مجری طرح مدیریت آلاینده‌ها: موضوع آلودگی آب، هوا و خاک و ارائه راهکار باید به یک درخواست عمومی تبدیل شود
مهندس عبدالله مصطفایی مجری طرح توسعه فناوری مدیریت آلاینده ها در صنعت برق در گفتگو با خبرنگار روابط عمومی در خصوص طرح توسعه فناوری‌های مدیریت آلاینده‌ها در صنعت برق ضمن تشریح این طرح گفت: این طرح، طرحی است که از سند راهبردی و نقشه راه فن آوری و مدیریت آلاینده‌ها (هوا، اب و خاک) در صنعت برق ایران استخراج شده است و هدف آن کاهش روزافزون انواع مختلف آلاینده‌های صنعت برق با تاکید بر مبحث تولید برق است.
این سند به سه موضوع آلاینده‌های آب، آلاینده‌های هوا و آلاینده‌های خاک منتشره از صنعت برق پرداخته است و از این رو این طرح نیز دارای سه زیر طرح برای این سه دسته آلودگی است که هر کدام نیز پروژه‌های مختلفی را با ابعاد متفاوت در لیست خود دارند و سعی دارند که براساس نظرات کارشناسان مرتبط برنامه‌ای را برای کاستن از مشکل آلودگی نیروگاه‌ها به پیش ببرند.
مجری طرح در پاسخ به این سوال که این طرح در راستای مدیریت آلاینده‌ها، با توجه به گستره وسیع آلایندگی‌های زیست محیطی تولید برق، چه اقداماتی خواهد داشت اظهار کرد: در ابتدا باید توضیح دهم که هر یک از سه موضوع آلاینده‌های آب، آلاینده‌های هوا و آلاینده‌های خاک منتشره از صنعت برق دارای تعداد زیادی اقدام می‌باشند که هر اقدام بیانگر هدفی قابل دسترس است که طی یک برنامه چند ساله می‌بایستی اجرایی گردند تا اهداف کلی سند یا همان چشم انداز سند تحقق یابد.
این اقدام در ذیل خود دارای چندین دسته پروژه هستند که باید بر اساس نقشه راه اجرا شوند و رسیدن به منظور از هر اقدام را امکانپذیر نمایند. بعنوان مثال یکی از این اقدام ها کاهش آلاینده NOX در نیروگاه‌ها می‌باشد. این آلاینده به دلیل احتراق سوخت‌های فسیلی حاصل می‌شود و بر این پایه فناوری‌های حصول به هدف این اقدام را باید براساس فناورهای پیش از احتراق، حین احتراق و بعد از احتراق تقسیم بندی نمود و برای هر یک از این امور باید پروژه‌هایی را اجرا کرد.
وی در خصوص کاربردی بودن راهکارهای اجرایی و توجیه اقتصادی این طرح تاکید نمود: در خصوص این فناوری‌ها، از لحاظ اجرایی بودن راهکارهای ارائه شده باید بگویم که اکثر آنها در نقاط مختلف جهان اجرا شده و نتیجه خود را نمایش داده اند یعنی اصطلاحا تجاری سازی شده‌اند. از سوی دیگر یکی از مواردی که در سند توسعه فناوری به آنها توجه می‌شود، سطح بلوغ و رشد فناوری است بدین معنی که فناوری در ابتدای مسیر رشد است یا در میانه آن و یا در انتها تا بهتر بتوان در مورد آن تصمیم گیری نمود.
در خصوص بحث مقرون به صرفه بودن فناوری‌های زیست محیطی نیز باید توجه داشت که هر آلاینده‌ای دارای یک هزینه اجتماعی است با این مفهوم که آلاینده‌ها از راه‌های مختلفی به انسان‌ها و موجودات زنده و غیر زنده زیان‌هایی وارد می‌نماید که با این هزینه اجتماعی سعی شده است که این لطمات اصطلاحا به کمیت عددی و قیمت و پول تبدیل شود تا ملموس‌تر باشد. حال اگر در هزینه‌های تولید برق، هزینه‌های اجتماعی نیز اضافه شود آن وقت می‌توان دید که این فناوری‌ها چقدر خواهند توانست فایده مالی ایجاد کنند.
پیشنهاد سند ، درج این هزینه‌های آلودگی در قیمت‌های بازار برق کشور است تا روش‌های همخوان با محیط زیست یا همان روش‌های سبزتر در تولید برق، مزایای خود را بیشتر نمایان نماید.
عضو هیات علمی پژوهشگاه نیرو بیان داشت: در این طرح در ابتدای مسیر هستیم ولی با این وجود یکی از پروژه‌ها که کاربردی تر است مربوط به سیستم بازیافت آب از فاضلاب نیروگاه ایرانشهر است که از ابتدای ساخت این نیروگاه بدون استفاده مانده بود و در این سال‌ها آسیب زیادی نیز دیده بود ولی در این پروژه مشخص گردید که امکان بازسازی مجدد آن با استفاده از منابع داخلی وجود دارد. نباید از یاد برد که آب برای این نیروگاه که در مناطق خشک قرار گرفته‌اند، برای پیشبرد طرح های توسعه‌ای آنان بسیار حیاتی است.
وی در خصوص همکاری با سایر نهادها در خصوص انجام پروژه‌های این طرح با توجه به ماموریت جدید پژوهشگاه نیرو به عنوان مدیریت تحقیقات صنعت برق، تشریح کرد: طرح مدیریت آلاینده ها نیز همانند دیگر طرح‌های محول شده به پژوهشگاه نیرو بوده و با راهکارها و مسیرهای مشخص شده به پیش می‌رود. بدین معنی که برای پروژه‌های آن ابتدا فراخوان‌هایی برای دانشگاه‌ها و شرکت‌های دارای تخصص اعلام می‌گردد و سپس از موسسات منتخب درخواست پروپوزال متناسب با اهداف و نیازهای پروژه می‌شود و نهایتا نیز موسسه مناسب انتخاب می‌شود. البته لازم به ذکر است که بحث فناوری‌های محیط زیستی چون یک موضوع تخصصی است بنابراین موسسات دارای تخصص‌های مربوطه نیز انگشت شمار هستند و عموما موضوعی است که بیشتر دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها به دنبال آن هستند.
مصطفایی به بهره‌گیری از آزمایشگاه‌های مرجع صنعت برق اشاره نمود و اظهار داشت: آزمایشگاه‌ها همواره بعنوان یکی از ابزارهای مهم و کارا در دست مهندسی محیط زیست هستند و بدون آنها نمی‌توان تصویر مناسبی از آلایندگی صنایع ترسیم نمود. بعلاوه آزمایشات و تست فرآیندها نیز محتاج آزمایشگاه‌های مجهز است. با توجه به قدمت گروه محیط زیست در بین ساختار پژوهشگاه نیرو، آزمایشگاه مرجع آلودگی هوا و عوامل فیزیکی از دیرباز در حال ارائه خدمات به پروژه‌های داخلی و صنایع خارج از پژوهشگاه بوده است و در این خصوص دارای تجربیات ذی قیمتی است. با این وجود به دلیل وسعت کار محیط زیست نیاز است که بصورت موردی از دیگر آزمایشگاه‌های درون و بیرون سازمان یعنی حتی خارج از کشور نیز به فراخور حال بهره جست که همه این موارد به نوع پروژه و اهداف آن بستگی خواهد داشت.
وی چالش‌های پیشروی طرح توسعه فناوری مدیریت آلاینده ها در صنعت برق را برشمرد و اشاره داشت: چالش‌ها را باید به دو دسته درون سازمانی و برون سازمانی دسته بندی نمود. در خصوص چالش‌های درون سازمانی و داخلی می‌توان به این موضوع اشاره داشت که اگر بررسی موضوهات محیط زیست به افراد متخصص این رشته واگذار نگردد، باعث خواهد شد که هزینه‌های زیادی صرف شود ولیکن آن مشکلات پابرجا بماند.
در محدوده کشوری نیز اگر هر روز استانداردهای زیست محیطی آلودگی آب، خاک، هوا و آلاینده‌های فیزیکی مثل صوت و میدان‌های الکترومغناطیسی سختگیرانه‌تر نشود، پس صنایع اجبار و انگیزه‌ای برای بهبود فرآیندهای خود نخواهند داشت و عملا فناوری‌های این حوزه رشد و توسعه‌ای نخواهد داشت و نابودی محیط زیست شتابان به پیش خواهد رفت کما اینکه بسیاری از صنایع ما هنوز از فرآیندهایی استفاده می‌کنند که متعلق به چند دهه قبل است.
در حوزه بین المللی نیز باید گفت: امروزه با تصویب استانداردها، قوانین و پیمان‌های چند جانبه و بین المللی فشار بر کشورهای در حال توسعه بیشتر می‌گردد. به این بحث باید مباحث گرمایش جهانی و تغییر اقلیم را نیز افزود تا بتوان آینده‌ای را تصور نمود. یک ضرب المثل خارجی می‌گوید که"حضرت نوح کشتی خود را قبل از توفان ساخته بود" بدین معنی که اگر ما به رخداد آینده‌های سخت فوق الذکر یقین داشته باشیم پس باید از هم اکنون برای آن شرایط مهیا گردیم و با یک برنامه مدون خودمان بر صنایع خود سختگیری تدریجی داشته باشیم و سطح آمادگی خود را برای قبول تغییرات افزایش دهیم.
آینده این طرح نیز جدا از چالش‌های فوق الذکر نیست. به عنوان مثال هر وقت استانداردهای زیست محیطی سخت‌تر می‌شود، تماس‌های نیروگاه‌ها و کلا شرکت‌های مرتبط با صنعت برق با گروه محیط زیست و دست اندرکاران طرح بیشتر می‌شود و همین‌طور وقتی که سختگیری قوانین بین‌المللی زیادتر می‌گردد. یا هر گاه یک کار کم کیفیت بدون اعمال نظرات متخصصین ارائه می‌شود، نوعی دلزدگی بین مدیران این صنعت بوجود می‌آید و اصطلاحا تمایلی برای اجرای پروژه‌های طرح از خود نشان نمی‌دهند. همه اینها بر آینده طرح موثرند.
ما خوشبین هستیم که با دانشی که در مدیران این صنعت سراغ داریم بتوانیم به قسمت عمده‌ای از اهداف این طرح دست بیابیم. البته باید توجه داشته باشیم که آینده به فرزندان ما تعلق دارد و باید بیندیشیم که چه محیط زیستی را می خواهیم به فرزندان خود تقدیم کنیم.