به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، افزایش جمعیت و نیاز روز افزون به مواد غذایی، امنیت غذایی را به امری بسیار مهم برای هر کشور تبدیل کرده است. شکر از مواد غذایی مهمی است که در سبد کالاهای اساسی قرار دارد و بخش زیادی از انرژی افراد از این ماده غذایی مهم تامین می شود. سرانه مصرف شکر در کشور ۲۹ کیلوگرم است و با جمعیت حدود ۸۶ میلیونی کشور نیاز به ۴/۲ میلیون تن شکر می باشد. حدود نیمی از این مقدار تولید داخل (از منبع چغندرقند و نیشکر) و بقیه از محل واردات شکرخام و تصفیه شده تامین می شود. در سال زراعی ۰۲-۱۴۰۱ سطح کشت چغندر قند پاییزه ۲۱۰۰۰ هکتار و چغندر قند بهاره ۷۰۰۰۰ هکتار و نیشکر ۸۰۰۰۰ هکتار بود. در طرح الگوی کشت استان پیش بینی شده است که سطح کشت چغندر قند به ۲۰ هزار هکتار برسد. با توجه به پدیده گرم شدن زمین و تغییر اقلیم می بایست در الگوی کشت تغییراتی داده شود تا بتوان این تهدید را به فرصت تبدیل کرد. نیاز آبی چغندر قند پاییزه نصف نیاز آبی چغندر قند بهاره است و تنها با تغییر الگوی کشت در کشور و توسعه کشت پاییزه این محصول هم میتوان صنعت تولید شکر را در کشور حفظ کرد و هم کارایی مصرف آب در تولید شکر را دو برابر نمود. قبل از کاشت می بایست به انتخاب زمین، تهیه بستر کاشت، انتخاب رقم، تاریخ کاشت و… توجه ویژه ای داشت. خاک های حاصلخیز دارای زهکشی مناسب، با بافت متوسط (رسی – شنی) و اسیدیته خنثی تا کمی قلیایی (۷ تا ۷.۲) برای چغندرقند مناسب هستند. خاک های دارای مقادیر زیاد سنگ، خاک های فشرده و سفت که به طور معمول بدون مواد آلی هستند، برای کشت چغندرقند مناسب نمی باشند. حتما باید امکان آبیاری زمین انتخاب شده برای زراعت چغندرقند وجود داشته باشد. اگر قصد آبیاری مزرعه با روش جوی و پشته ای دارید حتما توجه ویژه ای به تسطیح زمین قبل از کاشت داشته باشید. به کشت سال قبل زمین انتخابی توجه گردد. توصیه می شود پس از شالی و کلزا، چغندر قند، خردل و انواع کلم اقدام به کشت چغندرقند نشود. پس از شالی به دلیل تخریب ساختمان خاک در طی کاشت این محصول و احتمال زیادتر آب ماندگی در مزرعه از کشت چغندر قند خودداری شود. پس از کلزا به دلیل پهن برگ بودن و احتمال ریزش بذر کلزا و سبز شدن در مزرعه چغندر قند و مشکل بودن کنترل آن خودداری شود. پس از انواع چغندر قند، انواع کلم، خردل و اسفناج، کاشت چغندر قند جایز نیست. کشت چغندر قند بلافاصله پس از یونجه و گیاهانی که حساس به بیماری پوسیدگی ریزوکتونیایی هستند جایز نیست. هدف از تهیه بستر بذر، بهبود ویژگی های فیزیکی خاک، تامین شرایط مناسب برای کشت بذر، تامین شرایط مناسب برای جوانه زنی بذرو سبز شدن و اسقرار گیاه و کم توجهی به مدیریت بهینه خاک ورزی می تواند موجب کاهش در کمیت و کیفیت محصول شود. بستر کاشت مطلوب باید دارای ویژگی های زیر باشد:
عدم وجود بقایای گیاهی نپوسیده
عدم وجود لایه سخت در خاک
عدم شرایط بی هوازی
بستری نرم و یکنواخت
عدم وجود سله بستن در بستر کاشت در زمان کشت
هموار بودن زمین
هر ۴ سال یکبار حتما از زیر شکن در تهیه زمین استفاده شود.
لایه سخت زیرین بر رشد چغندر قند دارای اثرات زیر می باشد:
چند ریشه ای شدن چغندر قند
کاهش طول ریشه
کاهش قطر ریشه
کاهش عملکرد ریشه
افزایش احتمال آب ماندگی
افزایش پوسیدگی ریشه
حتما از زیر شکن در تابستان و زمانی که رطوبت زمین به حداقل مقدار خود رسیده است استفاده کنید.
نکاتی که درفرایند شخم زدن باید مورد توجه قرار گیرند:
رطوبت زیاد خاک در هنگام شخم زدن باعث فشرده شدن خاک و ایجاد کلوخ خواهد شد.
جهت تامین رطوبت مورد نیاز برای عملیات خاک ورزی و به منظور سهولت اجرای شخم عمیق و سایر عملیات و همچنین سبز شدن بذر علفهای هرز موجود در خاک می توان اقدام به آبیاری مزرعه کرد.
رطوبت خاک در زمان شخم باید در حد گاورو باشد.
رقم در موفقیت زراعت نقش مهمی دارد و حتما می بایست از ارقام معرفی شده توسط موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندر قند استفاده شود.
در تاریخ های کاشت زودتر از ارقام مقاوم تر به ساقه رویی مانند موناتونو و جرا استفاده شود.
در تاریخ های کاشت دیرتر می توان از ارقام با مقاومت کمتر به ساقه رویی نیز استفاده کرد.
به تاریخ مصرف بذر درج شده بر روی بسته بندی بذرها توجه کنید.
از مصرف بذرهای تاریخ گذشته خودداری کنید.
تاریخ کاشت بهنگام یکی از مهمترین عامل های زراعی موثر بر عملکرد، تاریخ کاشت بهنگام می باشد.
به منظور استفاده مطلوب از عوامل محیطی (تشعشع، گرما، آب و نیز نهاده های زراعی) یافتن بهترین تاریخ کاشت منطقه بسیار ضروری است.
اگر در نخستین فرصت ممکن کشت انجام شود، گیاه می تواند زودتر به سطح برگ مطلوب برسد در نتیجه گیاه هم از تشعشع خورشیدی بهتر و بیشتر بهره مند می شود و هم قدرت رقابت بیشتری با علف های هرز خواهد داشت.
نتیجه گیری کلی با توجه به مقاومت قابل قبول ارقام رزاگلد وموناتونو می توان آنها را در اوایل مهرماه کشت کرد. به منظور رسیدن به حداکثر پتانسیل ارقام بهتر است که در اوایل مهر ماه کشت شوند. تاریخ کاشت بر درصد قند تاثیری ندارد. بهترین بازه زمانی برای کشت چغندر قند در استان گلستان از اوایل مهرماه تا اویل آبان ماه است.
