به گزارش سازمان های بین المللی مرتبط با بهداشت(
WHO_CDC
) قلیان تهدید دخانیات در قرن ۲۱ است.
در بیان علت این موضوع اشاره به تهدید گروه های خاص(زنان و نوجوانان)، رواج باورهای نادرست و فقدان قبح کافی، ترویج و تجارت در فضای مجازی، شکل گیری کانون های بزه در شکل مصرف اجتماعی، تهدید ریز ذرات و دود
ناشی از مصرف در روند آلودگی هوا و نیز به تهدید انداختن امنیت جامعه و خانواده به عنوان دروازه بزه و اعتیاد، تنها بخشی از مشکلات این پدیده است
زیرا مصرف دخانیات شایعترین عامل مرگ و بیماری
است که قابل پیشگیری می باشند. هرساله بیش از ۷ میلیون مرگ در اثر مصرف دخانیات و همجواری در کنار فرد مصرف کننده دخانیات به وقوع می پیوندد که قسمتی از آن در اثر مصرف قلیان بوده و متاسفانه این ارقام در کشورهای در حال توسعه خاور میانه به ویژه کشور جمهوری اسلامی ایران از اهمیت بالاتری برخوردار می باشد.
به طوریکه بر اساس مستندات سازمان بهداشت جهانی نزدیک ۸۵% مرگ و بیماری های ناشی از دخانیات در کشورها ی در حال توسعه بوده و نیز مصرف دخانیات غیر سیگار (قلیان ) در کشور ما بیش از دو برابر مصرف دخانیات می باشد.
این موضوع وقتی اهمیت اقتصادی و اجتماعی خود را مشخص میکند که بدانیم که بار اقتصادی ناشی از بیماری و مرگ ناشی از مصرف ۲ تا ۳ برابر هزینه مصرف می باشد. به عبارت دیگر دولت ها، بیمه ها و مردم بار اقتصادی عوارض بهداشتی و اجتماعی، تجارت قلیان را متحمل می شوند. این در حالی است که استحاله فرهنگی ایجاد شده در فضای مجازی (گروه ها و سایت هایی که به ترویج قلیان مبادرت می ورزند)
و نیز اجتماعات با محوریت قلیان کشی، گاها قابل جبران نمی باشد.
بنابراین ازیک
طرف تعداد معدودی که از سود بدون تخصص و کلان تجارت قلیان به آسانی نمی گذرند
و حتی برای احقاق حق نداشته خود واکنش نشان میدهند و در سوی دیگر بار مالی عوارض سلامت محور مصرف قلیان(که در خوش بینانه ترین برآوردها دو برابر هزینه مصرف است ) و نوجوان و زنانی که به واسطه این کالا دچار تغییر فرهنگی و تسهیل
به بزه و اعتیاد شده اند را شاهد هستیم.
شیوع مصرف قلیان
طبق نتایج مطالعات انجام شده درخصوص وضعیت استعمال دخانیات در بین جوانان ۱۳ تا ۱۵ ساله طی سالهای ۱۳۸۶-۱۳۸۲ ، شیوع مصرف قلیان در بین پسران از ۱۶ به ۳۲ و در دختران از ۹/۸ به ۱۹ درصد افزایش پیدا نموده است. به عبارت دیگر مصرف کلی قلیان طی سالهای مذکور از ۱/۱۲ به ۱/۲۶ درصد رسیده است که افزایش مصرف سیگار را هم از ۲ درصد به ۳ درصد به همراه داشته است. براساس تحقیق مذکور تجربه اولین مصرف سیگار در سن ۱۰ سالگی متاسفانه طی سالهای فوق الذکر از ۶/۱۷ به ۱/۳۶ درصد افزایش پیدا کرده که عمدتاً در گروه سنی پسران و از ۱/۱۵ به ۷/۴۰ درصد بوده است. در تحلیل این افزایش قابل توجه می توان به ارتباط افزایش مصرف قلیان با پایین رفتن سن شروع مصرف سیگار اشاره داشت که درصورت عدم برخورد به موقع و مناسب این روند همواره ادامه پیدا خواهد کرد و خطر پایین تر رفتن سن شروع مصرف سیگار و قلیان در نوجوانان تهدیدی جدی برای سلامت نسل آینده خواهد بود. علیرغم تمهیدات قانونی به کار گرفته شده، مطابق مطالعات انجام شده، در حال حاضر حدود نیمی از افراد غیر مصرف کننده مواد دخانی در اماکن عمومی در معرض تماس با دود دخانیات دیگران قرار دارند.
میزان شیوه مصرف روزانه قالیان درگروه سنی بالای ۱۵ سال از سال ۸۸ تا ۹۵ نیز ۵۰ درصد افزایش یافته است.
نیکوتین دروازه اعتیاد(
gaiting theory
) و رابطه مصرف قلیان و سوء مصرف ماریجوانا(گل)
براساس مستندات کاملا علمی و بر پایه سلولی-مولکولی ، نیکوتین دروازه ورود به اعتیاد بوده و اغلب مصرف کننده های مواد مخدر و محرک سابقه ابتدایی مصرف سیگار و قلیان را در تاریخچه خود دارند.این موضوع به ویژه در باره ارتباط مصرف قلیان و افزایش مصرف ماری جوانا(که اخیرا در کشور ما تحت عنوان گل مصرف میشود) از اهمیت ملموس تری برخوردار بوده و به نظر می رسد .با توجه به مطالعات دیگر کشورها(در یک مطالعه در هلند نشان داد که نگرش و پس از آن خود کارآمدی و تایید اجتماعی قلیان قوی ترین رابطه را با قصد مصرف ماری جوانا داشته است) نیاز به برنامه ریزی برای یک مطالعه گسترده برای ارتباط اپیدمی نوظهور مصرف گل در ایران و شیوع عقبه مصرف قلیان در میان جوانان و نوجوانان وجود دارد.
نیکوتین یک انتقال دهنده عصبی با خصوصیت مخدر و محرک همزمان می باشد که قادر به تحریک و تهییج شش مسیر اصلی تخدیر و تحریک عصبی در سیستم عصبی مرکزی ، می باشد .علاوه بر این نیکوتین حالتی را در پایانه های عصبی مغز ایجاد میکند که لذت ، پایایی و اعتیاد به دیگر مواد تشدید میشود.به عبارت دیگر مصرف کننده های دخانیات از جمله قلیان ، بشدت آماده برای ورود به سوء مصرف دیگر مواد می یاشند(در یک مطالعه سطح نیکوتین خون افراد پس از یک وعده قلیان ۲۵۰ درصد و سطح کوتینین
تا ۱۲۰ درصد در عرض ۴۵ دقیقه بالا رفت)
از طرف دیگر وابستگی به قلیان تنها منحصر به اعتیاد به نیکوتین نمی باشد.وابستگی منحصر به فرد اعتیاد به قلیان در فرد مصرف کننده به وسیله عواملی(
set-seting
) مانند تاثیر مواد آروماتیک تنباکوی معسل، روش اجتماعی مصرف، عدم قبح مصرف، باورهای نادرست ، تسهیل گری و نوآوری ابزار
و نیز برند و گروه سازی ، به شدت ماهیتی پیچیده به خود گرفته که رهایی از آن عملا سخت می باشد.
براساس پژوهش هایی میدانی: فضای بزه و دیالوگ ناپاک در اجتماعات مصرف قلیان از فضاهای دیگر دارای شرایط یکسان(سن-جنس-اجتماعی)
بیشتر می باشد.
دود ناشی از قلیان دارای حجم و فشار بالاتری برای آسیب رسانی به بدن ، به ویژه ریتین می باشدو همچنین طولانی بودن مصرف(حدود یک ساعت) و میزان نیکوتین وارده به بدن سبب شده تا اعتیاد پیچیده تری از نیکوتین را در مصرف کننده های قلیان شاهد باشیم و این موضوع وقتی اهمیت بالاتری دارد که بدانیم بیش از ۹۰% مصرف کننده های قلیان به دلیل فاصله مصرف و عدم قبح این ابزار مصرف دخانیات
اعتیاد خود را به نیکوتین کتمان کرده ولی قادر به قطع مصرف نیستند.
وجود مواد روان گردان در تنباکوهای مورد استفاده در قلیان: استفاده از گراس و حشیش در تهیه قلیان
برخی از سودجویان و عرضه کنندگان قلیان برای جذب مشتری و سود بیشتر، اقدام به افزودن مواد مخدر و روان گردان به توتون مصرفی و الکل در آب محتوی ابزار قلیان می نمایند. در تحقیقات و بازرسی های انجام شده توسط دانشگاه های علوم پزشکی و اداره اماکن نیروی انتظامی در زمستان ۱۳۹۴ مقادیر زیادی از انواع مواد روان گردان (گراس و حشیش ) که در این مراکز نگهداری، فرآوری و به همراه قلیان عرضه می شد، کشف، ضبط، توقیف و متخلفین بازداشت و به مراجع قضایی تحویل گردیدند. این در حالی است که برخی مخالفان برخورد با عرضه قلیان، این وسیله را مانعی برای رجوع جوانان به مواد مخدر می دانند.
تبعات ناگوار، حاد و چندگانه بهداشتی مصرف و مواجهه با دود قلیان:
طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت هر وعده مصرف قلیان، دودی معادل مصرف ۵ تا ۱۰ پاکت سیگار (۱۰۰ تا ۲۰۰ نخ) وارد ریه فرد می شود.
دود دست دوم:
میزان مواجهه با دود قلیان برای اطرافیان معادل ۵ تا ۱۰ سیگار برآورد شده است. تماس و مواجهه با دود دست دوم قلیان و نشستن در کنار جمع قلیان کش ها برای اطرافیان و "خصوصا کودکان" بسیار خطرناک و آسیب رسان است.
دود دست سوم :
رسوب بقایای دود قلیان روی فرش، دیوارهای محل مصرف قلیان (منزل و یا رستوران و ...) و لوازم شخصی موجب انتقال سموم سرطان زا به فرزندان و اطرافیان از طریق تماس پوستی که جذب بسیار بالایی دارد می شود. لازم به ذکر است بیش از ۹۰ درصد افراد سیگاری و قلیانی مواجهه قبل از ۱۸ سالگی داشته اند.
-
ب
ررسی های سیستماتیک از نتایج تحقیقات انجام شده، ارتباط معنی داری بین مصرف قلیان و سرطان های ریه، دهان، مری، معده و مثانه، بیماری های انسدادی مزمن ریوی، قلبی عروقی، سکته مغزی ، ناباروری مردان، ریفلاکس دستگاه گوارش و اختلالات سلامت روان را
نشان می دهد.
-
ارتباط طغیان بیماری سل در منطقه مدیترانه شرقی سازمان جهانی با مصرف قلیان گزارش است
-
۷۵% موارد سرطان لب و حفره دهانی ناشی از مصرف دخانیات است که دلیل اصلی آن در بر داشتن عوامل سرطان زا و تماس مستقیم مخاط دهان با آن می باشد .
-
افزایش ۴۰ تا ۸۰ درصد ابتلا به سرطان معده در افراد مصرف کننده مواد دخانی ، بسته به میزان مصرف، بدلیل رسوب مواد سرطان زا در مخاط دهان و بلع آن گزارش شده است. این نوع سرطان در افرادی که بصورت توام الکل و مواد دخانی مصرف می کنند شیوع بیشتری دارد.
-
۹۰ درصد موارد سرطان ریه را افراد مصرف کننده دخانیات تشکیل می دهد.
-
نیکوتین قابل حل در آب نیست و سموم موجود در دود قلیان نیز محلول در آب نمی باشد فلذا آب موجود در ابزار قلیان تاثیری بر کاهش سمیت و سرطانزایی دود حاصله از مصرف قلیان ندارد
-
نیکوتین ماده ای بسیار اعتیاد آور است که موجب وابستگی افراد مصرف کننده قلیان به سایر محصولات دخانی و مواد اعتیاد آور می شود.
-
مقادیر قابل توجهی از فلزات سنگین، ترکیبات آروماتیک
و مواد سمی در دود حاصل از احتراق ذغال شناسایی شده است که علاوه بر مواد سمی و سرطان زای موجود در تنباکو، آسیب های مصرف قلیان را افزایش می دهد.
ترکیبات موجود در تنباکوی معسل یا میوه ای و اثرات ناگوار مصرف آن بر سلامتی:
-
دود دریافتی در هر وعده ۶۰ دقیقه ای مصرف
قلیان ۲۰۰ برابر بیشتر از مصرف یک نخ سیگار است و به همین ترتیب حجم نیکوتین و مواد سمی دریافتی به مراتب بیشتر می باشد.
-
۷۰۰۰ ماده شیمیایی که سرطان زایی حداقل ۷۰ نوع آن به اثبات رسیده است در دود قلیان و مواد دخانی وجود دارد.
-
۱۰۰ نوع هیدروکربن های چند حلقوی که بیشتر آن عامل ایجاد سرطان است در اثر سوخت ناقص ذغال و مواد ناخالص محتوی آن تولید می شود
-
میزان منو اکسید کربن ناشی از احتراق ذغال قلیان ۳۰ برابر بیشتر از اکسیژن است و این خاصیت مانع جذب آن در آب شده و به طور مستقیم به ریه فرد مصرف کننده وارد می شود.
-
تنباکوی
معسل
/ معطر حاوی ۷۰ تا ۸۰ درصد مواد افزودنی و اسانس و ترکیبات شیمیایی می باشد که به دلیل ایجاد بو و طعم میوه های و گیاهان پرفایده بسیاری از جوانان و افراد را با ایجاد تصور ذهنی غلط نسبت به مفید بودن مصرف آن
گمراه می کند. در بررسی های انجام شده روی این نوع تنباکوها مقادیر بسیاری مواد سمی و سرطان زای قطعی به ویژه ترکیبات بنزن
و هیدروکربن های معطر چند حلقوی
(PAH)
، و فلزات سنگین شناسایی شده است. لازم به ذکر است مواجهه با بنزن طی سه تا ۱۵ سال باعث بروز سرطان به خصوص سرطان خون می شود و بیشترین راه جذب آن از طریق تنفس می باشد.
نتایج تحقیق روی ۲۰ نمونه تنباکوی معطر/معسل در بازار ایران- سال های
۱۳۹۴ و ۱۳۹۵:
انواع مواد آروماتیک چند حلقوی، به ویژه ترکیبات بنزن( اتیل بنزن، زایلن، بنزیل الکل، بنزآلدئید، اتیل فتالات، اتیل آنیلینو بنزوات، آنترانیلیک اسید، بنزو فنون) نفتالین، متیل استر، بقایای سموم آلی حشره کش و فلزات سنگین از جمله سرب و جیوه شناسایی شده است.
نکاتی از یافته های مطالعات انجام شده در مورد
مداخلات مبتنی بر شواهد
برای کاهش استعمال قلیان و حفاظت از مردم در مقابل استنشاق دود تحمیلی قلیان":
۱-
در طی دهه گذشته استعمال قلیان حقیقتاً به یک پدیده و رخداد جهانی(
Global Phenomenon
)
تبدیل شده است.
در حال حاضر مصرف قلیان افراد زیادی را درگیر خود کرده است و یک روش قدیمی چند صد ساله
از مصرف دخانیات مجددا بازگشته است .قلیان یک گونه شدید (
Virulent Strain
) در اپیدمی دخانیات می باشد
و بررسی ها در این باره اندک بوده ، لزوم بررسی بیشتر از ضروریات است
۲-
استعمال قلیان در میان جوانان و نوجوانان به ویژه دختران رو به افزایش است. مصرف قلیان، از سوی سازمان بهداشت جهانی به عنوان یک تهدید جهانی در میان جوانان معرفی شده است .
۳-
کنترل و ممنوعیت خرید
و فروش و عرضه قلیان با تنباکوی معسل اولین اقدام پیشنهادی عملی برای کنترل مصرف می باشد.
۴-
به گزارش سازمان بهداشت جهانی، استعمال قلیان در کشورهای آسیایی، آفریقا و شرق میانه
در میان جوانان و نوجوانان از
مصرف سیگار شایع تر بوده و به ویژه در میان دختران از اهمیت بالایی برخوردار است. تحقیقات نشان داده است که مصرف قلیان در بین دانشجویان کشورهای خاورمیانه رواج دارد و دانشجویان بیش از دیگر جوانان تمایل به استفاده از آن دارند و این مساله به یک نگرانی تبدیل شده است .
۵-
مهم
ترین
علت
گرایش به
قلیان،
در
۳۰
درصد
موارد داشتن
تجربه
جدید
به
وسیله
مصرف
کنندگان،
تفریح،
بازی،
وقت
گذرانی
و
خوشگذرانی
و
در
باقی
موارد
احساس نیاز
یا
به
نوعی
اعتیاد
به
دود
قلیان
و
نیکوتین
است
.
حدود
یک
سوم
مصرف
کنندگان
قلیان
در
رده
سنی
کمتر
از
۲۵
سال
قرار
دارند
.
در
سنین
بالاتر،
دو
علت
اول
تا
۱۰
درصد
باعث
گرایش
به
قلیان
می
شود
و
بیش
از
۹۰
درصد
افراد
به
دلیل
وابستگی
و
اعتیاد
به سمت
قلیان
می
روند.
۶-
شایعترین علل شیوع مجدد قلیان شامل :
-تنباکوی معطر(معسل): تجربه ای بالا برای
تحریک هر پنج حس(بویایی، بینایی،شنوایی، چشایی و لامسه)
-نقطه تلاقی بین شیوه اجتماعی استعمال قلیان و فرهنگ قهوه خانه-تکامل و ارتقاء رسانه های فراگیر ارتباطی(
Mass Communication Media
)-باورها و نگرش های غلط-فقدان قوانین و سیاست های مخصوص قلیان- روش های تسهیل گر مصرف قلیان-پذیرش نسبی
به وسیله غیر سیگاری ها(دود ی که فیلتر آبی تحریک آن را میگیرد)-واکنش کمپین های بی تجربه بر ضد سیگار و ایمن بودن قلیان نسبت به سیگار-قلیان به نظر برای ترک آسان بوده و وابستگی سبکی دارد.-تاثیر رسانه به ویژه رسانه مجازی-افزایش فرد گرایی در جامعه مدرن (جامعه نیاز به و در جستجوی شکل های جدیدی از روش های اجتماعی شدن است) ایجاد خوشی و صمیمیت و نشاط (استعمال دخانیات در جمع، به اشتراک گذاری شیلنگ، صحبت کردن،زمان طولانی دور هم بودن)-یک سمبول قدرتمند(رویا ، هنر؛ عرفان، برند)
-
صنایع دخانی نقش قابل توجهی در ترویج مصرف قلیان دارند
-
تولید تنباکوی معسل و طعم دار کلیدی ترین تاکتیک این صنایع در ایجاد جذابیت و جذب مشتری بوده است
-
از قلیان بعنوان یک وسیله برای گذران اوقات فراغت استفاده می شود
-
باور غلط در مورد کم ضرر بودن یا بی ضرر بودن قلیان بخاطر گذشتن مسیر دود از آب و تصفیه آن
-
نیکوتین قابل حل در آب نیست و سموم موجود در دود قلیان نیز محلول در آب نمی باشد
قوانین و مقررات ملی و بین المللی
کنوانسیون جهانی کنترل دخانیات مصوب آبان ماه ۱۳۸۴ مجمع تشخیص مصلحت نظام
-
بند ۱ ماده ۴ همه باید از تهدید جدی و اثرات زیانبار و ماهیت اعتیادآور استعمال دخانیات و قرارگرفتن افراد در معرض دود حاصل از دخانیات آگاه شوند و در سطح دولتی اقدامات اداری و اجرایی و قانونی موثری به عمل آید که افراد جامعه در معرض دود دخانیات قرار نگیرند.
-
آیتم های الف و ب از بند ۲ ماده ۴ کنوانسیون _ لزوم انجام اقداماتی به منظور حفظ همه اشخاص از قرار گرفتن آنها در معرض حاصل از دود دخانیات و جلوگیری از روی آوردن افراد جدید به استعمال دخانیات و تشویق و ترغیب بقیه به ترک دخانیات و کاهش استعمال دخانیات در هر شکل.
-
آیتم ب بند ۲ ماده ۵ کنوانسیون _ تصویب مقررات قانونی و اداری و اجرایی موثر و اجرای آنها و یا هرگونه اقدامات دیگری در پیشبرد برنامه های مربوط به محو و کاهش استعمال دخانیات و اعتیاد به نیکوتین و قرارگرفتن افراد در معرض دود حاصل از دخانیات به نحو مقتضی.
-
ماده ۸ کنوانسیون در جلوگیری از در معرض دود دخانیات قرار گرفتن افراد.
۱)
اعضا می پذیرند که تحقیقات علمی به وضوح روشن ساخته که قرار گرفتن افراد در معرض دود موجب مرگ و بیماری و ناتوانی می شود.
۲)
اعضا باید در محدوده سیستم قضایی خود که قوانین ملی آن را تعیین کرده برای جلوگیری از قرارگرفتن افراد در معرض دود حاصل از دخانیات در اماکن سربسته، وسایل حمل و نقل عمومی، محل های کار و سایر اماکن عمومی دیگر، اقدامات اداری و اجرایی و قانونی موثری صورت داده و یا هرگونه اقدام دیگری که لازم است، تصویب کرده و به اجرا گذارند.
نتیجه گیری:
باعنایت به موارد پیشگفت، روند رو به تزاید مصرف قلیان و مواد دخانی خصوصاً در بین جوانان و نوجوانان میهن اسلامی در سال های اخیر نگرانی عمده ای را در بخش سلامت جامع ایجاد نموده است. چنانچه هیچ گونه اقدامی در زمینه ممنوعیت و عرضه قلیان و مواد دخانی صورت نپذیرد پیش بینی می شود طی ۱۰ سال آینده بیش از نیمی از جوانان کشور در سنین بهره وری به جرگه مصرف کنندگان مواد دخانی خصوصاً قلیان وارد خواهند شد که این موضوع تبعات اجتماعی و بهداشتی عدیده ای را برای کشور از طریق افزایش بار بیماری، کاهش بهره وری ، غیبت از کار، ایجاد سستی و رکود، آلودگی به سایر مواد دخانی و مخدر، افزایش بزهکاریهای اجتماعی و .... به ارمغان خواهد آورد.
باتوجه به هزینه های درمان بیماریهای ناشی از دخانیات که طبق برآوردهای انجام شد، بین ۲ تا ۳ برابر هزینه های مصرف مواد دخانی اعلام شده است، بخش عظیمی از بودجه کشور نیز در این زمینه صرف خواهد شد. بنابراین با در نظر گرفتن همه شرایط اجتماعی، سیاسی، امنیتی می بایست نگاه ویژه ای به سلامتی جامعه بعنوان محور توسعه پایدار داشت و نگذاشت حقوق مردم، کارکنان و پرسنل زحمتکشی که در جریان پاکسازی کامل اماکن عمومی از مواد دخانی تلاش بی وقفه ای انجام داده اند و تاکنون این وضعیت را حفظ نموده اند زایل شود این در حالی است که مقوله جمع آوری قلیان از اماکن عمومی خواست اکثریت قریب به اتفاق عموم جامعه نیز می باشد و این موضوع هیچگونه مغایرتی با ادامه فعالیت قهوه خانه داران و سفره خانه های سنتی در صورت عدم عرضه و فروش قلیان و مواد دخانی ندارد.
v
مرگ و میر ناشی از مصرف مواد دخانی :
·
دخانیات شایعترین عامل قابل پیشگیری مرگ در جهان است
·
دخانیات مسئول ۲۵ - ۱۲% درصد مرگها در کشورهای صنعتی است
·
دخانیات سالیانه موجب مرگ ۷ میلیون نفر ار مردم جهان می شود
·
در حال حاضر در هر ۶ ثانیه یک نفر بر اثر استعمال دخانیات در دنیا می میرد.
·
۹۰۰ هزار نفر از مردم جهان در اثر مواجهه با دود دخانیات جان خود را از دست می دهند
·
مرگ و میر مرتبط با دخانیات تا سال
۲۰۳۰ به ۸
میلیون مورد افزایش می یابد.
·
تا پایان قرن حاضر یک میلیارد مورد مرگ ناشی از دخانیات در جهان به وقوع خواهد پیوست
·
با فرض مصرف سالیانه ۵۵ میلیارد نخ سیگار در کشور، وقوع حدود ۵۵ هزار مورد مرگ ناشی از دخانیات در کشور پیش بینی می شود.
v
بیماری ها و عوارض بهداشتی مصرف دخانیات
·
سرطان لب تحتانی وحفره دهان در مصرف کنندگان قلیان و پیپ شیوع بالاتری دارد
·
بیماریهای از قبیل حملات آسم ، آبریزش از چشم وبینی
وعفونت گوش میانی زیر در فرزندان افراد سیگاری بیشتر است
·
استعمال دخانیات عامل بروز ۹۰% سرطان‌های ریه، ۸۰% برونشیت مزمن و ۲۵% بیماریهای ریوی است.
·
مرگ و میر ناشی از دخانیات به تنهایی بیشتر از مجموع مرگ میر ناشی از
HIV
، سوء مصرف مواد، مصرف الکل، حوادث رانندگی و استفاده از اسلحه گرم می باشد
·
۹۰% موارد سرطان ریه در مردان و ۸۰% این موارد در زنان ناشی از مصرف دخانیات است
·
۹۰% موارد مرگ و میر
COPD
ناشی از مصرف دخانیات است
·
افزایش خطر ابتلا به بیماری های زیر:
o
قلبی
–
عروقی (۴-۲ برابر)
o
سکته مغزی (۴-۲ برابر)
o
سرطان ریه در مردان (۲۳ برابر)
o
سرطان ریه در زنان (۱۳ برابر)
·
وزن کودکان متولد شده از مادران سیگاری ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرم کمتر از سایر کودکان است.
v
عوارض ناشی از مواجهه سایر افراد و اطرافیان
با دود دخانیات
·
مواجهه با دود قلیان برای اطرافیان بسیار خطرناک است
·
کودکان و زنان بیشترین قربانیان مواجهه با دود دست دوم دخانیات هستند
·
تقریبا نیمی از کودکان جهان در معرض مواجهه با دود دست دوم دخانیات قرار دارند
·
جدا کردن فضای مخصوص مصرف دخانیات از خطرات مواجهه با دود دخانیات کم نمی کند
·
خطر سکته مغزی در افرادی که در مواجهه با دود دخانیات هستند به اثبات رسیده است
·
خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی در مواجهه با دود دخانیات بین ۲۰ تا ۳۰ درصد
افزایش می یابد.
·
خطر ابتلا به سرطان ریه در مواجهه با دود دخانیات بین ۲۰ تا ۳۰ درصد
افزایش می یابد.
·
مواجهه با دود دخانیات مهمترین عامل در ایجاد سندرم مرگ ناگهانی نوزاد است
·
مواجهه با دود دخانیات عامل شناخته شده در بروز عفونت گوش میانی، آسم و خس خس سینه در کودکان است
·
۷۰۰ میلیون کودک در جهان در معرض دود سیگار والدینشان در خانواده قرار دارند،
v
قلیان
·
هر وعده مصرف قلیان معادل مصرف ۱۰۰ تا ۲۰۰ نخ سیگار است
·
نیکوتین موجود در توتون قلیان قطعا اعتیاد به مصرف دخانیات را ایجاد میکند
·
یک ساعت در معرض دود قلیان دیگران بودن، معادل مصرف ۶ تا ۸ نخ سیگار است
·
سل، تبخال، آنفولانزا و هپاتیت از جمله بیماری های منتقله ناشی از مصرف قلیان است
·
بیماری های ناشی از مصرف سیگار و قلیان، ازجمله سرطان ریه، آمفیزم، و سایر بیماری های قلبی عروقی مشترک است
·
ذغال مورد استفاده در قلیان خطر افزایش منواکسید کربن، فلزات سنگین و سایر مواد شیمیایی سرطانزا را در دود استنشاقی افزایش می دهد
·
سرطان های ریه، کبد و دهان در مصرف کنندگان قلیان بسیار شایع می باشد
·
بسیاری از ترکیبات سمی موجود در دود قلیان عامل اصلی در گرفتگی عروق و بیماری های قلبی عروقی می باشند
·
نوزادان متولد از مادران مصرف کننده قلیان حدود ۱۰۰ گرم کاهش وزن دارند و در معرض ابتلا به بیماری های ریوی هستند
v
اقتصاد مصرف دخانیات
·
خسارات اقتصادی ناشی از مصرف دخانیات سالانه حدود نیم تریلیون دلار(۵۰۰ میلیارد دلار ) برآورد شده است
·
در خانوار های فقیر و کم درآمد حدود ۴۰ درصد از بودجه خانوار صرف خرید سیگار می شود
·
در کشور با فرض ۵۵
میلیارد نخ مصرف، سالانه بطور متوسط ۱۰۰۰۰ میلیارد تومان در اثر استعمال دخانیات دود میشود.
(۱% GDP)
·
سالانه
بین ۲۰ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان صرف هزینههای بهداشتی درمانی ناشی از مصرف دخانیات می شود.
دانشگاه علوم پزشکی همدان
معاونت
امور بهداشتی
