در آستانه هفتمین جشن یکپارچه دانش‌آموختگان دانشگاه علوم پزشکی تهران هستیم که قرار است تاریخ ۲۲ تیر ۹۷ برگزار شود، به همین بهانه با دکتر اکبری ساری رئیس دانشکده بهداشت گفتگو کردیم.
در آستانه برگزاری هفتمین جشن یکپارچگی دانش‌آموختگان هستیم برای ما از وضعیت دانشکده‌ی بهداشت و دانش‌آموختگان آن و برنامه‌های آموزشی دانشکده بفرمائید؟
بسم ا. الرحمن الرحیم، دانشکده‌ی بهداشت یکی از قدیمی‌ترین دانشکده‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران است و اساساً بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین دانشکده‌ی بهداشت کشور و احتمالاً در منطقه‌ی مدیترانه‌ی شرقی است. هسته‌ی اولیه‌ی دانشکده برمی‌گردد به سال ۱۳۱۹ یعنی حدود ۷۸ سال قبل که کرسی انگل‌شناسی پزشکی در دانشکده‌ی پزشکی ایجاد شد و به‌تدریج کرسی‌های دیگر ایجاد شد؛ مثلاً کرسی بیماری‌های گرمسیری و نهایتاً در طول زمان تبدیل به یک گروه تحت عنوان علوم بهداشتی شد که حدود سال ۱۳۴۴ در دانشکده‌ی پزشکی ایجاد شد. از طرف دیگر، حدود ۷۰ سال قبل به کمک وزارت بهداری وقت و سازمان جهانی بهداشت یک انستیتویی تحت عنوان انستیتو مالاریولوژی که بر اساس شرایط آن زمان هدفش کنترل بیماری مالاریا در کشور بوده، طی سال‌ها تبدیل به انستیتو تحقیقات بهداشتی شده و نهایتاً سال ۱۳۴۵ با ادغام دو بخش آموزشی و پژوهشی که بخش آموزشی گروه علوم بهداشتی است و بخش پژوهشی که انستیتو تحقیقات بهداشتی است، دانشکده‌ی بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی ایجاد می‌شود که حدود ۵۲ سال از تاسیسش می‌گذرد. این دانشکده در طول زمان توسعه پیداکرده است به‌نحوی‌که ما الآن در دانشکده‌ی بهداشت ۱۲ گروه آموزشی داریم که حدود ۱۲۰ نفر عضو هیئت‌علمی ثابت و تمام‌وقت در این گروه‌ها فعالیت می‌کنند. در حدود ۱۴۰۰ دانشجو در دانشکده مشغول به تحصیل هستند که در ۱۶ مقطع دکترا و ۱۸ مقطع ارشد و یک تعدادی دیگر هم گرایش‌های PMH در دانشکده‌ی بهداشت وجود دارد که افرادی در این دوره‌ها در حال تحصیل هستند. بعلاوه دانشکده بهداشت از آزمایشگاه‌های تخصصی متعدد و متنوعی بیشتر از ۱۵ آزمایشگاه برخوردار است که یک تعدادی از این‌ها آزمایشگاه‌های ملی و مرجع کشوری هستند. همچنین یک تعدادی ایستگاه‌های تحقیقاتی در قسمت‌های مختلف کشور تحت نظر این دانشکده است که هم‌زمان در این ایستگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها، کارهای آموزشی و پژوهشی انجام می‌شود به‌نحوی‌که دانشکده‌ی بهداشت سالیانه بیشتر از ۸۰۰ مقاله‌ی علمی و پژوهشی منتشر می‌کند و ۱۰ مجله‌ی علمی و پژوهشی هم در دانشکده بهداشت وجود دارد. به‌طورکلی می‌توان گفت این دانشکده هم از حیث تنوع رشته و مقطع و هم تمامی رشته‌ها و مقاطع، تحصیلات تکمیلی هستند و ازنظر تعداد مقاله‌ای که اساتید و دانشجویان چاپ می‌کنند به‌طور متوسط برای هر استاد و هر هیئت‌علمی بیشتر از ۷ مقاله در سال در دانشکده منتشر می‌شود و از جهات مختلف دانشکده فعال است و به وظایف خود عمل می‌کنند.
همه‌ی دانش‌آموختگان حوزه علوم پزشکی قطعاً سهم زیادی در ارتقای سلامت جامعه دارند، دانش‌آموختگان دانشکده‌ی بهداشت در پیشگیری و ارتقای سلامت جامعه چه نقشی دارند در این زمینه توضیح دهید؟
اکثر دانش‌آموختگان دانشکده‌ی بهداشت پس از فارغ‌التحصیل در نظام سلامت مشغول به کار می‌شوند و در جامعه افراد خیلی مفید و منشا اثری هستند. این دانشکده یک ویژگی خاصی دارد و آن این است که مادر دانشکده‌های بهداشت کشور است. ما بیشتر از ۴۰ دانشکده‌ی بهداشت در کشور داریم که خیلی از اساتید آن ها، دانش‌آموخته‌ی این دانشکده هستند و در دانشکده خود به تربیت دانشجویان جدید می‌پردازند و تحقیقات جدید انجام می‌دهند. از طرفی یک تعدادی از دانش‌آموختگان دانشکده‌ی بهداشت مدیران نظام سلامت هستند. خیلی از مدیران نظام سلامت هم به نحوی از دانشکده‌ی بهداشت فارغ‌التحصیل شدند یا از دوره‌های MPH گواهی عالی بهداشت عمومی گرفته‌اند. همچنین به نحوی تعداد زیادی از کارشناسان مسئول نظام سلامت، کارشناسان نظام سلامت، مدیران ارشد نظام سلامت و مدیران میانی همه این‌ها از دانشجویان دانشکده‌ی بهداشت هستند و ما خوشحالیم که دانشکده ازاین‌جهت توانسته نقش مهمی را در ارتقای سلامت جامعه پیش ببرد. یکی از ویژگی‌های مهم این دانشکده این است که تمرکز اصلی‌اش روی پیشگیری است و این هم اهمیت خودش را دارد. ما در حیطه‌های مختلف بهداشت عمومی و سلامت عمومی هم دانشجو تربیت می‌کنیم، هم تحقیق انجام می‌دهیم که خیلی از این تحقیقات، تحقیقات نو و کاربردی هستند. من از اساتید قدیمی دانشگاه و دانشکده شنیدم که از ابتدا هم پژوهش در کشور ما به‌صورت خیلی فعال و جدی از همین دانشکده‌ی بهداشت شروع‌شده است. اولین پژوهش‌های مهم حیطه‌ی سلامت عمومی و بهداشت عمومی کشور از این دانشکده شروع شده است و بخشی از این پژوهش‌ها منجر به طراحی شبکه‌ی بهداشت کشور شده است. این دانشکده در استقرار شبکه‌ی بهداشت کشور که جزء افتخارات کشور ما است و الآن هم دارد به نحوی توسعه پیدا می‌کند، در چارچوب طرح تحول سلامت نقش داشته است؛ بنابراین هم از جهت آموزش‌هایی که آن زمان داده‌شده، هم از جهت پژوهش‌هایی که انجام شده، هم از جهت خدماتی که اساتید و دانشجویان و دانش‌آموختگان این دانشکده انجام داده‌اند، برنامه‌های کنترل بیماری‌های واگیردار مثل کنترل مالاریا، کنترل لیشمانیا و کنترل بیماری‌های انگلی و قارچی، دانشکده بهداشت از جهت ارائه‌ی خدمت یعنی انجام خدمت در زمینه‌ی کنترل این بیماری‌ها از قدیم نقش پررنگی داشته است به‌نحوی‌که یک زمانی ۲۵ ایستگاه آموزشی و تحقیقاتی تحت پوشش این دانشکده در سراسر کشور فعالیت می‌کرده، اساتید و دانشجویان و کارکنان دانشگاه در این ایستگاه‌ها وظایف خود را انجام می‌دادند و هم‌زمان تحقیق و آموزش هم انجام می‌داده‌اند؛ بنابراین این دانشکده هم در گذشته نقش پررنگی در پیشگیری از بیماری‌ها بخصوص بیماری‌های واگیردار داشته و همین الآن هم که با بیماری‌های بازپدید و بیماری‌های نوپدید مواجه هستیم، بیماری‌های خاص غیرواگیردار مثل بیماری‌های قلبی و عروقی، بیماری‌های کانسر که خیلی از این بیماری‌ها منشا آن به سبک زندگی مردم و شیوه‌هایی که ما داریم برمی‌گردد، دانشکده بهداشت در این حیطه‌ها هم سعی کرده ورود کند تا هم از جهت آموزشی، هم از جهت پژوهشی و هم از جهت ارائه بتواند خدمات بهتری را ارائه دهند.
دانشکده‌ی بهداشت چه بسترهایی را برای بازگشت دانش‌آموختگان خودش و ایجاد تعامل دو طرفه با آنان داشته و یا می‌تواند داشته باشد؟
چون خیلی از دانش‌آموختگان دانشکده از سال‌های قبل در دیگر دانشکده‌های بهداشت کشور مشغول فعالیت هستند و خیلی از این‌ها به‌عنوان کارشناس در نظام سلامت کشور فعالیت می‌کنند ما به شکل‌های مختلف با اساتید، کارکنان و کارشناسان ارتباط داریم و هم‌دوره‌های کوتاه‌مدت متنوع و مختلفی در دانشکده داریم که تعدادی از این دانش‌آموختگان که الآن کارشناس و یا مدیر در حوزه سلامت هستند، با شرکت در این دوره آموزش می‌بینند و اطلاعات و توانمندی‌هایشان به روز می‌شود. البته دانشکده در طی سال‌ها سمینارهای علمی در حیطه‌های مختلف برگزار می‌کند و بسیاری از دانش‌آموختگان دانشکده می‌توانند در این سمینارها شرکت کنند. در چارچوب راهنمایی پایان‌نامه‌های دانشجویی باز با تعدادی از آنان ارتباط داریم. گاهی اساتید دانشکده به‌عنوان استاد و مشاور به برنامه‌های دانشجویی کمک می‌کنند و به‌علاوه مشاوره‌هایی نیز از طریق نظام سلامت کشور دریافت می‌شود. خوشبختانه دانشکده ارتباط خوب و فعالی با دانشکده‌های بهداشت کشور دارد و وظیفه‌ی خودمان است که توانمندی که در دانشکده‌ی بهداشت وجود دارد آن‌ها هم بتوانند استفاده کنند. البته در ارتباط با شبکه‌های بهداشت کشور، دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور و معاونت‌های بهداشتی سعی می‌کنیم اقدامانی که صورت می‌گیرد در راستای پاسخ به نیازهای آنان باشد و خیلی از این کارها از طریق دانش‌آموختگان دانشکده انجام می‌شود.
به‌عنوان رئیس قدیمی‌ترین دانشکده‌ی بهداشت چه انتظاری از فارغ‌التحصیلان این دانشکده دارید؟
من فکر می‌کنم کار کردن در حیطه‌ی بهداشت و پیشگیری و اساساً کار کردن در حیطه‌ی سلامت خیلی ارزشمند است. مخصوصاً که حیطه‌ی بهداشت و پیشگیری باشد و این افتخار بزرگی است. انتظار دارم که دانش‌آموختگان دانشکده‌های بهداشت کشور و دانش‌آموخته‌های علوم بهداشتی و به‌طورکلی همگی قدر خودشان را بدانند که چه کار مهم و ارزشمندی انجام می‌دهند. همین‌که بتوانند توانمند باشند و بدانند که بدون توانمندی نمی‌توانند به وظیفه‌ی خودشان به‌خوبی عمل کنند. انتظار دارم با انگیزه و علاقه و با عشق و مجاهدت کار کنند که ان‌شاءالله اگر این‌ها را با هم ترکیب کنیم حتماً افراد موثری در جامعه خواهند بود و قطعاً می‌توانند خدمات مهم و ارزشمندی برای جامعه‌شان انجام دهند.
در بعد بین‌المللی و آموزش به دانشجویان خارجی چه اقداماتی در دانشکده صورت گرفته و چه برنامه‌هایی را در نظر دارید؟
خوشبختانه در طی ۴ یا ۵ سال گذشته از بیشتر از ۱۵ کشور دنیا در رشته‌های مختلف دانشجوی خارجی در دانشکده‌ی بهداشت داشتیم. تقریباً همیشه بین ۳۰ تا ۴۰ نفر دانشجو در مقطع دکترا یا ارشد یا مقطع MPH از کشورهای خارجی در دانشکده مشغول به تحصیل بوده و این روند همچنان ادامه دارد. به‌علاوه اینکه ما توانسته‌ایم ارتباط‌های بین‌المللی نسبتاً خوبی هم با مراکز علمی و مراکز پژوهشی کشورهای دیگر بخصوص با دانشکده‌های بهداشت کشورهای پاکستان، لبنان، مصر و بعضی از کشورهای دیگر منطقه و حتی بعضی از کشورهای پیشرفته مثل کانادا، آمریکا، انگلستان و استرالیا برقرار و طرح‌های مشترک پژوهشی با اساتید این دانشکده‌ها ایجاد کنیم. در زمینه‌ی آموزش دانشجویان هم همان‌طور که قبلاً عرض کردم دانشجویانی از کشورهای خارجی به‌عنوان دانشجو در دانشکده بهداشت مشغول به تحصیل هستند.
همچنین چند استاد افتخاری از خارج از کشور در طی چند سال گذشته دعوت کردیم و ارتباط خوبی هم با این اساتید داریم. برخی از این اساتید در دانشکده‌ی بهداشت دوره‌هایی هم برگزار کردند با بعضی از این افراد طرح‌های تحقیقاتی مشترکی در حال انجام است و این فرآیندی است که به‌تدریج توسعه پیدا می‌کند.
آقای دکتر همان‌طور که مستحضرید دانشگاه در تدارک جشن بزرگ دانش‌آموختگان خود است، نگاه شما به این جشن به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین برنامه‌های دانشگاه چیست؟
یک نقطه‌ی قوت جشن دانش‌آموختگان آن هست که به‌صورت یکپارچه برگزار می‌گردد؛ یعنی هم‌زمان در یک روز از همه‌ی دانشکده‌ها و از همه‌ی دانش‌آموختگان در رشته‌های مختلف در کنار هم و در کنار خانواده‌هایشان قرار می‌گیرند و این یک محیط با نشاط و پرشوری را ایجاد می‌کند. این کار به نظرم یک حرکت ارزشی و نمادین است که می‌تواند باعث ایجاد انگیزه بشود. هم برای کسانی که دانشجوی دانشکده نیستند که به نحوی تلاش کنند تا در این دانشگاه تحصیلات داشته باشند، هم برای کسی که به مرحله دانش‌آموختگی از دانشگاه رسیده است. رشته‌های مختلف در نظام سلامت یکپارچه است یعنی پزشک، داروساز، دندان‌پزشک، پرستار، پیراپزشک و ... همه باید به‌عنوان یک تیم در کنار هم باشند. به نظرم جشن دانش‌آموختگان یک حرکت نمادینی است به‌نحوی‌که نشان می‌دهد که در نظام سلامت همه‌ی این دانش‌آموختگان به‌صورت یک تیم در کنار هم قرار می‌گیرند تا بتوانند مشکلات نظام سلامت را حل کنند. این برنامه چون به‌صورت یکپارچه برگزار می‌شود و تاثیرش بر ایجاد انگیزه خدمت نسبت به زمانی که به‌صورت جدا انجام شود بیشتر است.
یکی از برنامه‌های جشن یکپارچه تقدیر از دانشجویان و استادان برگزیده است. نگاه شما به این بخش از مراسم چیست؟
تقدیر از اساتید پیشکسوت و اساتید برگزیده و از دانشجویان برگزیده، در مرحله‌ی اول تقدیر و تکریم مقام علم و عالم است و در مرحله‌ی بعد، خود این باعث افزایش انگیزه و نشاط می‌شود. چون خیلی از دانشجویان و اساتید جوان نیاز به یک الگو دارند، الگویی که هم ازنظر توانمندی هم ازنظر رفتاری و اخلاقی الگویی کامل باشد. معرفی این افراد می‌تواند به این الگوسازی کمک کند و اینکه افراد نهایت هدفی که مدنظرشان است، به آن دسترسی پیدا کنند و در ذهن خودشان به نحو ملموسی مجسم کنند و تلاش کنند به آن هدف برسند. من فکر می‌کنم این الگوسازی نقش مهمی در ایجاد انگیزه پیشرفت در افراد دارد.
چه پیشنهاد، توصیه و حتی انتقادی نسبت به این برنامه و عملکرد مجریان آن دارید؟
ابتدا لازم است از همه‌ی همکاران دفتر ارتباط با دانش‌آموختگان و جناب استاد بهادری تشکر کنیم که در طی این چند سال این مراسم هرسال نسبت به سال قبل بهتر، باشکوه‌تر و منسجم‌تر اجراشده است. طبیعتاً جشن دانش‌آموختگان براساس هدفی که برایش متصور شده است برنامه‌ای است که در خیلی از دانشکده‌های معتبر دنیا به‌طور سالیانه با همان هدف خاص خودش برگزار می‌شود. من فکر می‌کنم این جشن به‌عنوان یک الگو در کشور و جامعه به‌صورت یکپارچه برگزار می‌شود و از جهاتی نیز توسعه و ارتقاء پیدا کرده است. امیدوارم هر چه که می‌گذرد این مهم نهادینه‌تر، باشکوه‌تر و پرشورتر برگزار شود.
برای دانشجویانی که امسال فارغ‌التحصیل می‌شوند و در این جشن شرکت دارند چه پیامی دارید؟
من این موفقیت مهم و ارزشمند را به همه‌ی دانش‌آموختگان و خانواده‌هایشان مخصوصاً دانش‌آموختگان دانشکده‌ی بهداشت و اساتید این دانشکده صمیمانه تبریک می‌گویم. امیدوارم هرجایی که هستند افراد خیلی مفید و منشا اثری برای جامعه باشند و ان‌شاءالله به بهترین نحو به جامعه‌ی خودشان خدمت کنند. برای همه‌ی دانش‌آموخته‌های دانشگاه و بخصوص دانش‌آموخته‌های دانشکده‌ی بهداشت آرزوی موفقیت
دارم.
