نشست علمی «مکه یا پترا؟ شهر مقدس مسلمانان» با بررسی مستند «شهر مقدس» اثر «دن گیبسون»، به صورت حضوری و برخط برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه باقرالعلوم(ع)، در این نشست حجت‌الاسلام و المسلمین حمید حاج‌امینی استاد و پژوهش‌گر تاریخ اسلام در ابتدا با اشاره به انتشار مستند «شهر مقدس» در سال ۲۰۱۷، به معرفی این مستند پرداخت و گفت: این مستند در سال ۲۰۱۷ به نویسندگی دن گیبسون ساخته شده است. گیبسون نویسنده‌ای بریتانیایی‌تبار و علاقه‌مند به مطالعات تاریخ شبه جزیره عربستان و خاورمیانه است.
حاج‌امینی در ادامه به تشریح نظریه گیبسون پرداخت و گفت: گیبسون ادعا می‌کند که شهر مقدس اصلی اسلام مکه نیست؛ بلکه پترا(شهری در جنوب اردن) شهر مقدس اصلی مسلمانان است. در واقع پترا محل سکونت قریش و چهره‌های سرشناس تاریخی آن از جمله عبدالمطلب، حمزه، ابوطالب و سایر افراد شناخته شده است.
این پژوهش‌گر تاریخ اسلام افزود: گیبسون برای اثبات نظریه خود در ابتدا شهر مکه را با توصیفاتی که از شهر مقدس مسلمانان شده متفاوت می‌داند و اصالت این شهر را مورد تردید قرار می‌دهد. در مرحله دوم نویسنده تلاش دارد تا با اشاره به عدم صداقت منابع تاریخی، شهر مقدس واقعی مسلمانان را با استفاده از ابزارهای جدید کشف کند. وی در مرحله سوم می‌کوشد تا اوصاف شهر مقدس مسلمانان را بر شهر پترا انطباق دهد و در پایان به این سوال می‌پردازد که چرا شهر پترا هم‌اکنون مورد توجه مسلمانان نیست؟
حاج‌امینی سپس به بیان برخی از ایرادات موجود در این مستند پرداخت و گفت: اشکالات موجود این مستند را می‌توان به ۱۳ گروه تقسیم کرد:
۱. ارائه گزارش‌های غیرواقعی و نسبت دادن آن به منابع تاریخی؛
۲. نقل ناقص گزارش‌های تاریخی؛
۳. شتاب‌زدگی در استنتاج از گزارش‌های تاریخی و برداشت نادرست از آن‌ها؛
۴. ترجمه نادرست و سلیقه‌ای متون تاریخی؛
۵. برخورد گزینشی با شواهد و گزارش‌های موجود؛
۶. سنجش و ارزش‌گذاری دقت بناهای کهن با امکانات امروزی؛
۷. تعمیم نابه‌جا و غیرروشمند مورد جزئی و نتیجه‌گیری کلی؛
۸. ادعاهای خلاف واقع و کذب صریح؛
۹. گمانه‌زنی بی‌پشتوانه و غیرروشمند در ترسیم گذشته؛
۱۰. سهل‌انگاری در خوانش و گزارش منابع؛
۱۱. عوام‌فریبی؛
۱۲. استناد به داستان‌های موهوم و مردود تاریخی؛
۱۳. زمان‌پریشی در مباحث تاریخی.
وی در پایان در پاسخ به ادعای گیبسون مبنی بر بی‌پاسخ بودن مسلمانان در مقابل سوالات مطرح شده در این مستند گفت: سستی این نظریه سبب شده است که بسیاری از متخصصان آن را قابل بحث علمی ندانند. «دیوید اِی. کینگ» نقد خود بر آخرین اثر دن گیبسون، یعنی کتاب «قبله‌های اولیه اسلام» را این‌چنین جمع‌بندی می‌کند: «اثری غیر حرفه‌ای و غیرعلمی که هم توهین به مسلمانان است و هم توهین به پژوهش‌های علمی غربی و اسلامی.»
