به گزارش امور فرهنگی دانشگاه باقرالعلوم(ع) پیش اجلاسیه «نقش حوزه علمیه در تحقق بیانیه گام دوم انقلاب» با عنوان (علم و پژوهش) و با حضور نمایندگان مراکز تخصصی حوزوی، اساتید و رییس دانشگاه باقرالعلوم(ع) و موسسه امام رضا(ع) در سالن اجتماعات دانشگاه برگزار شد.
برگزاری اجلاسیه اساتید مراکز تخصصی در تاریخ ۱۴ آذر ماه
در ابتدا حجت الاسلام والمسلمین پریمی از برگزاری اجلاسیه اساتید مراکز تخصصی در روز ۱۴ آذر ماه خبر داد و گفت: هر سال پیش اجلاسیه‌هایی برگزار می‌شود و امسال سه پیش اجلاسیه با حضور ۲۷ مرکز تخصصی برگزار خواهد شد، موضوع این جلسه با حضور ۹ مرکز تخصصی حوزوی «نقش حوزه علمیه در گام دوم انقلاب با محوریت علم و پژوهش» است و جلسه دوم روز دوشنبه هفته آینده با حضور ۹ مرکز تخصصی دیگر برگزار خواهد شد.
عدم مواجهه شعاری و فرمایشی با راهبردهای کلان نظام اسلامی
در ادامه حجت الاسلام والمسلمین غفاری فرد، عضو هیات علمی موسسه امام رضا(ع)، مواجهه شعاری و فرمایشی با راهبردهای کلان نظام اسلامی را به عنوان یک آسیب مطرح کرد و گفت: باید مراقبت کنیم که با این بیانیه راهبردی و مطالبه رهبر معظم انقلاب از حوزه علمیه به صورت شعاری برخورد نشود.
وی با اشاره به سرمایه‌های انقلاب اسلامی خاطرنشان کرد: در بخش سرمایه‌های پژوهشی باید روزآمد سازی داشته باشیم، دانش در صورتی تاثیرگذار است که پاسخگوی نیازهای جامعه باشد، کارکردی و عملیاتی باشد، بدین جهت پاسخگویی به نیاز زمانه از وظایف حوزه در بیانیه گام دوم انقلاب است.
قوانین و ضمانت اجرا بخش گمشده پژوهش‌های حوزوی است
حجت الاسلام والمسلمین روح اللهی، نماینده مرکز آموزش عالی اسراء بر فرآیند محتوای پژوهشی و اجرایی شدن محتوای تولید شده تاکید کرد و گفت: پژوهش‌های تولید شده هیچگاه مواد قانونی و آیین نامه نمی‌سازد، لذا تمدن سازی بدون ضمانت اجرای این تولیدات میسر نیست؛ قوانین و مواد قانونی بخش گمشده پژوهش‌های حوزوی است، بنابراین باید پارک‌های فناوری، مراکز دانش بنیان و اندیشکده‌هایی تولید شود که حوزوی باشد.
نقش حوزه علمیه و مجامع علمی و نخبگانی در تحقق بیانیه گام دوم انقلاب
حجت الاسلام والمسلمین مصلحی، نماینده مرکز تخصصی مهدویت به اهمیت نقش حوزه علمیه و مجامع علمی و نخبگانی در تحقق بیانیه گام دوم انقلاب اشاره و تاکید کرد: رهبر معظم انقلاب در بیانیه تاکید کرده‌اند باید از آرمان خودتان یعنی انقلاب اسلامی محافظت کنید، محافظت از انقلاب با حرکت به سمت تمدن اسلامی و آمادگی برای طلوع ولایت عظمی(عج) است.
جهت دهی پایان نامه‌ها در راستای بیانیه گام دوم انقلاب
وی پژوهش‌های ضعیف و ناکارآمد را یک آسیب خواند و افزود: معاونت‌ها، مراکز تخصصی و موسسات آموزشی جهت به ثمر رسیدن پژوهش‌های قوی فعال شوند، در بخش آموزش، کلاس‌ها پژوهش محور شود، جهت دهی پایان نامه‌ها در راستای بیانیه گام دوم انقلاب باشد، اگر مراکز تخصصی توانایی ایجاد پژوهشکده‌هایی به تناسب هر رشته را دارند، اقدام کنند و اگر هزینه بردار است، در این زمینه از ظرفیت انجمن های علمی حوزوی کمک بگیرند.
برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت جهت تحقق بیانیه گام دوم
حجت الاسلام والمسلمین ترکاشوند، نماینده مرکز تخصصی کلام موسسه امام صادق(ع) لازمه رسیدن به چشم انداز ترسیم شده در بیانیه گام دوم را اقدام عملی و مصداق محور عنوان کرد و گفت: با توجه به ظرفیت سازی در علوم انسانی، مراکز تخصصی باید در حوزه‌های دانش مختلف، اهداف و تکالیفی را تعیین کنند و برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت داشته باشند، در حوزه آموزش دروس با دید بلند و آینده نگرانه به طلاب آموزش داده شود و گروه‌های علمی و بخش‌های متولی این مراکز با برنامه و هدفمند، نظام آموزش را ترسیم و اجرایی کنند.
حجت الاسلام والمسلمین ترکاشوند افزود: در حوزه پژوهش نیز، فعالیت‌های پژوهشی در سطوح مختلف ناظر به نیازهای آینده باشد که با برطرف کردن آنها زمینه سازی ظهور تحقق پیدا کند، همچنین دانش پژوهان سطح ۳ و ۴ حتما مقاله علمی و پژوهشی داشته باشند و اگر گروه‌های علمی در حوزه دانش، موضوعات جدید و به روز را شناسایی و در اختیار طلاب قرار دهند، ظرفیت فوق العاده‌ای که مراکز پژوهشی می‌توانند بخشی از تکلیفی که انقلاب به عهده آنها گذاشته را انجام دهند.
ضرورت ارتباط مراکز تخصصی حوزوی با مراکز علمی داخلی و بین المللی
وی برگزاری نشست‌های پژوهشی و تبیین ماحصل موضوعات پژوهش در این نشست‌ها را ضروری دانست و گفت: همکاری با همایش‌های علمی پژوهشی داخلی و بین المللی بسیار اهمیت دارد و تمدن سازی زمانی معنا پیدا می‌کند که جهانی باشد، بنابراین لوازم این موضوع و زمینه ارتباط مراکز تخصصی با مراکز علمی داخلی و بین المللی باید تقویت شود و دانش پژوهان جهت شرکت در مجلات و مقالات مختلف تشویق و ترغیب شوند.
حجت الاسلام والمسلمین دهقان به ارائه گزارشی از مرکز تخصصی مهدویت، پرداخت و گفت: تبلیغ یکی از موضوعات گام دوم انقلاب است و با توجه به مدیریت حجت الاسلام والمسلمین قرائتی در این مرکز، تبلیغ جزو اولویت‌های آن است.
وی به چند کلید ویژه در بیانیه گام دوم اشاره کرد و گفت: مخاطب بیشتر کلید واژه‌ها و موضوعاتی نظیر جوان گرایی، امید به آینده روشن، ثبات قدم، صبر و کلیدواژه‌های دیگری که در این بیانیه آمده، حوزه علمیه است که باید توجه شود که حوزه چقدر بستر را برای رسیدن به این موضوعات فراهم کرده است؟
اغلب طلاب دست به قلم نیستند
حجت الاسلام والمسلمین کاشانی، نماینده مرکز تخصصی خاتم النبیین(ص) تصریح کرد: یکی از مشکلات اصلی پژوهش، عدم آموزش طلاب پژوهشگر جهت تولید پژوهش‌های قوی است، این یک آسیب است که اغلب طلاب دست به قلم نیستند.
وی افزود: اغلب نهادهای علمی دنیا امکاناتی را فراهم می کنند تا دسترسی به پایان نامه‌ها و دسترسی به اطلاعات باز در اختیار دانشجویان و پژوهشگران قرار بگیرد و در مراحل بعد استاد مراقبت می کند تا پژوهش کپی برداری نباشد، در صورتی که در حال حاضر دسترسی به محتوای پژوهشی بسیار مشکل است.
حجت الاسلام والمسلمین کاشانی، آشنایی انجمن های علمی حوزه با دانش‌های تخصصی را ضروری خواند و گفت: اکثر مراکز تخصصی پاتوق اساتید قدیمی است و راهی برای ورود و فعالیت طلاب جوان و دانش پژوهان نیست.
مهمترین مساله در پژوهش فروش محتوای تولید شده است
وی مساله فروش پژوهش را مهم ارزیابی کرد و گفت: مهمترین مساله در پژوهش طرح پژوهش نیست، بلکه فروش محتوای تولید شده است، در این راستا مسوول پژوهش باید رصد کننده پژوهش‌های داخلی و خارج از کشور باشد تا از فروش پژوهش‌ها و شرکت در همایش‌های مختلف، قوت و ضعف‌ها مشخص شود و روزمه برای پژوهشگر نیز محسوب شود.
نماینده مرکز تخصصی خاتم النبیین(ص) افزود: فارغ التحصیلان هر رشته می‌توانند در رشته های نوپا بخشی از محتوای مورد نیاز آن رشته را تولید کنند، به عنوان مثال برای تولید محتوای هر رشته نخست کلان پروژه تعریف کردیم و در مرحله بعد هر پروژه جزئی را به یکی از فارغ التحصیلان داده‌ایم و به نوعی خط تولید پژوهش راه انداختیم.
مراحل طولانی تصویب پایان نامه، انگیزه طلاب را نابود می‌کند
وی عدم تخصص و عدم شناسایی نیاز روز را بحران پایان نامه در مدارج علمی حوزه عنوان کرد و گفت: مراحل تصویب پایان نامه، انگیزه طلاب را از بین می‌برد، طلبه چندین سال در مراکز تخصصی وقت صرف کرده‌اند؛ اما هنگام به ثمر رسیدن زحماتشان باید با مساله پایان نامه و مشکلات تصویب مواجه باشند.
مراکز تخصصی حوزوی به جایگاه واقعی نرسیده است
حجت الاسلام والمسلمین ابراهیمی، نماینده موسسه آموزش عالی اسراء، تهیه گزارش از عملکرد نشست هم اندیشی مراکز تخصصی را ضروری خواند و گفت: وظیفه مراکز تخصصی، ایجاد کانال برای تمدن سازی است، در صورتی که تخصصی شدن رشته‌های حوزوی و این مراکز هنوز در حوزه پایدار نشده و جانیفتاده است.
وی استفاده از ظرفیت فارغ التحصیلان و دانش پژوهان مراکز تخصصی را مهم دانست و گفت: مراکز تخصصی یک انجمن مرکزی داشته باشند تا برای فارغ التحصیلان این مراکز برنامه ریزی شود، همچنین عنوان دروس در مراکز تخصصی خوب است؛ اما متن قوی برای تدریس در حوزه آن علم تخصصی نداریم.
حجت الاسلام والمسلمین بخشی، نماینده آینده روشن ابراز داشت: با توجه به مطالبه گری بخش‌های مختلف اجرایی در کشور از حوزه علمیه، آیا مدیران اجرایی نظام تا به حال این دغدغه را داشته اند که نیازهای نظام در بخش‌های مختلف همچون بانکداری اسلامی، علوم انسانی اسلامی و... را لیست کرده و به حوزه ارجاع دهند تا پاسخ بگیرند یا در عمل این اتفاق نیفتاده است و در مرحله بعد چقدر حوزه علمیه این دغدغه مندی را داشته است که مراجعه کند و نظام سازی داشته باشد؟
درس قرآن و تفسیر در حاشیه دروس حوزه است
حجت الاسلام والمسلمین پارسا، نماینده مرکز تخصص علوی، رشد و تعالی جامعه در بیانیه گام دوم را از محورهای اصلی برشمرد و گفت: بهترین محتوا قرآن است و حوزه باید به جامعه رنگ و بوی قرآنی بدهد، اما درس قرآن و تفسیر در حوزه در حاشیه است.
حجت الاسلام والمسلمین زندیه، موسسه امام رضا(ع)، مدیر گروه شیعه شناسی موسسه امام رضا(ع) به نقش حوزه علمیه در تحولات تاریخی اشاره کرد و گفت: در حال حاضر نیز حوزه، ظرفیت تمدن سازی دارد، اما باید موسسات آموزشی خروجی محور باشند تا طلاب انگیزه بیشتری داشته باشند.
سرمنشا مشکلات آموزشی عدم توجه به پژوهش است
حجت الاسلام والمسلمین رنجبر، نماینده مرکز دین پژوهی علوی یادآور شد: سرمنشا مشکلات آموزشی عدم توجه به پژوهش است و اگر مشکلات پژوهش برطرف شود، آموزش نیز اصلاح خواهد شد، مساله امید به آینده، جایگاه و هویت صنفی طلاب و ایجاد انگیزه برای ایشان و حمایت از طلاب پژوهشگر باید جدی گرفته شود؛ در زمینه پژوهش نیازسنجی صورت بگیرد، ایجاد بستری برای عملیاتی کردن ایده‌های پژوهشی و لوازم بحث تمدن سازی نیز بسیار اهمیت دارد.
فهم اقتضائات عصر جدید و فراهم کردن زمینه جهانی اندیشیدن طلاب
حجت الاسلام والمسلمین سلطانی، عضو هیات علمی موسسه امام رضا(ع) بحث جهانی اندیشیدن اشاره کرد و گفت: با توجه به اهمیت تحصیل، تهذیب، معیشت، حیثیت اجتماعی طلاب و مسائل دیگری که مهم است و باید برنامه ریزی صورت بگیرد؛ اما بحث جهانی اندیشیدن و فراهم کردن شرایط برای پرورش طلابی که بحث آغازگری عصر جدید در بیانیه گام دوم را پیگیری کنند نیز اهمیت دارد.
لزوم مستدل کردن بیانیه گام دوم
حجت الاسلام والمسلمین توحیدی، نماینده پژوهشکده آینده روشن بر وظایف عمده حوزه در سه عرصه کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تاکید کرد و گفت: باید توجه داشت که مخاطب گام دوم فقط پژوهشکده‌ها نیستند و شمولیت زیادی دارد، از این جهت رهبری معظم قصد نداشته‌اند به مبانی دینی به صورت مستدل اشاره کنند که در این زمینه مراکز تخصصی وظیفه دارند که بیانیه گام دوم را براساس آیات و روایات مستدل کنند.
تعالی اندیشی و تهذیب نفس طلاب
حجت الاسلام والمسلمین شریعتمدار، معاون پژوهش موسسه امام رضا(ع)، تهذیب نفس و تعالی اندیشی طلاب را مهم خواند و تاکید کرد: مساله آمادگی طلاب از نظر روحی و معنوی و در نظر گرفتن رشد و تعالی ایشان بسیار اهمیت دارد، این که در پژوهش‌ها استنادات رعایت شود و باعث انحراف اخلاقی طلبه نشود.
حجت الاسلام والمسلمین آقاجانی، عضو هیات علمی موسسه امام رضا(ع) یادآور شد: با توجه به اهمیت بیانیه گام دوم نباید به این گونه جلسات اکتفا شود و گرنه فرمایشی و شعاری خواهد بود.
لزوم تعیین رسالت‌ها و وظایف از سوی تشکل اندیشه ورز
وی افزود: جدی گرفتن بیانیه گام دوم به این است که حوزه به نحو عام و مراکز تخصصی به نحو خاص، تشکل اندیشه ورزی را تشکیل دهند و به صورت جداگانه، اهداف، رویکردها، روش‌ها و مخاطبان بیانیه مشخص شود و در مرحله بعد به صورت کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت، رسالت‌ها و وظایف هر یک اعم از حوزه، مراکز تخصصی، اساتید، طلاب و در حد داخلی، منطقه‌ای و بین المللی، کار شاخصی صورت بگیرد.
در پایان حجت الاسلام والمسلمین شمس الله مریجی، ریاست دانشگاه باقرالعلوم(ع) و موسسه امام رضا(ع) به جمع بندی این جلسه پرداخت و اظهار داشت: نقش حوزه علمیه در تحقق بیانیه گام دون انقلاب از مطالبات رهبر معظم انقلاب است و این پیش اجلاسیه با حضور اساتید مراکز تخصصی در جهت هم اندیشی و ارائه راهکارها تشکیل شده است.
پرهیز از جزیره‌وار عمل کردن مراکز تخصصی حوزوی
حجت الاسلام والمسلمین مریجی، توجه به بخش‌های آموزش، پژوهش و تشکل‌ها را جهت رسیدن به اهداف بیانیه مهم خواند و یادآور شد: مراکز تخصصی حوزوی در بخش آموزش باید جایگاه و هویت حوزوی خود را پیدا کنند، بدین جهت نباید جزیره‌وار عمل کنند بلکه باید ارتباط و هم افزایی داشته باشند.
نقش آموزش علوم جدید و تربیت نیروهای مستعد در بیانیه گام دوم
وی افزود: هم اندیشی مراکز تخصصی و مراکز حوزوی با مراکز دانشگاهی و گروه‌های علمی دیگر باید ناظر به مسائل آینده جامعه اسلامی و در جهت تحقق گام دوم باشد، در این راستا آموزش علوم جدید و تربیت نیروهای مستعد بسیار اهمیت دارد و حوزه علمیه می‌تواند این بستر را آماده کند.
تدوین نظام موضوعات و تولید متون آموزشی جدید
عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) به تبیین الزامات و اولویت‌های بخش پژوهش، اهمیت و جایگاه آن در بیانیه گام دوم پرداخت و خاطرنشان کرد: تدوین نظام موضوعات و تولید متون آموزشی جدید در مسیر تحقق گام دوم بسیار اهمیت دارد، ایجاد تشکل‌هایی که در متن حوزه آموزش و پژوهش را سامان دهی کنند، در این زمینه پیشنهاد می‌شود مرکز تخصصی اسراء متکفل ایجاد تشکل‌ها باشد و مراکز و محفل‌های اندیشه ورز از همین مراکز تخصصی تشکیل شود؛ همانند طرحی که آیت الله مکارم به عنوان مجمع مرجعیت پیشنهاد کردند که چنانچه اجرایی شود بسیاری از احتیاط ها در فتاوا برداشته خواهد شد.
ارتباط تنگاتنگ حوزه علمیه با جامعه جهت تبیین و ترویج بیانیه گام دوم
حجت الاسلام والمسلمین مریجی، ارتباط حوزه علمیه با جامعه را حیاتی عنوان کرد و گفت: حوزه جهت تدوین، ترویج و تبیین بیانیه گام دوم باید با بدنه جامعه ارتباط داشته باشد، در صورتی که امروزه شاهد حضور کمرنگ طلاب در شهرستانها هستیم که با توجه به رسالت حوزه علمیه در امر تبلیغ، در این زمینه نیز باید برنامه ریزی صورت بگیرد.
