به حول و قوه الهی جلسه دفاع رساله جناب آقای محمد مصطفی اسعدی، مقطع دکتری، گرایش تاریخ و تمدن اسلامی چهارشنبه ۱۵/اسفند/۹۷ ساعت ۱۸:۴۵ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید

موضوع رساله جناب آقای محمد مصطفی اسعدی : آسیب شناسی فرهنگی جوامع از دیدگاه قرآن در حوزه گرایش ها، رفتارها و راهکارهای مواجهه با آن.

استاد راهنما : حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد رضا جباری.

استاد مشاور : حجت الاسلام و المسلمین دکتر امیرمحسن عرفان.

اساتید داور: جناب آقای دکتر منصور داداش نژاد، جناب آقای دکتر سید ضیاء الدین میرمحمدی، جناب آقای دکتر بیات.

جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلام الله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از رساله و انجام اصلاحات درخواستی اساتید محترم داوران در جلسه پیش دفاع پرداخت.

در ادامه داوران محترم نظرات خودشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به دفاع از رساله پرداختند. و سپس اساتید برای نمره دانشجو به شور نشسته و بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت و در آخر سوگندنامه توسط دانشجو خوانده شد.

چکیده رساله
در مسیر اعتلای تمدنی جوامع اسلامی، آگاهی از آسیب های فرهنگی، ضروری است. این ضرورت، از حیث فقر فرهنگی جوامع معاصر، اعم از ایمانی و غیرایمانی دوچندان می شود. پرسش اصلی در پژوهش حاضر آن است که در نگاه قرآن کریم، آسیب‌های فرهنگی جوامع در حوزه گرایش ها، رفتارها و راهکارهای مواجهه با آن چیست؟ بر اساس یافته‌های پژوهش به روش تفسیر درون متنی و برون متنی، آسیب‌های گرایشی عمومی جوامع شامل دنیاگرایی، خودگرایی، خرافه گرایی، باستان‌گرایی غیرمنطقی و اباحی‌گری هستند. آسیب‌های مختص جوامع ایمانی، بیگانه‌گرایی و نفاق‌گرایی و آسیب‌های مختص جوامع غیرایمانی، شیطان‌گرایی و گرایش‌های ضدجامعه ایمانی هستند. مورد اخیر، خود شامل گرایش به انحطاط فرهنگی، عقب‌ماندگی و نابودی می‌گردد. آسیب‌های رفتاری شامل کلان رفتارهای ضدارزشی و خرده‌رفتارهای ضدارزشی می شوند. بخش نخست شامل استکبار، استهزاء، استعلاء، اعراض، تکذیب، مکر و کید می شود. بخش دوم شامل خرده رفتارهای غیرعقلانی، خرده رفتارهای غیرعلمی و خرده رفتارهای مبتنی بر آسیب های گرایشی می گردد. در ادامه روشن گردید که قرآن بر اساس سه اصل: مانایی و فرازمانی بودن راهکارها، فرانژادی و فراملی بودن راهکارها و نیازمحوری به ارائه راهکارهای فردی و جمعی پرداخته است. در بخش اول، اصلاح افکار با عرضه و دریافت اندیشه اصیل اسلامی، جهت دهی گرایش ها با انتقال ارزش های دینی و جهت دهی رفتارها به سمت هنجارهای دینی و در نهایت گفتگو و اقناع مخاطب، ارائه گردیده است. راهکارهای جمعی شامل سه بخش است: اول، ایفای نقش توسط تشکیلات حکومتی که با اجرای هنجارها در جامعه، قانون گذاری متناسب با آسیب ها و کادرسازی برای مواجهه با آسیب های فرهنگی انجام می پذیرد. دوم، ایفای نقش توسط تشکیلات آموزشی است که با پای بندی به فرهنگ تراز، تشکیل نهاد آموزشی، تامین محتوای مطابق با فرهنگ تراز و رصد محتوای ناهمسو با فرهنگ معیار اجرایی می شود. سوم، مربوط به ایفای نقش توسط آحاد جامعه است که با اتکاء بر پروردگار، پیوند و تبعیت از اولیاء الهی، پیوند و همراهی با جامعه ایمانی و هم افزایی با سایر جوامع در مشترکات فرهنگی انجام می شود. در پایان الگوی اصلاح فرهنگی جامعه در چهار ضلع معنویت گرایی، خردگرایی، علم-گرایی و عمل گرایی تبیین گردیده که هر ضلع، بر اساس تعریف قرآنی خاص و پیوست فرهنگی خاص، لحاظ می‌گردد. در نتیجه، روشن گردید که قرآن، با آسیب شناسی سه سطحی از جامعه بشریت، به بسط متغیّرات فرهنگی در جامعه پرداخته؛ ارتباط جریان توحیدی حاکم بر نظام هستی با فرهنگ انسانی را روشن نموده؛ جایگاه عقلانیت در فرهنگ تراز وحیانی را مشخص نموده؛ نسبت فرهنگ پذیری و رفاه مادی را در حیات انسان آشکار ساخته؛ تاریخ را برای فرهنگ به کار بسته؛ تنوع جمعیتی و تولیدی را در پیدایش آسیب های فرهنگی ملاحظه نموده و برای حاکمیّت جهانی فرهنگ تراز، هدف گذاری نموده است.

واژگان کلیدی
آسیب‌شناسی فرهنگی، فرهنگ، آسیب شناسی جامعه، آسیب شناسی گرایش ها، آسیب شناسی رفتارها، قرآن و آسیب شناسی، راهکارهای فرهنگی.