سرطان به عنوان یکی از علل اصلی مرگ و مانع مهم امید به زندگی در سراسر جهان به سرعت در حال افزایش است. سال ۲۰۱۹ سرطان در ۱۱۲ از ۱۸۳ کشور جهان رتبه نخست یا دوم و در ۲۳ کشور نیزرتبه سوم یا چهارم علت مرگ زودرس ( قبل از ۷۰ سالگی) را داشته است. جمعیت جهان، هم رشد یافته و هم پیرتر شده است و این یعنی مواجهه بیشتر جمعیتها با یک بیماری عمدتا دوران پیری.
موارد جدید بروز سرطان در سال گذشته میلادی، به ۱۹٫۳ میلیون مورد رسیده و پیش بینی می شود ۱۰ میلیون مورد از سرطانهای بروز یافته ، به مرگ منجر شده باشند.
یک پنجم مردان و یک پنجم زنان جهان به سرطان مبتلا می شوند و از هر ۸ مرد و هر ۱۱ زن در جهان، یک نفر بر اثر ابتلا به یکی از ۳۶ نوع سرطان جان خود را از دست می دهد.
سرطان بعنوان یکی از مهمترین بیماریهای غیر واگیر، از تهدیدهای اصلی سلامت بشریت بشمار می رود و در حال حاضر با ۱۶% بعد از بیماریهای قلبی و عروقی دومین علت مرگ و میر کشور می باشد.
سهم مردان و زنان از ابتلا به سرطان به ترتیب ۵۲ و ۴۸ درصد موراد را به خود اختصاص می دهد به طوری که به ازای هر ۱۰ هزار نفر در مردان ۱۸۰نفر و در زنان به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ۱۶۰نفر در کشور به این بیماری مبتلا هستند. در استان گلستان این میزان در مردان به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ۱۹۵ و در زنان ۱۷۳ نفر می باشد.
شایعترین سرطانها در مردان استان به ترتیب معده ، ریه ، کولورکتال ، پروستات،مری و شایعترین سرطانها در زنان استان پستان ، کولورکتال معده ، مری و ریه می باشد.
شایعترین علل مرگ ناشی از سرطان در کشور عبارتند از سرطان های: ریه (۱،۷۶ میلیون مرگ)، کولورکتال (۸۶۲۰۰۰ مرگ و میر)، معده (۷۸۳ هزار مرگ)، کبد (۷۸۲۰۰۰ مرگ و میر)، پستان (۶۲۷۰۰۰ مرگ و میر)در استان گلستان ۱۲۶۷ نفر طی سال ۱۴۰۰ بر اثر سرطان فوت کردند و شایعترین سرطانهای منجر به فوت در استان به ترتیب سرطان معده، سرطان ریه ، سرطان کبد و مجاری صفراوی ، سرطان پستان، سرطان کولون ، سرطان پروستات ، سرطان مری و... می باشد.
افزایش آمار سرطان در ایران طی سال های گذشته و پیش بینی افزایش برای سالهای آینده را متاثر از برقراری نظام ثبت سرطان که منجر به ثبت موارد بروز یافته با دقت بیشتر طی سالهای اخیر بوده و نیز رشد جمعیت و پیری جمعیت همانند بسیاری از نقاط جهان است و سهم ۱۴ درصدی تشدید و توسعه عوامل خطر در افزایش سرطانها طی سالهای آینده نیز بسیار با اهمیت است. طبق این آمار، موقعیت ایران در نقشه جهانی سرطان «ثبت سرطان سازمان بهداشت جهانی«GLOBOCAN» ، را در منطقه» خطر متوسط« از نظر میزان بروز موارد جدید سرطانها اعلام کرد.
سرطانها ، نخستین عامل مرگ زودرس در ایران،بیش از ۵۵ هزار مرگ سالانه ناشی از سرطانها در ایران، این بیماری را نخستین عامل مرگ زودرس در کشور دانست و گفت: ۳۴ هزار مرگ از مجموع ۱۲۲ هزار مرگ سالانه زودرس (زیر ۷۰ سال) و ۱۱ هزار مرگ از مجموع ۸۵ هزارمرگ خیلی زودرس ( زیر۵۰ سال ) سالانه در ایران ناشی از سرطانهاست و نزدیک به ۲۵۰ هزار ایرانی در حال حاضر با سرطان زندگی می کنند ، این در حالیست که نزدیک به بیش از ۴۰ درصد از سرطانها قابل معالجه و ۸۰ درصد قابل پیشگیری هستند.
،تاثیر اقتصادی سرطان قابل توجه و در حال افزایش است. سرطان یکی از پر هزینه ترین بیماریها می باشد و برآورد می شود سالانه ۴ هزار میلیارد تومان صرف هزینه های مرتبط با سرطان گردد.
به همین دلیل دو سوم بیماران مبتلا به سرطان گرفتار هزینه های کمرشکن سرطان می شوند اگر پیشگیری نشود، هزینه داروهای جدید سازمان های بیمه گر را ورشکسته می کنند (۱۷۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۷) و هر چه دیرتر تشخیص داده شود گران تر است.
حدود یک سوم مرگ و میر ناشی از سرطان به علت ۵ خطر عمده رفتاری و رژیم غذایی است: شاخص توده بدنی بالا، مصرف میوه و سبزی کم، عدم فعالیت فیزیکی، مصرف دخانیات و مصرف الکل.
استفاده از دخانیات مهمترین عامل خطر برای سرطان است و باعث نزدیک به ۲۲٪ مرگ و میر های ناشی از سرطان است.
عوامل خطر دیگر که منجر به سرطان می گردند شامل مصرف آب آشامیدنی غیربهداشتی، استفاده از سوختهای فسیلی در فضاهای بسته، آلودگی هوا، عفونتها شامل عفونتهای جنسی، هپاتیت ها و سایرعفونت های سرطانزا و …
در مراحل اولیه ابتلا به سرطان علایمی وجود دارد که توجه به آنها به ویژه در افرادی که سابقه فردی یا خانوادگی سرطان دارند به تشخیص زودهنگام سرطان کمک می کند. البته وجود هیچکدام از این علایم به معنای ابتلای قطعی به سرطان نیست ولی بهتر است آنها را جدی بگیریم و پیگیری کنیم تا به این ترتیب، احتمال ابتلایمان به سرطان را کاهش دهیم یا با تشخیص زودرس سرطان، احتمال درمان موفق آن را افزایش دهیم:
۱- از مصرف دخانیات پرهیز کنید ۲-فعالیت بدنی منظم داشته باشیم ۳- وزن خود را در حالت ایده آل نگه داریم ۴- تغذیه سالم داشته باشیم۵- خودمان را در برابر عفونت ها محافظت کنیم۶- از پوست خودمان محافظت کنیم ۷- در منزل و کار اصول ایمنی را رعایت کنیم ۸- زندگی روانی معنوی سالم داشته باشیم ۹- زندگی اجتماعی سالم داشته باشیم ۱۰- در صورت دارا بودن علائم هشدار دهنده سرطان به پزشک مراجعه کنیم.
اگر ابتلا در افراد درجه یک خانواده باشد، تغییر در خال های پوستی ، زخم های بدون بهبود، توده در هر جای بدن، سرفه یا گرفتگی طولانی مدت، اختلال بلع یا سوء هاضمه طولانی مانند یک سری افراد نسبت به بلع مایعات و نسبت به جامدات اختلال پیدا کرده اند اما فردی که در حالت عصبانیت نیست دچار اختلال بلع می شود استفراغ یا سرفه خونی، خونریزی غیر طبیعی در ادرار، مدفوع یا واژن و یا بی اشتهایی داشته باشد.
به اندازه مناسب غذا بخوریم و دروزانه پنج وعده سبزی و میوه و غذای کم چرب و از چربی حیوانی استفاده نکنید مصرف شکر نمک و مشروبات الکلی را پرهیز کنید برای جلوگیری از سرطان کبد واکسن هپاتیت B بزنند.
مردم از عینک های آفتابی و از کرم و یا لوسیون که دارای طیف گسترده باشد برای ضد آفتاب استفاده کنند ، خانم ها از لوازم آرایشی غیر چرب استفاده نمایند، توصیه می کنیم که از برونزه شدن پوست جلوگیری شود.
سرطان پستان وسرطان دهانه رحم سه سرطان شایع است که با تشخیص به موقع قابل درمان می باشد و در نظام سلامت کشور و استان جهت ارائه به گروه های هدف ادغام گردیده و بصورت رایگان در در مراکز خدمات جامع سلامت و پایگاه های بهداشت ارائه می گردد.
در برنامه تشخیص زودهنگام سرطان پستان به چند نکته باید توجه کنیم که در هر تغییری که در پستان ایجاد شود توده ثابت یا سفت و یا مشکلاتی مانند تغییرات اگزمایی پوست، فرورفتگی نوک سینه و نمای پوست پرتقالی و یا زخم وجود داشته باشد و اینکه به صورت یک طرفه از نوک سینه ترشح و بخصوص خون آلود باشد یا در لنف ها توده باشد باید تشخیص زود هنگام صورت بگیرد.
سرطان دهانه رحم در ایران شایع نیست اما باید آن را جدی گرفت . علائم هشدار دهنده که منجر می شود تشخیص زودهنگام بدهیم، خونریزی های غیر طبیعی، ترشحات بدبود ، درد شکمی و کمری و غیره... است .
سرطان روده بزرگ در افراد بالای ۵۰ سال یکی از شایع ترین سرطان ها است . این بیماری علائم هشداردهنده بسیاری از جمله مانند خونریزی در دستگاه تحتانی، یبوست با یا بدون اسهال ، درد شکم، احساس پر بودن مقعد و نکته مهم دیگر بیشتر از ۱۰ درصد وزن بدن طی شش ماه ، اما خیلی از این موارد این علائم نشانه بدخیمی نیست.
انجام تست خون مخفی در مدفوع ، شرح حال پزشکی و اقدامات تشخیصی دیگر مانند کولونسکوپی در تشخیص بیماری کمک می کند
مهمترین راهکاری که برای کاهش هزینه های سرطان به اجر درمی آید، غربالگری برای تشخیص زودرس است که باعث میشود بیماری در همان مراحل اولیه، با هزینه های کمتر و نتایج مطلوبتری، درمان شود.
در محیط منزل و کار اصول ایمنی را رعایت کرد، کسانی که نقاشی، مبل سازی، کفشدوزی و از آفت کش ها استفاده می کنند باید دست و صورت خود را شست و شو دهند حتی شوینده های شیمیایی مانند وایتکس باید با دستکش انجام شود.
