر درمان در بخشهای مختلف، با ضریب مثبت محاسبه شد. به این معنا که با ساعتهای حضور کمتر در بخشهای آلوده و استرس‌زای کرونا، زمان کارکرد بیشتری برای آنان محاسبه می‌شد. همچنین در سال‌های ۹۸ و ۹۹ بیشترین پرداختی کارانه‌ها انجام شد. از طرف دیگر یک تشویق مالی ویژه، طی دو قسط از طرف وزارت بهداشت به دانشگاه تزریق شد که کمک بزرگی از باب همکاری بیشتر پرسنل کرد.
برای آموزش همکاران، از آنجایی که ۱۰بیمارستان در اقصی نقاط استان زنجان فعال است، بسیاری از آموزشها را به سمت آموزشهای ویدئوکنفرانس بردیم. یعنی در کنار کار آموزشی فوری که انجام می‌شد، اساتید در ویدئوکنفرانس به تمام رده‌ها آموزش می‌دادند. در عین حال درمان را هم به سمت ویدئوکنفرانس بردیم. یعنی استفاده صحیح از تله‌مدیسین انجام شد. به عنوان مثال، آی سی یو تله‌مدیسین و پرزنته کردن تک تک بیماران آی سی یوی شهرها توسط متخصصین مربوطه و اساتید گروه بیهوشی، ریه و داخلی و اصلاح نواقص موجود، باعث شد مرگ و میرهایی که در آی سی یوها اتفاق می‌افتاد به حداقل برسد. همچنین در شرایط بین پیک‌ها، با اعطای مرخصی‌های تشویقی و بعضا تحمیلی به کادر درمان، تلاش می‌کردیم تا استرس آنان به حداقل برسد. به علاوه اینکه در هر بیمارستان حداقل دو روانشناس داشتیم که علاوه بر بیماران، از کارکنان هم حمایتهای سایکوتراپی انجام می‌دادند.
چگونه کمبود وسایل محافظت فردی را برای پرسنل بیمارستان در هفته‌های نخست مرتفع ساختید؟ آیا برای تامین وسیله یا تجهیزات دیگر مشکل داشتید و در صورت پاسخ مثبت چه اقدامی را انجام دادید یا توصیه می‌کنید انجام شود؟
خیرین استان در ابتدای این بحران همراهی بسیار جدی با ما داشتند. به عنوان مثال، در تهیه‌ی دستگاههای ونتیلاتور، کپسولهای اکسیژن و وسایل مصرفی دیگر کمک بسیار زیادی به ما کردند. همچنین با همراهی و پشتیبانی استاندار سابق و استاندار فعلی زنجان، وسایل محافظت فردی تهیه و به بیمارستانها تزریق شد و موجب مدیریت استرس و ایجاد آرامش در کادر درمان شد. علاوه بر این، بحثهای نقدینگی دانشگاه به شدت و با جدیت پیگیری شد و کمکهای بسیار زیادی از سازمانهای مختلف و دستگاههای درگیر این موضوع و خیرین و سمن‌ها، در کنار بودجه‌هایی که خود وزارت بهداشت تهیه و تزریق می‌کرد، داشتیم.
مهمترین نکاتی که در هدایت، سازماندهی و چیدن تیم‌های کاری در بیمارستانها لحاظ نمودید چه مواردی بود؟
استفاده از ابزارهای نوین آموزشی-درمانی و چیدمان صحیح بیمارستانها از مهمترین این نکات بود.
همچنین استفاده از مشاوره‌هایی که به شدت باعث می‌شد گردش بیماران در بیمارستانها بیشتر شود و بیماران بیشتری را پذیرش کنیم.
تشکیل تیم‌های ترخیص برای ترخیص سریعتر بیمارانی که اندیکاسیون‌های بستری نداشتند و درمان سرپایی آنان.
راه‌اندازی کلینیک سوگ برای بازماندگانِ قربانیان کرونا که سوگوار بودند و شوک حل نشده‌ای در ذهنشان وجود داشت. خوشبختانه کلینیک سوگ استان زنجان عملا کلینیک بسیار موفقی بود و در سطح ملی و بعضا بین‌المللی منتشر شد
در بحث چیدمان، بخشهای کرونایی در بیمارستانها کاملاً تفکیک شدند، پرسنل توجیه بودند و تمام تجهیزات مشخص بود.
در بخشهای دیگری که شاید در پیکهای اول و دوم مغفول مانده و تعطیل شده بود، مثل بخشهای چشم، گوش وحلق و بینی و ... کم کم به بیماران الکتیو اجازه داده شد که کارهای درمانی خود را انجام دهند و درمان بیمارن مزمن و غیرانتخابی هم به شکل درستی انجام شد.
در عین حال سرویسدهی اورژانس به خوبی انجام می شد و درهیچ کجا، هیچ بیماری در سطح استان برگشت نداشت وعملاً تمام بیمارانی که مراجعه می‌کردند، سرویس خوبی دریافت می‌کردند.
راه اندازی واحد درمان بستری موقت از دیگر اقداماتی بود که صورت گرفت و بدین ترتیب، بیمارانی که نیاز به درمان تزریقی داروهای ویژه بیمارستانی داشتند، روزانه به مدت یک ساعت در بیمارستان حضور پیدا کرده و در واحد بستری موقت، تحت درمان قرار می‌گرفتند و در همانجا معاینه و بررسی می شدند و اگر اوضاعشان مساعد بود، به منزل عودت می شدند و یا در صورت نیاز، به بخشها انتقال پیدا می‌کردند تا سرویسدهی مناسب و بیشتری برای آنان انجام شود.
این اقدامات باعث شد میزان مرگ و میر به ویژه در پیک پنجم کاهش چشمگیری داشته باشد به گونه‌ای که این پیک از نظر تعداد جمعیت درگیر بیماری و همچنین طول مدت پیک قابل مقایسه با هیچ‌یک از پیکهای قبلی خود نبود و خوشبختانه همین موضوع باعث شد استان زنجان جزو سه استان برتر کشور از بابت کاهش میزان مرگ ومیروعوارض ناشی از کرونا باشد. درعین حال در پیکهای بعدی مثل پیک ششم، به دلیل رشد بیشتر واکسیناسیون، قبل از آن که پیک اوج بگیرد، شروع به افول کرد و سیر قهقرایی را در پیش گرفت و خوشبختانه در حال حاضر هم، این مسیر به خوبی ادامه دارد.
همکاری شما با معاونت بهداشت در چه زمینه‌هایی بود؟ و چگونه در آینده می‌باید ادامه داشته باشد؟ همکاری با چه نهادهای دیگری را برای معاونت درمان ضروری دیدید و در این خصوص چه اقدامی انجام دادید؟
خوشبختانه ما در معاونت درمان، تعامل بسیار خوبی با معاونت بهداشت داشتیم و این باعث شد تا بیماری خیلی بهتر کنترل شود.
یکی از اولین آزمایشگاه‌هایی که درابتدای شیوع کرونا برای تشخیص ویروس در سطح کشور راه اندازی شد ، در استان زنجان و با همکاری معاونت‌های بهداشت و درمان شکل گرفت. راه‌اندازی کلینیک تخصصی عفونی یکی دیگر از تجارب مشترک معاونت‌های بهداشت و درمان بود که بیماران قبل از مراجعه به بیمارستانها، در این کلینیک تعیین تکلیف می‌شدند و درمانشان در آنجا آغاز می‌شد و مواردی که نیاز نبود به بیمارستانها ارجاع نمی‌شدند.
وجود درمانگاه‌های شبانه‌روزی سرپایی هم توانست دراین شرایط کمک بزرگی به ما کند. این مراکز در شرایط اقدام مشترک، باعث شد از ورود جماعتی که اصلا نیاز نبود وارد بیمارستانها شوند، پیشگیری شود و ازهمپوشانی بیماران در فضاهای بسته که در آن مقطع، بسیار ضرورت داشت، جلوگیری به عمل آید.
به طور کلی استان زنجان جزو استانهایی بود که در آن تعامل دقیق در حوزه‌ی بهداشت و درمان وجود داشت و این باعث شد که ما در تمام بیمارستان‌هایمان کمیته‌های مشترکی داشته باشیم. هر بیماری که فوت می‌کرد، حتما آنروز جلسات RCA و رسیدگی به علت بیماری و مرگ انجام می‌شد که اگر خطایی وجود داشت، دیگر تکرار نشود و در عین حال جلسات مشترک هفتگی با روسای شبکه ها و بیمارستانها داشتیم که هم روسای شبکه‌ها و هم روسای بیمارستان‌های منطقه‌ای توجیه می‌شدند و این باعث می‌شد که ما بتوانیم در این مسیر مدیریت بهتری داشته باشیم.
در خصوص همکاری با نهادهای دیگر ، نهادهای زیادی بودند که به هر طریق با ما همکاری می کردند و مهمترین آنها، هماهنگی جدی استانداران سابق و فعلی استان بود که به جد ورود کرده و تمام دستگاهها را مجاب می‌کردند که در این مسیر همکاری کنند. در عین حال سپاه استان با اجرای طرح شهید سلیمانی، همکاری بسیار خوبی داشتند. همچنین سازمان تامین اجتماعی با در اختیار قرار دادن بیمارستان‌هایشان بیشترین تعامل درمانی را با ما داشتند. همچنین بیمارستان خصوصی بهمن استان زنجان همکاری قابل قبولی داشت. جمعیت هلال احمر نیز در خصوص تجهیز نقاهتگاه‌ها، کمک کردند و نکته جالب اینجاست که در پشتیبانی تختهای بیمارستانی که ۲ هزار و ۱۰۰ تخت دراستان داریم، قریب به ۳هزار تخت نقاهتگاهی برای موارد اورژانسی و فوق بحرانی، هماهنگ و آماده و تجهیز شده بود ولی خوشبختانه استفاده نشد چرا که درمانهای بستری موقت کمک بزرگی به ما کرد.
