به گزارش روابط عمومی دانشگاه، مقاله دکتر مسروره مختاری عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی به عنوان مقاله برتر در جشنواره بین المللی پروین اعتصامی انتخاب شد.
شایان ذکر جشنواره بین المللی پروین اعتصامی طی روزهای اخیر در استان آذربایجان شرقی برگزار شد.
گفتنی است عنوان مقاله دکتر مختاری«تحلیل جامعه شناختی اشعار پروین اعتصامی(بر اساس نظریه جامعه شناسی ادبیات گلدمن و لوکاچ)» و چکیده آن نیز به شرح زیر است:
ادبیات، زبان گویای هر جامعه است و کارآمدترین راه برای آشنایی با افکار و باورهای هر جامعه، غور در ادبیات آن جامعه است. همزمان با نهضت مشروطیّت و تغییر در شعور سیاسی و اجتماعی مردم، ادبیات جامعه نیز به لحاظ محتوا و هدف متحوّل شد. پروین اعتصامی شاعر توانمند معاصر (۱۳۲۰-۱۲۸۵هجری شمسی) یکی از مستقل ترین شاعران دوره مشروطه است که با سیاست درآویخته و در عین حال از توجّه به مسائل اجتماعی غفلت نورزیدهاست. در پژوهش حاضر بازتاب اندیشههای اجتماعی پروین اعتصامی با استفاده از نظریه جامعهشناسی ادبیات لوکاچ و لوسین گلدمن به صورت توصیفی– تحلیلی مطالعه شده است. از آغاز قرن نوزدهم و چند دهه پس از انقلاب فرانسه، راهی نو بر نقد ادبی فرانسه گشوده شد. کتاب «نبوغ مسیحیت» نوشته «شاتوبریان» و کتاب «درباره ادبیات» نوشته «مادام دواستال» انقلابی در نقد ادبی به وجود آوردد. «بونال» در مقاله ای جمله معروف «ادبیات یعنی زبان جامعه» را به کار گرفت. در مطالب این دو کتاب و مقاله بونال یک هدف دنبال میشد و آن اینکه تاریخ، فرهنگ و جامعه از ادبیات جدا نیستند. به این ترتیب، نمایش «انسان جهانی» در ادبیات، جای خود را به نمایش «انسان اجتماعی» داد. «ژرژ لوکاچ»، فیلسوف قرن بیستم، معتقد است پیدایش هر نوع قالب ادبی، با تحول یک مرحله از تاریخ اجتماعی پیوند خوردهاست.
لوسین گولدمن معتقد است که نویسنده از واقعیات جامعه نسخهبرداری نمیکند، بلکه به عنوان خالق اثر، آن واقعیات را باز میسازد. وی طبقات اجتماعی را زیربنای جهان‌های فلسفی در تولید ادبی و هنری می‌شمارد. طبق مبانی نظری یاد شده، پروین اعتصامی، با تکیه بر میراث ادبیات کلاسیک فارسی، اشعاری با مضامین اخلاقی و درونمایه های نوظهور سیاسی و اجتماعی پدید آوردهاست. مولفه های آزادی، بیداری از غفلت، پرداختن به تضاد طبقاتی و توجه به اقشار فرودست جامعه، دوری از تجمل گرایی و توجه به مسائل زنان از شاخصترین مضمونهای شعر پروین اعتصامی است. شاعر، نابرابری های اجتماعی را برای انسجام، وفاق و توسعه اجتماعی زیان بخش میداند. وی علاوه بر برخورد عاطفی با این مسئله، نظر خود را نسبت به نابرابری های اجتماعی به صورت استدلالی و در چهاچوب منطقی با توجه به زمینه ها، مکانیسم ها و پیامدهای آنها تبیین و راه حلهایی را برای از بین بردن آنها پیشنهاد می کند. «اختر چرخِ ادب» پروین به عنوان نماینده قشر زنان، درباره حقوق زنان داد سخن میدهد و می گوید:
به هیچ مبحث و دیباچه‌ای، قضا ننوشت / برای مرد کمال و برای زن نقصان
زنی که گوهر تعلیم و تربیت نخرید / فروخت گوهر عمر عزیز را ارزان
نه بانوست که خود را بزرگ می شمرد / به گوشواره و طوق و به یاره و مرجان
برای گردن و دست زن نکو، پروین / سزاست گوهر دانش، نه گوهر الوان
حاصل سخن این که
بزرگترین شاعران کسانی هستند که از «من» کلیشهای فراتر رفته اند و همچون جامعه شناس با احساسی عمیق به مسائل و دردهای همنوعان خود نظر داشته اند
. پروین به زیبایی هرچه تمام تر بین شعر، سیاست، اجتماع و دین پیوند برقرار کرده است. اشعار او به نوعی زندگینامه و وقایع نامه اجتماعی است و یکی از عوامل بنیادین در والایی و ماندگاری سروده های پروین اعتصامی پرداختن به دغدغه های جامعه بشری است.
