به گزارش روابط عمومی مرکز آموزشی درمانی ضیائیان، در راستای اجرای طرح HPH (بیمارستان‌های ارتقادهنده سلامت) با حمایت معاونت اجتماعی و معاونت درمان و همچنین طرح ECD (رشد و تکامل اطفال و نوزادان) که با مشارکت معاونت اجتماعی و معاونت بهداشت و درمان در بیمارستان ضیائیان و مرکز طبی و کودکان در حال پیگیری و اجراست با دکتر رستمیان معاون اجتماعی فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی تهران به گفتگو نشستیم و با طرح سوالاتی در این خصوص نظر ایشان را جویا شدیم.

آقای دکتر  شاید خیلی از آحاد جامعه اصلاً ندانند که HPH چیست و در این طرح چه‌ اقداماتی قرار است انجام شود، خواهشمندم در این خصوص توضیحاتی ارائه بفرمایید؟
بنده هم‌عرض سلام و خسته نباشید دارم خدمت شما اگر بخواهم در خصوص این طرح توضیحاتی را ارائه دهم باید بگویم HPH مخفف جمله  Health Promoting Hospitals به معنی بیمارستان‌های ارتقادهنده سلامت است.
وقتی بیماری برای درمان به بیمارستان مراجعه می‌کند پس از معایناتی که از وی انجام می‌شود درنهایت بیمار با نسخه‌ای برای ادامه درمان خود از بیمارستان خارج می‌شود و درواقع ما دیگر در پیشگیری‌ها دخالتی نداریم و با همان نسخه‌ای که برای بیمار می‌نویسیم درواقع درمان را برایش گذاشته‌ایم، حال در طرح HPH دیدگاه به درمان بیمار تغییر کرده است و درمان از نگاه HPH می‌گوید همان‌گونه که برای بیمار نسخه درمان می‌گذارید به وی آموزش بدهید، موارد پیشگیری از بیماری را برایش توضیح دهید، بیماران را با روش‌های مختلف آموزش مانند  کلاس‌های آموزشی،‌  سایت یا فیلم آموزشی و غیره آگاه سازید، اینکه بیمار چه اقداماتی را برای بهبود بیماری و پیشگیری انجام دهد، مصرف تغذیه وی چگونه انجام شود، فعالیت‌های بدنی بیمار چگونه باشد، برخی از رفتارهایی که منجر به بیماری می‌شود و بسیار خطرساز است را چگونه کنترل و از آن جلوگیری کنند مثل مصرف دخانیات؛ درواقع در بسیاری از بیمارستان‌های ارتقادهنده سلامت که وارد می‌شوید تیپ و نگاه و تابلوهای بیمارستان نگاهی سلامت‌محور دارند و در بسیاری از آموزش‌ها، پیشگیری‌ها و این‌گونه  نکات تاکیددارند و این‌گونه نیست که نگاهشان فقط نگاه درمان نگر باشد و با تجویز یک نسخه  درمانی برای بیمار کار را تمام‌شده بدانند.
بسیار مطلوب است بدانید بر روی طرح HPH در دنیا به‌خصوص در کشورهای اروپایی بسیار کارشده است و همچنان این روند باقدرت  و روبه‌جلو ادامه دارد، البته در کشور خودمان هم بیمارستان‌هایی مانند بیمارستان شهید رجایی هستند که بر روی این طرح کار می‌کنند و جزء تیم Health Promoting Hospitals های دنیا هستند و البته اقداماتی مانند Health Promoting Clinic نیز در این معاونت در حال پیاده‌سازی است که انشاله تا شش ماه دیگر نتایج آن اعلام خواهد شد.
بسیاری از مراکز درمانی در خارج از کشور به‌طورکلی بیمارستان‌هایشان Health Promoting Hospitals است؛  در حال حاضر این طرح را در بیمارستان ضیائیان با بیماران دیابتیک و در بیمارستان امام خمینی در ۳ رشته دیگر شروع کرده‌ایم.

علت اجراشدن این طرح در بیمارستان ضیائیان چیست؟
علت اجراشدن این طرح در بیمارستان ضیائیان چند نکته دارد،  اولین نکته آن موقعیت جغرافیایی این بیمارستان است که در منطقه‌ای واقع‌شده است که بیماران آن از بومیان همان منطقه هستند و پیگیری‌های بیمار برای درمان ساده‌تر است؛ در بیمارستان‌های دیگر خیلی از بیماران ارجاعی از کشور هستند و پس‌ازاینکه برایشان درمان گذاشته می‌شد به اقصا نقاط کشور برمی‌گردند به همین علت نمی‌توانستیم پیگیری‌های لازم را برای درمان بیماران انجام دهیم به همین منظور این طرح را به‌صورت پایلوت در بیمارستان ضیائیان اجرا کردیم که به لطف خداوند پیشرفتمان در آن مرکز بسیار خوب و چشمگیربوده است.
نکته دوم داوطلب بودن و علاقه‌مند بودن تیم هیئت‌رئیسه این مجموعه به اجرای این طرح در بیمارستان ضیائیان بود لذا ازاین‌جهت معاونت اجتماعی و معاونت درمان نیز حمایت‌کننده این طرح در بیمارستان ضیائیان است؛   دیگر اینکه در آن منطقه قبلاً هم توسط انجمن دیابت در این زمینه اقداماتی انجام‌شده است، یعنی بیماران دیابتیک بیمارستان ضیائیان که ساکن در آن منطقه هستند توسط انجمن دیابت، هم پشتیبانی و هم آموزش داده می‌شوند.
باید خدمتتان عرض کنم برخی از بیماران به نسخه اجتماعی نیاز دارند یعنی غیرازاینکه برای درمان بیمار نسخه‌ای درمانی نوشته می‌شود بررسی شود که آیا فرد در منزل می‌تواند موارد مصرف دارو را رعایت کند و آیا اصلاً توان تهیه آن را دارد و به‌صورت کلی موانع و مشکلاتی که برای بیمار وجود دارد باید بررسی شود.
حال پس از بررسی ممکن است به این نکته پی ببرند که فرد بیمار توان تهیه نسخه دارویی که پزشک برای وی تجویز کرده است را ندارد، اینجاست که ممکن است فرد را به یک مددکار اجتماعی که یکی از همکاران اصلی ما در این طرح هستند یا  خَیرین بزرگوار یا نهادها و سازمان‌های پشتیبانی در این زمینه معرفی و ارجاع دهند.
در دنیا و در کشورهایی که در اجرای طرح Health Promoting Hospitals بسیار خوب کارکرده‌اند وقتی با یک بیمار دیابتی مواجه می‌شوند برای آن بیمار برنامه‌ریزی می‌کنند و کلاس‌ها و آموزش‌هایی درزمینهٔ کنترل و درمان بیمار برای وی انجام می‌شود.(   یک نمونه ۶ کلاس دوساعته در دانشگاه استنفورد)
واقعیت امر این است که امروز دنیا به سمتی می‌رود که شخص بتواند از خودش مراقبت‌های لازم را به عمل آورد در دستاوردهای جدید و فناوری‌های پزشکی سلف مانیتورینگ‌های  خوبی برای انجام این امور ساخته‌شده است تجهیزاتی وجود دارد که شخص خودش را مانیتور می‌کند، به‌طور مثال نمونه بارزی که می‌توانم به آن اشاره‌کنم برخی از همین اپلیکیشن های موبایلی است که نشان می‌دهد شخص در روز چقدر فعالیت فیزیکی داشته است؛  درگذشته وقتی فردی متوجه می‌شد که به بیماری دیابت مبتلا شده است باید در بیمارستان تحت نظر و مراقبت قرار می‌گرفت ولی امروزه با یک دستگاه کوچک در منزل میزان قند بیمار بررسی و خود بیمار با آموزش‌هایی که از قبل به وی داده‌شده است به کنترل این بیماری می‌پردازد و خلاصه این‌که  عوارض و مراجعه به بیمارستان وبستری کمتر شده است.

ارزیابی شما در اجرای این طرح  و همچنین آینده آن در بیمارستان ضیائیان چیست؟
بیمارستان ضیائیان نسبت به گذشته در حیطه‌ی درمان بسیار قوی عمل کرده است،  در بعضی از کشورهای پیشرفته سلامت بهترین بیمارستان‌ها، بیمارستان‌های آموزشی هستند چراکه همیشه در حال به‌روزرسانی اطلاعات و دستیابی به جدیدترین اطلاعات پزشکی هستند؛ با توجه به آموزشی بودن بیمارستان ضیائیان و حضور نیروهای تخصصی در آن بیمارستان عقیده بنده بر این اساس است که هر پروژه‌ای که خوب باشد مثل همین پروژه HPH،  بیماران را به یک امنیت کامل‌تر سوق خواهد داد و شاید حتی بتواند در این زمینه به کشور الگودهی کند لذا ازاین‌جهت بنده آینده مرکز آموزشی درمانی ضیائیان را بسیار خوب و در حال پیشرفت می‌بینم‌ انشالله باشد که چنین شود.

جلساتی  در خصوص طرح HPH باهدف پیشبرد اهداف این طرح در بیمارستان ضیائیان برگزار شد درباره نتایج این جلسات بفرمایید.
در ابتدا با جلسات متعددی که در بیمارستان ضیائیان برگزار شد طرح HPH را آغاز کردیم و همچنان باقدرت در کنار تیم خواهیم بود البته ما طرح دیگری را نیز بانام ECD (رشد و تکامل اطفال و نوزادان) که طرح بسیار خوبی است در آن مرکز به عنوان سطح دوم آغاز کرده‌ایم درواقع این طرح،  طرحی است که مادران را توانمند می‌سازد تا از رشد و تکامل کودکان خود مراقبت کنند و البته اینکه به‌محض بروز بیماری اولین بستر خدمات‌دهی به آنان بیمارستان ضیائیان و پس‌ازآن بیمارستان مرکز طبی کودکان است.
در پایان باید خدمتتان عرض کنم با پیشرفت بسیار مطلوبی که در اجرا و روند روبه‌جلو این دو طرح (HPH و ECD)  مشاهده می‌کنم به نظر می‌آید که حتی این طرح‌ها بتوانند یکی از الگوهای کشوری شوند.
کم‌کم همه بیمارستان‌ها باید به این سمت حرکت کنند و باید ورودی‌های بیماری‌ها را کم کنند و اگر بیماری دارند، آن بیمار بتواند با آموزش‌هایی که می‌گیرد از خودش مراقبت کند،  خانواده‌های بیماران با مشکلات بیمارانشان آشنایی داشته باشند که بتوانند بیمار خود را حمایت کنند که اگر این طرح به‌درستی انجام شود به عقیده بنده حرکتی است که  امیدوارم همه بیمارستان‌هایمان بتوانند این کار را انجام دهند و انشالله توفیقی حاصل شود که بتوانیم در اجرا و انجام این طرح موفق عمل کنیم.
جا دارد از همین‌جا از همه همکاران فعال در این طرح در  مرکز آموزشی درمانی ضیائیان برای داوطلب بودن در اجرای طرح HPH قدردانی کنم، دو معاونت درمان و اجتماعی دانشگاه  هم در کنار بیمارستان ضیائیان هستیم و از اجرای این طرح با همکاری انجمن‌ دیابت انجمن مددکاری و مردم بزرگوار منطقه حمایت خواهیم کرد.

در ادامه و پس از گفتگو با دکتر رستمیان معاون اجتماعی فرهنگی دانشگاه در خصوص اجرایی شدن طرح HPH در بیمارستان ضیائیان؛ نظر دکتر الهی رئیس اداره ارتقای اجتماعی معاونت اجتماعی، فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی تهران را در خصوص این طرح و اقدامات انجام‌شده آن در بیمارستان ضیائیان را جویا شدیم که وی در این خصوص توضیح داد و گفت: ایده بیمارستان‌های ارتﻘادهنده سلامت (Health Promoting Hospitals) برای اولین بار در اجلاس جهانی ارتﻘاء سلامت (۱۹۸۶) توسط  دفتر منطﻘه اروپایی  سازمان جهانی بهداشت مطرح شد وهم اکنون بیش از ۶۵۰ بیمارستان ازجمله بیمارستان قلب رجایی تهران ،عضو شبکه بیمارستان‌های ارتقادهنده سلامت سازمان بهداشت جهانیWHO هستند. هدف این بیمارستان‌ها تبدیل آن از یک محل تشخیص و درمانی صرف به مکانی برای پیشگیری از بیماری‌ها و ارتﻘاء دهنده سلامت برای بیماران، کارکنان ، مراجعین و کلیه آحاد جامعه بوده و تغییر رویکرد درمان محور' به‌سلامت محور' می‌باشد.  آموزش بیمار یک گام ضروری برای ارتقاء درک بیماران از درمان‌های توصیه‌شده و تغییرات رفتاری موردنیاز مثل پیگیری مناسب درمان توسط آن‌هاست. هدف از آموزش این است که بیماران و خانواده‌ها را قادر سازد تا تصمیمات آگاهانه بگیرند، اهمیت مهارت‌های خود مراقبتی را تشخیص دهند، مشکلات را شناسایی کنند و بدانند چه پاسخ مناسبی به این مشکلات  بدهند.
چهار جزء استاندارد  اصلی HPH شامل سیاست و برنامه مدیریت، ارتﻘاء سلامت محیط کار، ارتﻘای سلامت بیماران و خانواده و ارتﻘاء سلامت کارکنان می‌باشد که به‌عنوان رویکرد زمینه‌ای برای سازمان‌های مراقبت سلامتی در جهت ارتقای کیفیت مراقبت‌های سلامتی، رابطه بین بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی، جامعه و محیط و افزایش رضایتمند بیماران، خانواده‌هایشان و کارکنان بهداشتی و درمانی تدوین‌شده است.
هدف ما در این مرحله از اجرای طرح ارتقای سلامت بیماران و اطرافیان آن‌ها می‌باشد. نوع مطالعه مداخله جامعه نگر (HSR) است که در آن دو گروه  بیماران تحت مداخله و گروه شاهد برای یک سال پیگیری و ارزشیابی می‌شوند. جامعه موردبررسی بیماران دیابتیک ترخیص شده از دو بخش داخلی و سالمندان بیمارستان ضیائیان است که ساکن منطقه ۱۷ هستند. علت انتخاب بیماری دیابت داشتن بیشترین شیوع در بیماران بستری سال ۹۶ بیمارستان و داشتن ریسک فاکتورهای مشخص ،نیاز به مراقبت طولانی‌مدت و همچنین داشتن آموزش‌های مشخص می‌باشد.پس از ترخیص و انتخاب رندم بیماران ،گروه مداخله تحت آموزش و پیگیری منظم قرار خواهند گرفت. در بعد پزشکی، آموزش‌های پایه درزمینهٔ بیماری دیابت توسط همکاران انجمن دیابت داده می‌شود. در این راستا کتب ، فیلم و پمفلت های آموزشی تهیه‌شده و طرح نرم‌افزاری مناسب نیز در دست اقدام است . در بعد اجتماعی نیز شرایط زندگی ، نیازها و مراقب‌های موردنیاز بیماران ، بیمه و غیره نیز از طریق ویزیتی که از منزل وی توسط انجمن مددکاری کشور و حداقل یک‌بار در زمان پیگیری پروژه صورت خواهد گرفت بررسی می‌شود. در پایان دوره یک‌ساله پروژه هر دو گروه شاهد و کنترل  ازنظر شاخص‌های پیامد که شامل عوارض ( بستری شدن مجدد)، عود بیماری ،هزینه‌های بعد ترخیص (حمل‌ونقل ، آزمایشگاه ، دارو ، ویزیت و غیره، )، کیفیت زندگی ، موارد غیبت از محل کار است موردبررسی قرار می‌گیرند.
تاکنون ۷۱ پرونده بیمار تشکیل‌شده که اطلاعات آنان از طریق رابط وی حین ترخیص دریافت و ارزیابی گردیده و ۳ هفته یک‌بار جلسات آموزشی در بیمارستان برای شرکت بیمار و رابط آنان برگزارشده است.
در این مسیر همکاری بسیار مثمر ثمر انجمن دیابت ایران ، انجمن مددکاری ایران و کانون دیابت شهرداری منطقه ۱۷ را داشته‌ایم که جا دارد همین‌جا از تمامی این همکاران عزیز و همچنین کادر دلسوز و همراه بیمارستان خصوصاً جناب آقای دکتر عفت پناه رئیس، سرکار خانم عابدی مترون و سرکار خانم پورزرندیان مددکار اجتماعی آن بیمارستان کمال تشکر و قدردانی را داشته باشم.
خبرنگار: مهدی صدفی