در سومین کنگره بین‌المللی جندی شاپور مطرح شد: (۲)
دانشگاه جندی شاپور افتخاری تاریخی و پایگاهی تاثیرگذار در جهان
به گزارش اداره کل روابط عمومی وزارت علوم، متن پیام دکتر مجیدی، رئیس دانشگاه تبریزبه این کنگره بین‌المللی به شرح زیر است: ایرانیان همواره در گستره تاریخ، سبب تعالی زندگی اجتماعی و فرهنگی بوده و در پیشبرد و توسعه زندگی بشر به خصوص در منطقه خاورمیانه و همسایگانش، تاثیری بسزا و چشمگیر داشته اند. نگاهی کوتاه به تاریخ پرشکوه ملّت بزرگ ایران، شاهد عدلی بر میزان و نوع این تاثیرگذاری است.
یکی از ادوار مهم تاریخ ایران در دوره پیش از اسلام، روزگار حاکمیت ساسانیان است. عصر ساسانیان در تاریخ ایران، نه تنها از لحاظ سیاسی، بلکه از لحاظ اجتماعی و فرهنگی نیز با توجّه به شرایط جهانی حاکم در آن روزگار، دارای ویژگی هایی است که با شناخت آنها می‌توان جایگاه نهادهای آموزشی آن دوره را بازشناخت.
ساسانیان پس از تثبیت قدرت و گسترش امپراطوری خود، به علّت اهمیّت سیاسی و اقتصادی منطقه میانرود و به منظور نزدیکی به جبهه غربی برای مقابله با تهاجمات رومیان، مرکزیّت سیاسی، علمی و فرهنگی خود را به خوزستان امروز منتقل کردند. همچنین پیروزی‌های نظامی در اوایل دوره ساسانی تاثیر عمیقی بر ساختار جغرافیایی، جمعیتی و مذهبی منطقه خوزستان گذاشت و بدین سان شهر دانشگاهی جندی شاپور در این منطقه، به یکی از مهم ترین و برجسته ترین مناطق علمی و فرهنگی ایران در دوره ساسانیان تبدیل شد.
دانشگاه جندی شاپور یکی از نشانه‌های بارز این افتخار تاریخی است که ایرانیان در زمان‌های گذشته در کنار زندگی خود، مراکز علمی هم داشته‌اند و این مراکز به عنوان پایگاه‌های جهانی تاثیرگذار بوده‌اند.
بر اساس مستندات تاریخی و شواهد متعدد باقیمانده از آن دوران، دانشگاه جندی شاپور را به تمام معنا می‌توان یک دانشگاه بین المللی دانست؛ زیرا هر کس از هر ملیّت و هر دین، بدون تعصّب می‌توانست در آنجا تدریس و تحصیل نماید. این دانشگاه در آن روزگار، پناهگاهی برای دانشمندان سراسر جهان به شمار می رفت؛ چنانکه معروف است هفت فیلسوف طرد شده مدرسه آتن در یونان، به این دانشگاه پناه آورده بودند تا در سایه آزاداندیشی ایرانیان و تاب آوری استادان جندی شاپور، آزادانه و به دور از گزند معاندان و مخالفان، به مطالعات علمی خویش بپردازند.
یکی از مهم ترین مسائل در خور ذکر در آن دانشگاه، تحکیم مبانی زبان فارسی است. از قرائن تاریخی چنین بر می آید که با وجود اینکه آموزش و تدریس علم پزشکی در مدرسه جندی شاپور به زبان یونانی بوده، اما در این نکته تردیدی نیست که زبان فارسی نیز در آن کاربرد فراوان داشته است.
اگرچه موقعیت مناسب طبیعی، جمعیتی و اقتصادی منطقه تاریخی خوزستان و به ویژه شهر دزفول، دانشگاه جندی شاپور را به بزرگ ترین و مهم ترین شهر این منطقه در زمان ساسانیان تبدیل نمود اما جایگاه فرهنگی و علمی آن بود که شهرت جهانی و جاودان برای جندی شاپور به ارمغان آورد و آن را به نمادی از فرهنگ و تمدّن ایرانی و توجّه ویژه ایرانیان به دانش و علم تبدیل کرد. از جمله اشاره به این نکته مهم ضروری است که در حالی که در جهان امروزی، اخلاق انسانی، حلقه گمشده مناسبات علمی است و به عنوان موضوعی مهم و اصلی در سازمان یونسکو مطرح است، پزشکان ایرانی در سده ها قبل و در دانشگاه جندی شاپور، منشور اخلاقی داشتند. به عنوان مثال بینوایان را رایگان درمان می‌کردند و دانشمندان و اهل علم، خود را موظّف به رعایت اصول اخلاقی مندرج در آن منشور می دانستند.
باید به این نکته مهم اشاره کرد که بعد از طلوع آفتاب درخشان دین مبین اسلام و استقبال ایرانیان آزاده از آخرین پیام آور وحی، نه تنها از دامنه اعتبار علمی جندی شاپور کاسته نشد، بلکه از پرتو توجّه اسلام به علم و دانش و فرهنگ پروری، جایگاه و شهرت واقعی جندی شاپور در دوران اسلامی کماکان تداوم یافت و این شهر همچنان توانست به نقش خود در انتقال دانش به ویژه علم پزشکی و نیز گسترش نهادهای آموزشی به قلمرو دولت اسلامی و فراتر از آن، به تمدّن بزرگ و جهانی دین مبین اسلام ادامه دهد.
در دوران ظهور دین مبین اسلام در ایران، دانشجویان و دانش پژوهانی از مناطق مختلف جهان، در جستجوی علم و دانش، به ویژه پژوهندگان دانش طبابت، رهسپار جندی شاپور می شدند و در این دانشگاه بین المللی گردهم می آمدند.خوشبختانه در همین دوران، احداث مجتمع علمی ربع رشیدی در تبریز، به کمک جندی شاپور برخاست و حرکت خدمت رسانی علوم اسلامی به جهان بشریت را شتاب بخشید. از آنجا که نهادهای علمی و سازمان های تعلیم و تربیت در هر جامعه، رابطه ای مستقیم با فرهنگ، اعتقادات، باورها، دانش و نیازهای مردم دارد، حرکت شتابناک توجّه به گسترش مبانی علمی در ایران، در دوران معاصر نیز تداوم یافت و امانت های سترگی چون میراث درخشان دانشگاه جندی شاپور در دزفول و مجتع علمی ربع رشیدی در تبریز به دست ما رسید.
اگرچه امروز بخش اعظمی از دانشگاه کهن جندی شاپور و مجتمع باشکوه ربع رشیدی تبریز در خاک است، ولی ریشه‌های آنها پس از قرن‌ها و از پرتو حاکمیت اسلام در دوران انقلاب اسلامی، دوباره جنبش گرفته و نوید رویش شکوفه‌های معطّر را می‌دهند.انقلابی که تجلّی حیات طیّبه و تحقّق بخشِ حاکمیت اسلام در همه عرصه‌‌های فردی و جمعی زندگی است. انقلابی که بنیانگذار فقیدش، آن را انفجار نور نامید و خلف صالح ایشان، آن را نقطه عطف و پیچ بزرگ تاریخ قلمداد نمود. انقلابی که معادلات تمدّنی رایجِ مبتنی بر ارزش های غربی را بر هم ریخته و بارقه امیدی درجهانیان به وجود آورده است.
برمبنای همین اصل است که معتقدیم میراث داران جندی شاپور و ربع رشیدی، ظرفیت علمی عظیمی دارند و می‌توانند در زمینه الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت که مورد تاکید مقام معظم رهبری است به ارائه راهکارهای علمی بپردازند و پرچمدار تبیین بیانیه «گام دوم انقلاب» باشند.
بدیهی است که به دلیل برخورداری ایران از پشتوانه های علمی همچون دانشگاه جندی شاپور و در پی وقوع انقلاب اسلامی، نظام استکبار جهانی نه تنها سلطه خود را از ایران از دست رفته دید، بلکه این انقلاب را حاوی ظرفیت و پیامی یافت که الگوی جهانیان می‌توانست باشد. بر همین اساس، هم در حدوث و هم در بقای آن، از هیچ دشمنی و سنگ‌اندازی دریغ نکرد.
نظام سلطه جهانی با مشاهده کارآمدی انقلاب اسلامی، سخت ترین تحریم‌‌های طول تاریخ بشریت را بر این ملت روا داشت و از امکانات وسیع رسانه‌ای و تبلیغاتی بهره جست که البته با وجود پیشوای دینیِ ولی فقیه، هم در زمان بنیانگذار نظام اسلامی و هم در زمان خلف صالح ایشان؛ مقام معظم رهبری، فضل الهی این ملّت را نصرت کرد و وعده خدا به عیان و معجزه آسا، شامل حال مردم ایران شد؛ به طوری که محصول این مقاومت بی نظیر، افق تماشایی فرصت ها و کارآمدی ها در عرصه های مختلف علوم و فنون بوده است.
مسیر چهل سال گذشته، به فضل پروردگار متعال و با تاکید بر خداباوری و اعتماد به آموزه های اسلامی و تقویت روحیه انقلابی‌گری و خودباوری، ضرورت بنای سیاست ها بر عدالت، توسعه و ترویج الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت در مواجهه با تهاجم فرهنگی دشمنان انقلاب اسلامی طی شده است. اگر چه در سپردن این مسیر، در طول راه، ریزش‌هایی از سوی خسته شدگان صورت گرفته، لکن این ریزشها، در مقابل رویش‌های انقلابی رنگ باخته و نسلی سرشار از انگیزه و جوان، پدیدار شده و مقصد رسیدن به تمدّن نوین اسلامی را در کانون توجّه خویش قرار داده است.
در پایان عرایض خود، ضمن اعلام خرسندی به مناسبت برگزاری سوّمین کنگره بین المللی دانشگاه جندی شاپور و نکوداشت ۱۷۵۱ مین سال تاسیس کهن ترین دانشگاه جهان در خاک ایران اسلامی، مراتب قدردانی خود، از بانیان این کنگره عظیم ملّی را به پاس دستاوردهای عظیم همایش؛ از جمله تداوم و تکمیل کاوش‌های علمی و فنّی در شهر باستانی جندی شاپور، مرمّت بنای یعقوب لیث صفّاری، تولید چند مستند تماشایی در مورد دانشگاه جندی شاپور، افزایش رونق گردشگری علمی و فرهنگی در منطقه با هدف معرفّی این شهر باستانی، ارتقای دامنه کارآفرینی و خوداشتغالی و راه‌اندازی چند پایگاه میراث فرهنگی در منطقه اعلام می‌دارم و برای همگان از درگاه خدای متعال آرزوی توفیق دارم.
متن پیام دکتر جواد واثقی امیری، رئیس دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل نیز به شرح زیر است:
زنده نگه داشتن چراغی که گذشتگان و نیاکان ما آن را روشن نموده‌اند و در طول تاریخ، در حال حاضر و آینده، روشنگر مسیر پیشرفت ملت بزرگ ایران عزیز است، بسیار با اهمیت است و دانشگاه جندی شاپور با قدمت ۱۷۵۰ ساله، یکی از این چراغ‌هاست که همه مولفه‌های یک دانشگاه امروزی از جمله آموزش، پژوهش، تحقیق، ارتباطات بین‌المللی و حل مسایل ملی و منطقه‌ای را دارا بود، که همواره باید روشن بماند.
اگر در گذشته قادر بودیم سرآمد علمی باشیم و دیگران از ما تاسی کنند، این امکان هست که در حال حاضر نیز اتفاق بیفتد. این توانمندی وجود دارد و با ایجاد این باور که «ما می توانیم» در بسیاری از مسایل از جمله مسایل علمی کشور سرآمد باشیم و اگر چه در سال های اخیر پیشرفت های قابل ملاحظه ای در دانشگاه ها صورت گرفت و رشد علمی خوبی را در دنیا تجربه کردیم.اگر در گذشته سرآمد علمی جهان بودیم و در طول تاریخ فراز و نشیب هایی اتفاق افتاد، هم اکنون باید مراقبت کنیم؛ عوامل و موانع پیشرفت علمی کشور را بشناسیم و کنار بزنیم؛ تا بتوانیم مسیر رشد را ادامه دهیم و برگزاری این کنگره کمک موثری برای شناسایی مسیر راه و حرکت با سرعت بیشتر برای سرآمدی در بسیاری از مسایل است که از زحمات دکتر عصاری رییس دانشگاه جندی شاپور و همکاران محترمشان برای برگزاری این کنگره بین المللی تشکر و قدردانی می نمایم.
