گزارش زمین لرزه ۲۱ آبان ۱۳۹۶ سرپل ذهاب استان کرمانشاه
در بعد از ظهر روز دوشنبه مورخ ۲۰ آذرماه ۱۳۹۶ نشست علمی- تخصصی «گزارش زمین لرزه ۲۱ آبان ۱۳۹۶ سرپل ذهاب استان کرمانشاه» با حضور جمع کثیری از اساتید و صاحبنظران حوزه زلزله، دانشجویان و علاقمندان برگزار شد.
در ابتدای جلسه دکتر محمد کاظم جعفری رئیس پژوهشگاه، حضور شرکت کنندگان در این نشست را خیرمقدم گفتند و ضمن اشاره ای به حجم بالای کار انجام شده تاکنون توسط تیم های مختلف اعزامی پژوهشگاه، و اینکه امکان ارائه نتایج و دستاوردهای انها در یک جلسه چند ساعتی میسر نیست، نوید برگزاری دوره ای جلسات تخصصی در پژوهشکده ها را دادند.
در ادامه، سخنرانان این نشست به ترتیب در حوزه های زلزله شناسی، مهندسی ژئوتکنیک، مدیریت بحران، و مهندسی سازه نتایج و دستاوردهای بررسی های انجام گرفته توسط تیم های تخصصی را به شرح زیر ارائه نمودند.
١-جنبه های زلزله شناسی
دکتر خالد حسامی آذر، بعنوان اولین سخنران، مطالعات خود تحت عنوان تکتونیک منطقه زلزله زده استان کرمانشاه را ارائه دادند. ایشان در بخشی از این سخنرانی گفتند: زمین لرزه سرپل ذهاب از نظر زمین شناسی در ایالت لرزه زمین ساختی زاگرس روی داده است. از آنجاکه کانون سطحی این زمینلرزه در شمال خاوری گسل پیشانی کوهستان (MFF) واقع گردیده، احتمال جنبائی این گسل در زمین لرزه اخیر زیاد است. این نتیجه گیری با سازوکار کانونی زمینلرزه مزبور که گسلی با شیب بسیار کم (۱۰ – ۱۵ درجه) به سمت خاور- شمال خاور را مشخص نموده، سازگار است. همچنین تحلیل تصاویر ماهوارهای رادار بیانگر آن است که جابه جایی صورت گرفته بر روی گسل مزبور با یک چین خوردگی با طول موج بسیار بزرگ، حدود ۸۰ کیلومتر، همراه بوده است. دامنه این چین خوردگی بر اساس تصاویر مزبور حدود ۹۰ سانتیمتر می باشد.
در ادامه آقای دکتر تاتار به ارائه جنبه‌های زلزله شناسی، توزیع پسلرزه های ثبت شده توسط شبکه های لرزه نگاری دائمی، موقعیت کانون و ساز و کار کانونی زمین لرزه ۲۱ آبان سرپل ذهاب، پرداختند. ایشان ضمن ارائه نقشه شبکه لرز‌ه‌نگاری موقت نصب شده توسط تیم اعزامی پژوهشگاه، به ارائه نتایج اولیه حاصل از تحلیل پسلرزه‌های ثبت شده در شبکه فوق‌الذکر طی چند روز اول پرداختند. مطابق با این نتایج اولیه، وقوع زمین لرزه اصلی روی گسلی با امتداد شمال شمال غرب – جنوب جنوب شرق و شیب بسیار کم محرز است. فعالیت گسل های پر شیب تر در منطقه، متاثر از تنش های القا شده از زمین لرزه اصلی نیز در پسلرزه های مکانیابی شده کم و بیش مشاهده می گردد.
در بخش دیگری دکتر محمد رضا قائمقامیان، در خصوص مدل گسلش و نحوه انتشار گسیختگی گسل مسبب زلزله سرپل ذهاب کرمانشاه بر پایه نگاشت های شتاب ثبت شده در حوزه نزدیک گسل، نتایج تحلیل های خود و همکاران را ارائه نمودند. ایشان درخصوص مدل لغزش گسل، پارامترهای گسلش، نظیر جهت لغزشی، و الگوی لغزش در سطح گسل، و همچنین در رابطه با پالس جهت یافتگی مشاهده شده در ایستگاه های واقع در حوزه نزدیک گسل، که توجیح کننده نحوه گسترش خرابی ها در منطقه می باشد، توضیحاتی را بیان نمودند.
٢-پدیده های ژئوتکنیکی
در این بخش پدیده های زمین شناختی – ژئوتکنیکی همراه با زلزله اخیر، از دو منظر تاثیر شرایط ژئوتکنیکی بر میزان جنبش قوی زمین و توزیع خرابی ها و نیز ناپایداری های زمین شناختی-ژئوتکنیکی ایجاد شده در اثر زلزله تشریح شد. در ابتدا آقای دکتر سید مجتبی موسوی ضمن مروری کلی بر فعالیت های شناسایی انجام شده در بخش ژئوتکنیکی به بیان ارتباط توزیع خرابی ها در سرپل ذهاب با جنس خاک منطقه بر اساس مشاهدات میدانی پرداختند. سپس آقای دکتر ایمان عشایری از دانشگاه رازی به بیان نتایج اندازه گیری های خردلرزه سنجی انجام شده با همکاری پژوهشگاه و دانشگاه رازی پرداخته و بر اساس آن تاثیر شرایط ساختگاهی را بر تفاوت میزان خرابی ها در دو شهر سزپل ذهاب و اسلام آباد غرب را تشریح نمودند.
در بخش سوم مسائل ژئوتکنیکی، دکتر ابراهیم حق شناس، ناپایداری های زمین شناختی- ژئو تکنیکی روی داده بر اثر این زمین لرزه را که در گستره ای به وسعت حدود ۲۰۰۰ کیلومتر مربع از شهر چوار استان ایلام در جنوب شرق تا روستای مرزی باویسی در شمال غرب مورد شناسایی قرار گرفته بود، تشریح کرد. این ناپایداری ها در چند دسته؛ شامل لغزش های دامنه ها، ریزش ها و بهمن های سنگی، جریان های واریزه ای، گل روانه ها، گسیختگی تاج تپه ها و نیز روانگونگی تشریح گردیده و مناطق معرفی گردید.
٣- مدیریت بحران
دکتر کامبد امینی حسینی رئیس پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران سخنران بعدی این جلسه بود. ایشان ضمن ارائه توضیحاتی در خصوص جنبه های مختلف مدیریت ریسک و بحران در این زلزله توضیحاتی را در خصوص چالش های موجود در روند ارزیابی تلفات و مصدومان ناشی از زلزله و حوزه های مختلف آمادگی برای مواجهه با اثرات این زمین لرزه ارائه نمودند. در این خصوص ضمن بررسی ابعاد مختلف وضعیت سازماندهی و برنامه ریزی برای مدیریت بحران، میزان آگاهی عمومی از خطر زلزله و وضعیت آموزش همگانی و تخصصی و وضعیت بیمه سوانح در منطقه، ضرورت ایجاد نظام مدیریت بحران محله محور مورد تاکید قرار گرفت. در ادامه وضعیت مدیریت واکنش اضطراری در زلزله در ابعاد جستجو و نجات، تریاژ و بهداشت و درمان، اسکان اضطراری، ترافیک و حمل و نقل، اطلاع رسانی و هشدار، مشارکت مردم، امور امنیتی و تامین سلامت روانی و اجتماعی بصورت اجمالی معرفی شد و چالش های مشاهده شده در هر حوزه و راهکارهای لازم برای بهبود روندهای موجود مورد اشاره قرار گرفت. در بخش اسکان اضطراری و بازسازی نیز وضعیت اسکان موقت و آوار برداری مورد نقد و بررسی قرار داده شد و توصیه هایی نیز برای حوزه بازسازی ارائه گردید تا در برنامه ریزی این فرایند جنبه های مختلف این موضوع مورد توجه قرار گیرد.
٤- سازه و شریان های حیاتی
دکتر بهرخ حسینی هاشمی عضو هیأت علمی پژوهشکده مهندسی سازه در چهارمین بخش ابتدا راجع به روال برداشت و ثبت اطلاعات از آسیب‌های لرزه‌ای و برنامه‌ی این پژوهشکده در این زمینه صحبت نمودند و به توضیح فرم‌های برداشت اطلاعات آسیب و برآورد شدت آسیب پرداختند. ایشان در ادامه به بررسی آسیب‌های مشاهده شده در ساختمان ها پرداخته و مهمترین مودهای شکست و عوامل ایجاد آنها را معرفی کردند. در بخشی دیگر از این سخنرانی شدت آسیب ها و عملکرد لرزه‌ای مجموعه ساختمان های مسکن مهر در شهرهای سرپل ذهاب، اسلام آباد غرب و کرند غرب مورد بررسی قرار گرفت. در بخش پایانی این سخنرانی به معرفی موردی شرایط آسیب در یک ساختمان فولادی پرداخته شد.
در ادامه بخش چهارم از نشست علمی تخصصی گزارش زلزله کرمانشاه، دکتر مجید محمدی مشاهدات صورت گرفته راجع به اجزای غیرسازه ای را ارائه نمود. سپس دکتر مرتضی بسطامی در خصوص شریانهای حیاتی منطقه زلزله زده استان کرمانشاه صحبت کرد.
سخنرانی دکتر مهران سید رزاقی نماینده انجمن مهندسی زلزله ایران، تحت عنوان تاسیسات و سازه های ویژه (تاسیسات صنعتی و آبی) در مناطق زلزله زده، خاتمه بخش این نشست نیمروزه بود.
