اشاره:
پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی ایران یکی از مراکز تحقیقاتی وابسته به جهاددانشگاهی است که طی چندین سال فعالیت خود توانسته طرح ها و پروژه های متعددی را اجرا نموده و گامی در جهت توسعه علمی-فناوری کشور بردارد.به منظور آشنایی هرچه بیشتر با فعالیت ها و برنامه های این پژوهشکده گفتگویی را با مهندس شکراله زاده رییس این پژوهشکده انجام دادیم که در ادامه تقدیم می شود....
لطفاً در ابتدا در خصوص تاریخچه و روند تشکیل این پژوهشکده توضیح دهید.
با توجه به احساس نیاز به قطع وابستگی کشور در زمینه تکنولوژی تولید مواد شیمیایی در دهه 60 و مقارن با سالهای دفاع مقدس ایده تشکیل مرکزی برای ایجاد دانش فنی صنایع شیمیایی در جهاددانشگاهی شکل گرفت. گروهی از متخصصان ضمن بازدید از مراکز پژوهشی داخل و خارج از کشور طرح اولیه مرکز تحقیقات و توسعه صنایع شیمیایی ایران را تهیه نمودند. با تأیید طرح در سازمان برنامه و بودجه وقت و ایجاد ردیف بودجه موضوع وارد فاز جدی تری شد. با انتخاب مهندسین مشاور و تعیین محل استقرار فضاهای مورد نیاز طراحی شد. در دهه 70 ساخت فضاهای تحقیقاتی شامل دفاتر تحقیقاتی، آزمایشگاهها و سالنهای پایلوت شدت گرفت. پس از اخذ مجوزهای لازم از وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری در نیمه دوم دهه 70 پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی ایران رسمیت پیدا کرد.
مهمترین سرفصلهای فعالیتی این پژوهشکده را بیان کنید.
پژوهش و دستیابی به دانش فنی در زمینه های تخصصی صنایع شیمیایی، نفت و گاز وپتروشیمی، صنایع غذایی، پلیمر، بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی، بهینه سازی مصرف انرژی، کاهش اتلاف انرژی و مواد در صنایع و حذف آلاینده¬های محیط زیست از اهداف اصلی پژوهشکده می¬باشد.
مهمترین سرفصل های فعالیت پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی ایران را می توان موارد ذیل بر شمرد.
- پژوهشهای توسعه ای در زمینه اصلاح و بهینه سازی فرآیندهای شیمیایی
- طراحی واحدهای فرآیندی
- تحقیقات آزمایشگاهی و نیمه صنعتی برای بومی¬سازی تکنولوژی تولید مواد شیمیایی
- دستیابی و عرضه دانش فنی تولید مواد شیمیایی
- انجام خدمات فنی و تخصصی
- برگزاری دوره های آموزشی تخصصی کاربردی
- انتشار یافته های پژوهشی از طریق چاپ کتب و نشریات علمی
پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی در عرصه علمی و تحقیقاتی چه اهدافی را دنبال
میکند؟
الف) اهداف کوتاه مدت
- ارتقای توان اجرایی سازمانی پژوهشکده برای اجرای رضایت¬بخش پروژه¬های پژوهشی- کاربردی
- اشتهار پژوهشکده در میان صنایع شیمیایی و صنایع وابسته
- تبادل اطلاعات و هماهنگی با پژوهکشده ها و دانشکده های شیمی و مهندسی شیمی
- آماده سازی و بهینه سازی امکانات آزمایشگاهی و سالن¬های پایلوت
- فراهم نمودن تسهیلات لازم برای حضور بیشتر نیروی انسانی در فضاهای تحقیقاتی پژوهشکده
- تکمیل امکانات نرم افزاری پژوهشکده شامل اینترنت، کتابخانه و ...
- تدوین استراتژی پژوهشکده در افق 1404
- حاکمیت فرهنگ خلاق و پویا در تک تک پرسنل پژوهشکده
- حاکمیت اخلاق انسانی در روابط اعضاء خانواده پژوهشکده و ارتقای برآیند انرژی جمعی پژوهشکده
- بررسی نقاط قوت و ضعف داخلی پژوهشکده
- بهره گیری و برنامه ریزی مناسب برای تهدیدها و فرصت های فراروی پژوهشکده
ایجاد هسته های اجرایی نیمه مستقل برای پویایی پژوهشکده در ارائه خدمات مهندسی به جامعه از طریق
راه¬اندازی مراکز خدمات تخصصی شامل:
- مرکز خدمات تخصصی آنالیز شیمیایی
- مرکز تحقیق و تولید فرآورده های شیمیایی
- مرکز خدمات تخصصی ممیزی و مدیریت انرژی
- مرکز خدمات تخصصی بازرسی و نمونه برداری
- مرکز آموزشهای تخصصی (پذیرش دانشجو آموزشی- پژوهشی و پژوهش در مقاطع تحصیلات تکمیلی)
ب) اهداف بلند مدت:
دستیابی به شعار آرمانی:
پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی ایران در افق 1404 ، سازمانی علمی و پژوهشی است متعالی، پایدار و چابک، دانش بنیان، خلاق و کارآمد، پیشرو و تأثیرگذار در توسعه علم و فناوری و تجاری سازی یافته های پژوهشی در حوزه صنایع شیمیایی در کشور.
- دستیابی به قرار گرفتن در پنج پژوهشکده برتر کشور در زمینه فنی و مهندسی
- دستیابی به قرار گرفتن در ده پژوهشکده برتر منطقه در زمینه فنی و مهندسی
مهمترین دستاوردها و طرحهای تحقیقاتی که تاکنون در این پژوهشکده حاصل شده، چیست؟
مهمترین دستاوردها و طرح¬های تحقیقاتی پژوهشکده را می¬توان در چند گروه دسته¬بندی کرد:
الف: دستیابی به دانش فنی تولیدمواد شامل:
- پایه کاتالیست کروی گاما آلومینا
- سیمان، ملات و بتن گوگردی
- سیمان های نسوز پیشرفته با دمای کاری بالای 1700 درجه سانتی گراد
- فرآوری و پرعیارسازی کانه های فلورین
- تهیه گریدهای جدید فنولیک رزین با جایگزینی ترکیبات ارزان قیمت به جای فنل
- ساخت آزمایشگاهی نانوکامپوزیت های آلی – معدنی بر پایه پلی اکریلات (پوسته) به روش امولسیون
- تولید نیمه صنعتی یک عامل ژل کننده مورد مصرف در صنایع شیمیایی، دارویی و غذایی
- تولید آنتی اکسیدان ضدسرطانی از برگ سبز چای ایرانی
ب: دستیابی به دانش فنی طراحی و ساخت تجهیزات شامل:
- طراحی، ساخت و راه¬اندازی آب شیرین¬کن بهینه خورشیدی به روش HD
ج: ابداع و بهینه سازی فرآیند و انرژی شامل:
- بهینه سازی فرآیند فرآوری چای سیاه ایرانی
- بهینه سازی مصرف انرژی در صنعت قند با استفاده از تکنولوژی پینچ
د: سایر موارد شامل:
- دستیابی به دانش فنی فرمولاسیون و تولید بیسکویت غنی شده از املاح روی، آهن و پروتئین گیاهی
- ثبت بیش از 25 اختراع از دستاوردهای پژوهشی در کشور
- ارائه بیش از 50 مقاله از یافته های پژوهشی در نشریات نمایه شده توسط ISI، علمی و پژوهشی و مجامع و کنفرانسهای علمی داخلی و خارجی در 5 سال اخیر.
در عرصه فناوریهای نوین مانند بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی چه اقداماتی را تاکنون انجام داده اید و برای آینده چه برنامه ای دارید؟
در زمینه بیوتکنولوژی طرح¬های پژوهشی "بهبود آنزیمی مرحله تخمیر و اکسیداسیون تولید چای" و "نیازسنجی و تدوین دوره¬های آموزشی تخصصی زیست فناوری مورد نیاز در صنعت و معدن" انجام شده است. همچنین پژوهشکده در سال 1386 اولین همایش ملی کاربردهای زیست فناوری در صنعت و معدن را با همکاری وزارت صنایع و معادن و دانشگاه صنعتی شریف با موفقیت برگزار نمود. در این زمینه پژوهشکده تجهیز آزمایشگاه بیوتکنولوژی و ایجاد گروه پژوهشی بیوتکنولوژی صنعتی را در دست مطالعه و اقدام دارد. هدف گیری پژوهشکده در زمینه نانوتکنولوژی با انجام طرحهای پژوهشی نانوکامپوزیتهای پلیمری و ایجاد گروه پژوهشی در این زمینه می باشد.
کدامیک از محصولات این پژوهشکده در حال حاضر در دسترس عموم مردم قرار دارد و مورد بهره برداری قرار می گیرد؟
اگر چه پژوهشکده در زمینه تولید مواد مصرفی در ساخت دندان مصنوعی، گوگرد رسوبی، گوگرد محلول در آب، نمک دوبار غنی شده با آهن دید حرکتهایی را جهت ارزیابی بازار انجام داده است اما هنوز در ارائه محصول در حجم انبوه به عموم مردم توفیقی به دست نیاورده است.
لطفاً در خصوص فعالیت¬های انتشاراتی پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی ایران توضیح دهید؟
پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی ایران ناشر نشریات علمی- پژوهشی ذیل می باشد:
- نشریه شیمی و مهندسی شیمی ایران با قدمت انتشار از سال 1360 و به عنوان مهمترین نشریه تخصصی به زبان فارسی در این زمینه تخصصی
- نشریه Iranian Journal of Chemistry and Chemical Eng. به عنوان اولین نشریه ایرانی راه یافته به نظام ارزیابی موسسه ISI.
همچنین پژوهشکده در نظر دارد از دستاوردهای طرحهای پژوهشی کتابهایی را در زمینه های گوگرد، چای،آب شیرین کن، نانوکامپوزیت های پلیمری و ... در آینده¬ای نزدیک منتشر نماید.
به نظر شما برای استمرار حرکت روبه رشد علمی کشور باید چه اقداماتی انجام داد؟
استمرار حرکت رو به رشد علمی کشور الزامات متعددی را می طلبد از آن جمله تصویب و ابلاغ هر چه سریعتر نقشه های علمی کشور، تمرکز سیاست گذاریهای پژوهشی و تعیین اولویتهای کلان تحقیقاتی در غالب طرحهای ملی، تخصیص واقعی کامل بودجه از محلهای مصوب در قانون برنامه توسعه و قوانین بودجه سالیانه کشور نظیر ماده 45 قانون برنامه، 1% بودجه عملیاتی شرکتهای دولتی و ...
جهاددانشگاهی در پیشرفت علمی کشور چه تأثیری می تواند داشته باشد.
با توجه به سند چشم انداز جهاددانشگاهی در سال 1404 این نهاد انقلاب اسلامی بایستی در زمینه های آموزشی، پژوهشی و علمی جایگاه ویژه ای را کسب نماید. لازمه اینکار دخالت تأثیر گذار جهاددانشگاهی در سیاست گذاریها، تعریف و انجام طرحهای پژوهشی ملی، تدوین و اجرای دوره های آموزشی تخصصی و تحصیلات تکمیلی پژوهش محور مورد نیاز کشور می باشد که نشان دهنده نقش ویژه جهاددانشگاهی در پیشرفت علمی کشور می باشد.ح/الف
