سیل یکی از رایج ترین مخاطرات طبیعی در جهان و ایران است. با این حال دانش و آگاهی عمومی در مورد آن کم است.
به گزارش پایگاه خبری وب‌دا در همدان به نقل از روابط عمومی اورژانس پیش‌بیمارستانی و مدیریت حوادث دانشگاه، بسیاری از مردم درک و برداشت درستی از نیروی آب و سیلاب ندارند. این مساله را به خوبی از رفتارهای آنها در مواجهه با سیل می توان دریافت. خیلی از افرادی که از سیل و بویژه سیل های ناشی از بارانهای رعد آسا آسیب میبی نند کسانی هستند که یا به تماشای سیل می پردازند و یا با وسیله نقلیه از سیلابها عبور نمایند. آنها شدت و قدرت سیل را دست کم می گیرند. این نکته مهمی است که مردم نیز باید آن را جدی بگیرند. سیل در حقیقت افزایش ارتفاع آب رودخانه و مسیل و بیرون زدن آب از آن و اشغال بخشی از دشت‌های حاشیه رودخانه می‌باشد که میتواند با غرقاب نمودن منطقه باعث وارد آمدن خسارات بر ساختمان و تاسیسات عمومی شده و تلفات انسانی و دامی به همراه داشته باشد در مواردی نیز سیل میتواند ناشی از افزایش سطح آب دریاچه و یا دریا باشد که در این موارد جریان بادهای شدید تاثیر زیادی خواهد داشت.
سیلابهای رودخانه اغلب ناشی از بارش های شدید می باشد که در برخی موارد همراه با ذوب برف می باشد. سیلابی که بدون پیش هشدار یا پیش هشدار کمی در رودخانه جاری شود تند سیل نامیده می شود. تلفات جانی این تند سیلابها که در حوزه های کوچک بوقوع می پیوندند عموما بیشتر از تلفات جانی سیلابهای رودخانه های بزرگ می‌باشند .
طبقه بندی سیل های کشور:
جریان سیل به طور عمده ناشی از رواناب سطحی می‌باشد که حاصل خصوصیات بارش و حوزه ی آبخیز است و در این میان، تاثیر پوشش گیاهی و خاک در کاهش جریان سیل حوزه‌های کوچک کمتر از حوزه‌های با مساحت زیاد است .دریک طبقه‌بندی کلی می‌توان سیلاب های رخداده در کشور را در دسته‌های زیر تقسیم‌بندی نمود:
الف) سیل ناگهانی
ب) سیل رودخانه‌ای
ج) سیل دریایی
د) سیل ناشی از ذوب برف
علل پیدایش سیل (سیلاب ):
عوامل موثر بر وقوع سیل رامی توان به عوامل طبیعی وعوامل انسانی تقسیم بندی کرد. از علل طبیعی می توان ذوب شدن سریع برف ویخ درکوهستان ها، بارش شدید وکوتاه، کم شدن پوشش گیاهی، نوع وجنس خاک و شیب زمین اشاره نمود. اما عوامل انسانی به عواملی اطلاق می‌شود که به بررسی اقدامات, تصمیم گیری ها و فعالیت های آدمی در پهنه سیل خیز مورد نظر می‌پردازد.
سیل یا طغیان؟
سیل حرکت آب به صورتی که هر چه در مسیر خود دارد را به همراه ببرد و طغیان به سکون این آبها و پیوستن آن به آب رودخانهها، دریاچهها و در نتیجه بالاآمدن سطح آبهای جاری و زیر آب رفتن مناطق مسکونی و کشاورزی گفته می‌شود. معمولاً طغیان در پی سیل بوده و به همین علت هر دو را به یک معنی به کار میگیرند.
مهمترین خسارات سیل
خسارات ناشی از سیل میتواند حتی منطقه ای بزرگ را با مشکل مواجه کرده و یا حتی آن را وارد یک بحران سخت کند. این خسارت ها معمولا به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم میتواند در سطوح مختلف تخریب و مشکلاتی را در حوزه های مختلف بوجود آورد.
این موارد میتواند در سطح فرد و همچنین در سطح جامعه و زیرساخت ها باشد. در سطوح فردی غرق شدگی ها، تروماها و همنین مشکلات بهداشتی مانند ازدیاد ناقلین (مالاریا)، آلودگی آب می باشد. خسارات زیر ساختی معمولا می تواند به تخریب پلها، جادهها، زمینهای کشاورزی، چاهها، قناتها، بندها و سدها، تخریب منازل مسکون آسیب برساند.
آموزش همگانی و تخصصی
هدف آموزش ایجاد آمادگی در برابر سیلاب، لزوم توجه به هشدارهای صادره در این زمینه و ارائه پیام های ایمنی و امدادی جهت کاهش خسارات سیل می‌باشد که میتواند از طریق چاپ و انتشار پوستر، بروشور، کتاب، تهیه فیلم و برگزاری کارگاه و نمایشگاه و ... انجام شود. در تقسیم بندی و انتخاب گروههای هدف باید به آیتم های سن، جنس، وضعیت جسمی افراد و نقش و شغل آنها توجه نمود و متناسب با گروه هدف انتخابی آموزش های مربوطه را ارائه داد. چرا که برخی گروههای خاص مانند دهیاران، مسئولین و ... نیازمند دریافت آموزش های تخصصی سیل هستند.
رعایت نکات ایمنی قبل از وقوع سیل
۱- درخانه مانور ایمنی و نجات برگزار کنید و به ویژه به کودکان آموزش های لازم از جمله تماس گرفتن با مراکز امدادی و اورژانس را یاد بدهید
۲- آموزش های لازم درباره مزاحمت ایجاد نکردن برای نهادهای اورژانس و امداد را فرا دهید.
۳- در کلاس های رایگاه کمکهای اولیه اورژانس ۱۱۵ شرکت کرده و مهارت های اولیه آن را فراگیرید.
۴- همواره کیف کمکهای اولیه را در منزل آماده داشته باشید.
۵- نسبت به بیمه کردن اموال از جمله خانه، محل کار، خودرو و سایر اشیای قیمتی خود اقدام کنند تا در صورت بروزحادثه بتوانند از مزایای بیمه نامه ها استفاده کنند.
۶- هشدار سیل در رسانه ها ،به معنای ان است که سیل جاری شده است یا جاری خواهد شد،لذا از قبل آماده باشید.
۷- از منابع مختلف رادیو وتلوزیون وسایر وسایل ارتباطی ،مانندبی سیم وپایگاه انتظامی ،اطلاعات وآگاهی های لازم را رادریافت کنید.
۸- برای زمان وقوع سیل درمنبعی آب سالم ذخیره کنید.
۹- در مناطق سیل خیز ،تامین جانی ومالی در برابر زیان های احتمالی ضروری است بنابراین بهتر است اسناد اوراق بهادار رادر جعبهای مطمئن قرار دهید.
۱۰- در نظر داشته باشید اگر به شما گفته شود منزل را تخلیه کنید به چه جاهایی می توانید بروید .بنابراین از قبل چند مکان را انتخاب کنید.
۱۱- تابلو برق را درطبقات فوقانی ساختمان جاسازی کنید.
۱۲- از ساختن خانه یا محل های کارخوددرمکان هایی که خطر سیل آن محل راتهدید می کند خودداری کنید.
۱۳- اگر خانه شما در منطقه ای با احتمال فرو ریختن سیل قرار دارد قرار دادن یک پمپ تخلیه آب در زیر زمین خانه می تواند آمادگی مناسبی برای مقابله با سیل و تخلیه فوری آب از خانه ایجاد کند.
در هنگام وقوع سیل به این نکات توجه کنید
۱. همیشه و همه جا اصل خونسردی را حفظ کنید.
۲. برای اطلاع از وضعیت و گرفتن دستورات لازم به رادیو، تلویزیون و یا اعلام بلندگوهای عمومی گوش دهید در صورتی که دستور تخلیه داده شد فوراً این کار انجام دهید.
۳. در صورتی که منطقه محل زندگی شما در معرض خطر فرو ریختن سیل قرار دارد به اقوام، دوستان و آشنایان که در دیگر مناطق امن زندگی می‌کنند اطلاع رسانی انجام دهید تا در زمان بروز خطر از وضعیت شما با خبر باشند و در صورت نیاز نیروهای امدادی را برای کمک به شما مطلع کنند.
۴. وسیله روشنایی تهیه کنید (چراغ قوه، شمع و ...)
۵. به سرعت کمی غذا و آب ذخیره کنید. (ممکن است منابع آب آلوده گردد و مواد غذایی یافت نشود) و از مصرف مواد غذایی در تماس با سیل و فاقد ظرف ضد آب خودداری شود. از غذاهای کنسرو شده سالم استفاده نمایید.
۶. در خارج از منزل مواظب سیمهای برق که روزی زمین افتاده (خصوصا در آب) باشید تا دچار برقزدگی نشوید.
۷. در هنگام رانندگی مراقب شیبها و پیچهای جاده باشید به آرامی و با خونسردی رانندگی کنید (ترمزها بخوبی کار نمیکند).
۸. اگر خانه شما در محل مرتفعی است و خطر آب گرفتگی شما را تهدید نمیکند نیاز به خروج از منزل نمیباشد.
۹. جریان برق، آب و گاز را برای اجتناب از آتشسوزی و برقگرفتگی و انفجار قطع کنید.
۱۰. در صورت ترک خانه اشیاء گران قیمت را به محلهای بالاتری در منزل ببرید درها را قفل کنید.
۱۱. مناطق کم ارتفاع را سریعا ترک نمایید.
۱۲. به نقطه مرتفعی دور از رودخانهها، نهرها و زهکشی بروید.
۱۳. از فاضلابها و جویبارهای به ظاهر آرام دوری نمایید. و از ورود به جریان پرشتاب آب بدون توجه به قابلیت شناگری که خطر غرق شدن را به دنبال دارد، اجتناب کنید.
۱۴. سیلابهایی که سطح جاده و پلها را پوشانده است دارای قدرت مافوق تصور است.
۱۵. راهرفتن و یا رانندگی در سیلاب خطرناکترین کاری است که ممکن است انجام دهید.
۱۶. وسایل نقلیه، حیوانات مزرعه و اشیاء قابل حمل و نقل را به نزدیکترین محل مرتفع انتقال داده شود. خودروها و وسایل نقلیه محلهای امنی در مقابل سیل نمیباشد زیرا خودرو ممکن است در آب جاری از کار بیافتد و یا توسط آب حرکت داده و برده شود.
۱۷. حشرهکشها را از آب دوری کنید چون امکان دارد آلودگی خطرناکی را موجب شود.
۱۸. هیچگاه به تنهایی در یک ناحیه سیلزده، به این طرف و آن طرف ندوید.
۱۹. آبهای جمع شده در گودالهای مناسب برای رشد حشرات بخصوص پشهها می‌باشد. لذا از توری در محل اقامت استفاده گردد و پوشاک آستین بلند و چکمههای ساق بلند بپوشید.
۲۰. اگر خارج از ساختمان( اداری ،مسکونی)هستید خونسردی خود را حفظ کنید.
۲۱. از جاده های هموار عبور کنید وبه محل هایی که امکان فروریختن آنها وجوددارد نزدیک نشوید.
۲۲. در صورتی که مجبور به ترک منزل ومحل سکونت خود هستید قبل از خروج حتما جریان برق،آب وگاز را قطع کنید واگر مجبور به ماندن در ساختمان هستید نیز بهتر است که این کار راانجام دهید .
۲۳. برای کسب اطلاعات ودستورالعمل ها ی لازم به پیام های رادیووتلوزیون گوش کنید ودر صورتی که دستور تخلیه داده شدفورا این کارراانجام دهید.
۲۴. اگر تصور می کنید سیل قبلاشروع شده است فورا منزل راترک کنید چراکه ممکن است تنها چند ثانیه
۲۵. وقت گریز داشته باشید اگر منزل شما در محاصره سیلاب قرار گرفته است به بالا ترین نقطه ساختمان پناه ببرید.
۲۶. گوش به زنگ باشید تا در صورت اعلام وقوع سیلاب برق اسا به سرعت منزل را ترک کنید
۲۷. اگر ماشین شما در آبهایی که به سرعت سطح آنها بالا می آید گیر کرده اید فورا آنرا رها کنید وبه محل مرتفعی بروید.
۲۸. به آرامی رانندگی کنید ومراقب شیب ها وخرابی های جاده باشید.
۲۹. هنگام رانندگی از دنده های سنگین استفاده کنید زیرا ترمزها در آب به خوبی کار نمی کند.
۳۰. اگر خانه شما در محل مرتفعی است در آنجا بمانید.
۳۱. به نقطه ای دور از رود خانه ها ،رودها وجویبارها بروید.
۳۲. اگر پیاده هستید ،از نقاطی که در آن سطح اب از زانو ها بالاتر است عبور نکنید.
۳۳. اگر فردی پیش روی شما دچار خفگی یا غرق شدگی شد در صورت داشتن آمادگی و مهارت قبلی، بلافاصله احیای قلبی ریوی را برای وی شروع کنید.
۳۴. در افراد غرق شده اقدام به خارج کردن آب از ریه های فرد نکنید.
۳۵. در افراد غرق شده، در صورت نجات یافتن حتما اقدام به گرم کردن وی کنید.
۳۶. در صورت خارج سازی افراد گرفتار در تلاتم سیل، با دو دست اقدام به ثابت سازی سر، گردن و ستون فقرات نمایید و تا حد امکان بیمار را جابجا نکنید.
۳۷. به یاد داشته باشید در صورت وجود خطر و عدم حضور نیروهای تخصصی، اقدام به ورود به جریان سیل جهت کمک به غرق شدگان نکنید.
۳۸. در صورت مشاهده خونریزی فعال، با استفاده از گاز یا پارچه تمیز اقدام به قرار دادن و نگه داشتن آن روی زخم تا بند آمدن خونریزی نمایید. باید توجه کرد در صورت پرخون شدن پارچه یا عدم کنترل آن پارچه اول را برنداشته و اقدام به گذاشتن پارچه یا گاز بعدی روی موارد قبلی نمایید.
۳۹. در صورت مشاهده تورم، کبودی و خونمردگی و همچنین درد در اندام ها احتمال شکستگا آن اندام را مد نظر قرار دهید.
۴۰. در صورت فرو رفتن تکه های چوب یا اجسام خارجی در بدن اقدام به خارج سازی آن نکنید و اطراف آن را با گاز یا پارچه مهار کرده و پانسمان نمایید.
اقدامات لازم بعد از وقوع سیل
۱- کمک های اولیه را به افراد اسیب دیده برسانید ودر صورت نیاز ازدیگران کمک بخواهید.
۲- در صورت مواجهه با افراد دچار شکستگی یا احتمال آسیب به اندام ها، اگر احتمال آبگرفتگی مجدد وجود نداشت از جابجایی وی خودداری کنید.
۳- در صورت وجود زخم و جراحت در بدن سعی کنید به هیچ عنوان با آب های آلوده سیل تماس پیدا نکند.
۴- در صورت بروز تب حتما به تیم های پزشکی مستقر در منطقه مراجعه نمایید.
۵- از مناطق سیل زده دور شوید مگر آن که از شما در خواست کمک شده باشد تا بتوانید کمک کنید.
۶- از سیم های آویزان برق ومنابع اصلی آب وشبکه های تخریب شده فاضلاب دور شویدواین موارد را به مقامات مسئول گزارش دهید.
۷- سیل به خطوط برق آسیب می رساند وموجب بروز آتش سوزی می شود این تخریب می تواند آتش سوزی در انبارهای حاوی مواد سوختنی را گسترش دهد.
۸- تا پیش از مطمئن شدن از خشک شدن سیم کشی های برقی و سالم بودن لوله های گاز هرگز از اجاق گاز استفاده نکنید و وسایل برقی را به پریز متصل نکنید.
۹- سعی کنید شعله های کوچک آتش را خاموش کنید وبه سرعت از پرسنل آتش نشانی مستقر در منطقه درخواست کمک کنید.
۱۰- در منطقه سیل زده مراقب مارها باشیدزیرا سیل مارها را از لانه بیرون می کشد.
۱۱- در صورت مارگزیدگی به هیچ عنوان اقدام به مک زدن یا ایجاد شکاف در محل زخم نکنید. آن را با آب شسته و اندام را بی حرکت کنید.
۱۲- پس از سیل احتمال شیوع بیماری های عفونی دستگاه گوارش ناشی از انواع میکروبها وویروسها(شیگلا-اشریشیاکولی-هپاتیت وعامل حصبه)وجود دارد که باید مراقبت های لازم بهداشت فردی وعمومی وبهداشت آب وغذا به عمل آید.
۱۳- اگر درمسیر سیل قرار گرفتید به دلیل آلوده بودن آن به فاضلاب و انواع مواد شیمیایی حتماً در اولین موقعیت لباس های خود را تعویض و ضدعفونی کنید و در صورت فراهم بودن امکانات استحمام کنید یا دست های خود را شست و شو دهید.
۱۴- سریعا نسبت به پاکسازی خانه ومحل سکونت خود اقدام نماید/ع
تهیه و تنظیم : عباس اولیاسمیع مسئول روابط عمومی اورژانس ۱۱۵ استان همدان
