دکتر صابر گلکاری رئیس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم در مصاحبه اختصاصی با روابط عمومی معرفی ارقام اصلاح شده با پتانسیل عملکرد بالا را از افتخارات موسسه در خودکفایی تولید بذور داخلی دیم کشور برشمرد

دکتر صابر گلکاری رئیس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم در مصاحبه اختصاصی با روابط عمومی سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی با محوریت ارائه گزارش عملکرد پایان سال در اسفند ۹۷، معرفی ارقام اصلاح شده ویژه زراعت دیم را از جمله رویکردهای مهم پژوهشی موسسه برشمرد که مزایای اقتصادی کشت این ارقام در تامین نیاز کشور به بذور داخلی از جمله دستاوردهای مهم این موسسه است.
دکتر گلکاری رئیس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم در پاسخ به این سوال که دستاوردهای موسسه در سال جاری چه بوده است بیان داشت: معرفی ارقام اصلاح شده¬ای که نسبت به ارقام تجاری موجود از نظر پتانسیل عملکرد و کیفیت (تحمل و یا مقاومت به تنش های زنده و غیر زنده محیطی) دارای موقعیت برتر و نتایج بهتری می باشند، از ماموریت های مهم این موسسه است؛ این موسسه در سال جاری علاوه بر معرفی ۶ رقم اصلاح شده از قبیل غلات، حبوبات ، نباتات علوفه ای، دانه های روغنی ، ۷ رقم جدید دیگر را نیز در دست معرفی دارد که در حال سپری کردن آخرین مراحل پروسه معرفی هستند که با معرفی آن ها ، مجموع تعداد ارقام اصلاح شده  از سوی موسسه تاکنون به تعداد ۶۷ رقم افزایش می یابد  که ۴۱ رقم آن در بخش غلات و ۱۶ رقم در بخش حبوبات و مابقی در بخش های نباتات علوفه ای و دانه های روغنی به کشاورزان معرفی شده است.
رئیس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم تولید یک رقم جدید زراعی را امری  پرزحمت و زمان بر توصیف کرد و  افزود: محققان موسسه برای تولید بذر رقم جدید که از تلاقی دو رقم ایجاد می شود به طور متوسط  حدود ۱۴ سال، درایستگاه های تحقیقاتی تلاش می کنند که البته این مدت زمان در مورد ارقامی که از طریق خزانه های بین المللی وارد کشور می شوند حداقل به ۶ سال  زمان نیاز دارد. با توجه به سابقه فعالیت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم به طور متوسط هر سال بین ۲ تا ۵/۲ رقم معرفی شده است و این تعداد هر ساله افزایش یافته به طوری که تنها  در سال ۹۶ تعداد ۸ رقم  به ارقام معرفی شده از سوی موسسه اضافه شد. امسال نیز اگرچه برای ۹ رقم برنامه ریزی شد ولی با تلاش همکاران تعداد ۱۳ رقم معرفی خواهد شد.
دکتر گلکاری در خصوص ارزش افزوده ای که کشت ارقام معرفی شده  برای بهره بردار دارد، بیان داشت: ارقام معرفی شده ارزش افزوده قابل توجهی برای کشاورز به دنبال دارد؛ به طور مثال در کشت گندم آذر ۲ اطلاعات نشان می دهد که در پایلوت ها به طور متوسط ۲۵ درصد افزایش عملکرد نسبت به مزارع همجوار وجود دارد و فقط در کشت یک رقم گندم در یک سال بیشتر از ۸/۱ میلیارد تومان اضافه درآمد در سطح پایلوت ها حاصل شده است که قطعا وقتی به مقیاس یک میلیون هکتار منتقل شود عدد بسیار قابل توجهی خواهد بود. در حبوبات پاییزه که امکان کشت پائیزه را در مناطق سردسیر فراهم می کند اگر این رقم فقط بتواند به ۲۰۰ هزار هکتار گسترش یابد ارزش افزوده ای که برای کشاورزان در این مناطق خواهد داشت بیش از ۲۰۰۰ میلیارد تومان خواهد بود .

رئیس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم با اشاره به بروز تغییرات اقلیمی در سال های اخیر، توسعه زراعت دیم را از جمله رویکردهای پژوهشی این موسسه نام برد و افزود: تغییرات اقلیمی  و محدودیت منابع آبی کشور، دو عاملی است که سبب شده است زراعت دیم  در دهه های اخیر در مناطق جدیدتری از ایران مورد توجه قرارگیرد؛ برای مثال در استان هایی مانند قزوین، فارس، خراسان رضوی که سال های گذشته زراعت دیم در آنها مطرح نبود، در حال حاضر به دنبال توسعه زراعت دیم هستند. بنابراین سعی ما بر آن است که برنامه ریزی لازم برای مناطق جغرافیایی مختلف و شرائط اقلیمی متفاوت را انجام داده تا پاسخگوی نیازهای کشور باشیم.

دکتر گلکاری در پاسخ به این سوال که در حوزه توسعه پایدار زراعت دیم، چه فعالیتی انجام می شود، بیان داشت: در حوزه سیستم زراعی دیم این موسسه به فعالیت هایی نظیر "تحقیقات به زراعی" ، "راهبرد توسعه کشاورزی حفاظتی" و "توصیه کشت هوشمند" می پردازد. کشاورزی حفاظتی به دنبال پایداری در تولید از منظر حفاظت و احیای منابع زیست محیطی ( مانند خاک، بهره وری مناسب از بارش و نزولات آسمانی) است. کشاورزی دقیق، به پایداری تولید از منظر کاهش مصرف نهاده ها، افزایش راندمان تولید و بهبود بازده اقتصادی و معیشت کشاورز می پردازد و الگوهای کشت هوشمند روشی است که نه تنها براساس عملکرد  بلکه براساس شرایط محیطی، دیدگاه مصرف انرژی، آلودگی های محیطی، وضعیت خاک ، بهبود وضعیت شیمیایی و فیزیکی خاک، بهبود بازده اقتصادی و راندمان تولید و الگوهای مناسب کشت را  تهیه می کند و در اختیار بهره برداران قرار  می دهد.
دکتر گلکاری در پاسخ به این سوال که در زراعت دیم از چه میزان سم و کود استفاده می شود، پاسخ داد: با توجه به اینکه در اراضی دیم محدودیت رطوبتی و منابع آبی وجود دارد قطعا کود کمتری در مقایسه با زراعت آبی مصرف می شود. درخصوص سم پاشی نیز با توجه به بیماری های کمتر و اینکه به طور طبیعی محصولات دیم به نوعی ارگانیک تر هستند نیاز به مصرف سم کمتر است.

وی با اشاره به این موضوع که در اراضی دیم کشور تنها بذور ایرانی کشت می شود خاطرنشان ساخت: صددرصد بذر محصولات کشاورزی دیم در داخل کشور تولید می شود؛ البته موسسه تحقیقات کشاورزی دیم ، تبادل مواد ژنتیکی را با مراکز بین المللی مانند مرکز سیمیت و ایکاردا انجام می دهد و بسیاری از ارقامی که معرفی شده اند منشاء بین المللی هم دارند اما به این معنا نیست که مستقیما از خارج کشور وارد شده اند بلکه رقم بصورت لاین یا ژنوتیپ های پیشرفته وارد شده و با مطالعات تکمیلی توسط محققان موسسه،  در نهایت شناسایی و معرفی می شود.
رئیس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم در ارتباط با تکثیر و تامین هسته های بذری معرفی شده بیان داشت: تکثیر و تامین هسته های بذری و توزیع آن بین زارعین از وظائف مهم موسسه است؛ در این راستا  در سال جاری بیش از ۴۰۰۰ تن پایه های مختلف بذر تولید  و بخشی از بذرهای مادری و گواهی شده به بخش خصوصی واگذار شد. موسسه در حال حاضر با رویکرد تقویت همکاری با بخش خصوصی موسسه با ۳۵ شرکت خصوصی قرارداد فعال دارد که تنها در حوزه تکثیر بذر،  از ظرفیت همکاری ۱۹ شرکت خصوصی استفاده می شود.
وی انتقال یافته های تحقیقاتی را عمده ترین وظیفه  موسسه تحقیقات کشاورزی دیم عنوان داشت و افزود: هدف ما در حوزه پژوهش تنها افزایش میزان تولید کشاورزی نیست؛ برای ما بحث زندگی آبرومندانه و معیشت کشاورزان از اهمیت زیادی برخوردار است و ما  امیدوار هستیم با تلاش های همکاران خود بتوانیم انتقال یافته تحقیفاتی را بیش از قبل توسعه دهیم تا  کشاورزان با سربلندی و سرافرازی محصول خوبی برداشت کنند. همانطور که می دانید تنش های محیطی، درآمد قشر فعال بهره بردار را بسیار آسیب پذیر کرده و با مشکلات معیشتی متعددی روبرو هستند، لذا رساندن یافته های تحقیقاتی به کشاورزان زحمتکش، برای همکاران موسسه یک وظیفه مهم ماورای تولید و کشاورزی محسوب می شود؛ ایجاد پایلوت  در مزارع کشاورزان که با کمک خود آنها احداث می شود موثرترین روش برای انتقال یافته های تحقیقاتی  است به دلیل آنکه کشاورزان  موفقیت های موسسه را در مزرعه خودشان مشاهده کرده و پذیرش آن بهتر انجام می شود.در این راستا موسسه تحقیقات کشاورزی دیم در سال جاری، بیش از ۲۰ پایلوت در ۸ استان راه اندازی کرده است که علاوه بر آن در ۱۱ استان نیز در تعامل با بخش خصوصی یا  معاونت های اجرایی وزارت جهاد کشاورزی برای گسترش پایلوت ها  همکاری هایی صورت گرفته است.
رئیس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم در پاسخ به این سوال که موسسه در زمینه آموزش، چه اقدام هایی در سال جاری انجام داده است، بیان داشت: هرساله برنامه آموزشی معینی برای موسسه تحقیقات کشاورزی دیم تدوین می شود. امسال برای بهره برداران، کارشناسان پهنه و کارشناسان بخش ترویج  بیش از ۲۰۰۰ ساعت آموزش داشته ایم. همچنین موسسه طرح های مشترکی را با دانشگاه ها اجرا می کند که همکاری با جهاد دانشگاهی، دانشگاه شهید بهشتی و  تفاهم نامه مشترک با دانشگاه مراغه از آن جمله است. علاوه بر این موسسه تحقیقات کشاورزی دیم سال گذشته،با پنج دانشگاه و پژوهشگاه هسته ای تفاهم نامه همکاری  مشترک داشته است. هدف موسسه استفاده از ظرفیت دانشگاه ها و کارهای مشترکی است که در زمینه پایان نامه های دانشجویی انجام می شود، به علاوه تعدادی نیز  فرصت های مطالعاتی از دانشگاه ها پذیرفته شده و در نظر است که در سال آینده این همکاری ها گسترش یابد.
رئیس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم در رابطه با  مبارزه با بیماری هایی مثل زنگ زرد و زنگ سیا ه گندم که خساراتی را به کشور وارد می نماید بیان داشت: قبل از اینکه یک رقم به مرحله معرفی برسد مطالعاتی بر روی لاین های آن انجام می گیرد. در مورد زنگ سیاه هرساله ارقامی که به مرحله مطالعات پیشرفته می رسند  برای انجام تست های لازم به مناطقی مانند "هات اسپات" به کشور کنیا ارسال می شود تا پس از آزمایش نژادهای مختلف بتوانیم از نتایج مقاومت این لاین ها به بیماری ها مطمئن شویم.
دکتر گلکاری در پاسخ به این سوال که همکاری موسسه با مراکز بین المللی سیمیت و فائو به چه میزان است پاسخ داد: مرکز بین المللی سیمیت جزو مراکزی است که ما  بیش از یک دهه با آن همکاری داشته  و علی رغم تحریم های اخیر و تعلیق دفتر سیمیت در ایران، می شود گفت همکاری ها کمی با محدودیت رو به رو شده ولی موسسه در صدد است ارتباط خود را با این مرکز حفظ کند. در خصوص همکاری با مرکز فائو نیز علاوه بر سوابق همکاری مطلوب، اخیرا کارشناسان فائو در بازدیدی که از موسسه تحقیقات کشاورزی دیم داشتند، از انجام همکاری مشترک استقبال کردند و ما نیز امیدواریم بتوانیم همچون گذشته، کانال ارتباطی خود را با سازمان های بین المللی از طریق مرکز فائو حفظ نماییم.
رئیس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم همکاری با بخش خصوصی را از رویکردهای مهم موسسه برشمرد و بیان کرد : موسسه مشارکت با  بخش خصوصی را از برنامه های کاری خود قرارداده و برای تشویق هرچه بیشتر سرمایه گذاران،  در قراردادهای تولید بذر تنها یک درصد از درآمد تولید را برای موسسه مدنظر قرار می گیرد. از آنجا که فعالیت های زراعی برای بخش خصوصی جاذبه کمتری دارد و جذب سرمایه در آن با مشکل بیشتری مواجه است، نسبت به سایر حوزه ها، سرمایه گذار کمتری را جذب می نماید. همکاری های خوب در سال جاری باعث شده تا حدود ۱۴ هزار تن بذر گواهی شده از ارقامی که توسط توسط بخش خصوصی دریافت شده به تولید برسد و در سال آینده با یک رشد جهشی، این میزان به بالای ۶۰ هزار تن خواهد رسید که با پیشرفت این روند، موسسه خواهد توانست بحث مالکیت خصوصی ارقام توسط شرکت ها را هم محقق کند. از لحاظ شکل گیری صنعت بذر و تولید آن در کشور وضعیت خیلی بهتری را خواهیم داشت و در آینده نزدیک شاهد این خواهیم بود ایران با محدودیت های طبیعی موجود، مشکلی در تولید بذر نخواهد داشت.
ضمن ارج نهادن به فعالیت های ارزنده محققان موسسه تحقیقات کشاورزی دیم، از دکتر صابر گلکاری رئیس محترم این موسسه مهم تحقیقاتی به سبب حضور در دفتر روابط عمومی سازمان وانجام این مصاحبه اختصاصی قدردانی نموده و برای وی و همکاران ارجمندشان آرزوی موفقیت روزافزون داریم.
روابط عمومی سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی