در گفت وگو با یک متخصص روانپزشکی مطرح شد
سلامت دستیاران پزشکی یعنی مراقبت بهتر از بیماران/ کدام دانشجویان پزشکی آسیب‌پذیرتر هستند؟
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران با تشریح پیچیدگی کار
دستیاران پزشکی به ارائه چند راهکار اصلاحی برای بهبود سلامت روان دستیاران پزشکی پرداخت و گفت: تامین سلامت روان دستیاران دیگر یک امر تزئینی نیست زیرا چنین مشکلاتی در دستیاران پزشکی با افزایش اشتباهات و روش‌های نامناسب در مراقبت از بیمار همراه خواهد شد.
پیامدهای مشکلات سلامت روان دستیاران پزشکی همواره یکی از دغدغه های مهم دانشگاههای علوم پزشکی بوده است .به همین جهت با یکی از متخصصین روانپزشکی دانشگاه به گفت وگو نشستیم تا بیشتر با مشکلات روان، دوران دستیاری، پیامد ها و راههای پیشگیری از آن آشنا شویم.
دکتر شبنم نوحه سرا - متخصص روانپزشکی وعضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران اظهار کرد: پیامدهای منفی اضطراب و افسردگی دردوره دستیاری، موضوع مهمی است که
تامین سلامت روان دستیاران را از یک امر تزئینی، به یک ضرورت بسیار بااهمیت و خطیر تبدیل می‌کند.
چرا دوران دستیاری به لحاظ سلامت روان اهمیت دارد؟
در این دوران افراد در موقعیت‌هایی قرار می‌گیرند که به لحاط عاطفی به شدت آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد مانند ساعت‌های کار طولانی، محرومیت از خواب، عدم استقلال و تماس مداوم با رنج‌های انسانی و از همین رو دوره‌ای است که استرس شدیدی به همراه می‌آورد.
دستیاران به چه مشکلاتی به لحاظ سلامت روان درگیر هستند؟
اضطراب، افسردگی و مشکلات خواب از رایج‌ترین مسائل بهداشت روان هستند که در دستیاران مشاهده می‌شود.
نتایج یک مرور سیستماتیک و متاآنالیز که در آن ۵۴ مطالعه از پنج قاره وارد شده بود، نشان داد که شایع‌ترین اختلال در بین دستیاران افسردگی با شیوع
۸/۲۸
درصد است که بسته به نوع ابزار استفاده شده، شیوع آن از ۹/۲۰ تا ۲/۴۳ درصد متغیر بود. این میزان بسیار بیشتر از شیوع افسردگی در جامعه عمومی است که از سوی یک مطالعه مورد ارزیابی بیش از ۳۷ هزارشرکت‌کننده از ۱۰ کشور بررسی شده است. میزان شیوع افسردگی در این مطالعه بین ۳ تا ۹/۱۶ درصد و در بیشتر کشورها ۸ تا ۱۲ درصد بود.
آیا این مشکلات مختص به فرهنگ یا جامعه خاصی است؟ یا در دوره ای خاص از تحصیل بارزتر است؟
مطالعات انجام شده شیوع بیماری‌های روانی در دستیاران پزشکی در زمینه‌های فرهنگی متفاوت را نشان داده‌اند. همچنین برخی مطالعات نشان‌دهنده افزایش بروز این مشکلات در سراسر دوران تحصیل بوده‌اند.
پیامدهای مشکلات سلامت روان در دستیاران چیست؟
سلامت روان جزو مهمی از سلامت انسان است. اضطراب و افسردگی به خودی خود آزاردهنده است، اما وقتی به پیامدهای منفی آن در دوران دانشجویی و دستیاری توجه کنیم اهمیت آن دوچندان می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد پیامدهای منفی اضطراب و افسردگی در دوران دستیاری شامل اختلالات عملکردی (در مراقبت از بیماران)، غیبت، خودکشی و درگیر شدن در رفتارهای پرخطر، از جمله سوء مصرف مواد و وابستگی به آن مرتبط است.
وجود این مشکلات در دستیاران پزشکی با افزایش میزان اشتباهات گزارش‌شده، به‌کارگیری روش‌های نامناسب در مراقبت از بیمار و افکار خودکشی یا مرگ همراه بوده‌اند. همان طور که مشاهده می‌شود این موارد تامین سلامت روان دستیاران را از یک امر تزئینی به یک ضرورت بسیار بااهمیت و خطیر تبدیل می‌کند.
عوامل موثر بر بروز مشکلات سلامت روان کدام هستند؟
در مطالعات مختلف ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی، مانند جنسیت، سن، ساعات کار و تعداد شیفت‌ها، به عنوان عوامل موثر بر سلامت روان در دستیاران پزشکی مورد بررسی قرار گرفته اند و نقش این عوامل در بروز مشکلات سلامت روان به خوبی شناخته شده است. به عنوان مثال پژوهش‌ها نشان داده است افرادی که از نظر اجتماعی توانمند بوده‌اند، از سلامت جسمی و روانی بهتری در این دوران برخوردار هستند. مطالعاتی که به‌طور خاص روی دستیاران و دانشجویان پزشکی انجام شده، نشان می‌دهد مهارت‌های اجتماعی می‌تواند به عنوان یک عامل پیشگیرانه در بروز مشکلات مربوط به فرسودگی، استرس و سلامت روان داشته باشد
.
آیا می توان پیش بینی کرد که چه دانشجویانی نسبت به مشکلات سلامت روان آسیب‌پذیرتر هستند؟
ویژگی های شخصیتی ممکن است با مشکلات سلامتی روانی در دستیاران پزشکی مرتبط باشند. با استفاده از مدل پنج عاملی ارزیابی شخصیت که پنج عامل اصلی شخصیتی شامل باز بودن، وجدان، اضطراری، توافق پذیری و روان رنجوری را در نظر می‌گیرد، می‌توان تا حدی افراد آسیب‌پذیر به لحاظ شخصیتی را شناسایی کرد. مطالعات اخیر ارتباط بین هر کدام از این پنج ویژگی اصلی شخصیت را با رضایت شغلی و عملکرد تحصیلی و شغلی نشان داده اند.
با توجه به اهمیت مشکلات سلامت روان در دانشجویان و دستیاران پزشکی چگونه می‌توان از آنها پیشگیری کرد؟
توجه به ویژگی های شخصیتی و منابع درونی افراد مهم است تا بتوانیم نقاط آسیب‌پذیر و همچنین توانمندی‌ها و نقاط قوت فرد را بشناسیم. در این صورت می‌توانیم در مواقع استرس نقاط ضعف را پوشش داده و نقاط قوت و منابع درونی فرد را تقویت کنیم.
بنابراین مهم است که در هنگام پذیرش دانشجو برای رشته‌های مختلف تخصصی، علاوه بر مسائل علمی، به ویژگی‌های بهداشت روان متقاضیان نیز توجه نشان دهیم و در طول دوران تحصیل دستیاری این موارد را پیگیری کنیم تا در اسرع وقت و قبل از پیچیده شدن آن، اقدامات موثر شامل آموزش، مشاوره و درمان را انجام دهیم.
با این همه باید توجه داشت که مداخلات صرفاً فردی نمی‌تواند به تنهایی سلامت روان دستیاران پزشکی را تامین کند. به طور مثال نتایج مطالعات متعدد نشان دادند که دستیاران از کیفیت خواب خوبی برخوردار نیستند
که این امر بر عملکرد ایشان تاثیر منفی می گذارد. در مطالعه ای که بر روی دستیاران دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام شد مشخص شد که شیفت های طولانی و کمبود خواب با وضعیت سلامت روان دستیاران ارتباط معنی‌دار داشت. بنابراین اصلاح شیفت های کاری و در نظر گرفتن ساعت های استراحت کافی یکی از مداخلات بسیار موثر در این زمینه به شمار می‌آید.
پایان مطلب//
مرجان خرم
