مدینه در پرتو انوار سحرگاهی با طلوعی درخشان و خیره کننده، قدوم آسمانی امامی را انتظار می کشید که با آمدنش، خیمه علم را تا ابد برافراشت و عطر دلنواز بهشتی را در فضای شهر جاری نمود. با آمدن او، خستگان تکاپوی «طلب» به آرامش رسیدند و گم کردگان راه سعادت، به مقصود رسیدند. سلام خدا و ملائک بر روح بلند آن امام که جهانیان را به چراغ هدایتش رهنمون نمود!
امام محمد باقر(ع)، پنجمین پیشواى شیعیان، به روایتی در روز اول رجب سال ۵۷ هجری و به روایت دیگر در روز جمعه سوم ماه صفر همان سال در شهر مدینه چشم به جهان گشود. او  را"محمد" نامیدند،"ابوجعفر" کنیه و"باقرالعلوم‏"(شکافنده‏ دانش ها) لقب آن امام  گرامى است. امام باقر(ع) از دو سو نسبش‏ به پیامبر(ص) و حضرت على و زهرای اطهرعلیهم السلام میرسد، زیرا پدر ایشان امام زین العابدین(ع) و مادر گرامیشان"ام عبدالله دختر امام حسن مجتبى(ع) بوده است.
امام باقر(ع) از پایه گذاران علوم اسلامی و تفسیر آیات الهی بوده و در تشریح حقایق معنوی قرآن کریم، نقش بسیار موثّری داشته اند، تا جایی که بیشتر روایات تفسیری در ذیل آیات قرآنی از ایشان یا فرزند گرامی آن حضرت امام جعفر صادق(ع) می باشد. آن حضرت متشابهات قرآن را با ارشاد و راهنمایی در عصر خود و دیگر زمان ها باز گشودند. ایشان طى مدت امامت خویش، جنبش علمى وسیعی پدید آورد که مقدمات تاسیس یک «دانشگاه بزرگ اسلامى» را که در دوران امامت فرزند گرامیش امام صادق (ع) به اوج عظمت رسید، پى ریزى کرد.
ایشان در محراب عبادت، بنده راستین پروردگار بوده و با همه عبادتی که در پیشگاه خدای متعال داشت، خود را در عبادت قاصر می دید و می فرمود: « آه، چه کسی می تواند چون علی(ع) خدای را عبادت کند.» کار برای امام محمد باقر(ع) وسیله ای برای تامین معاش و حفظ آبرو بود، ایشان می فرمود: " کسی که برای آسایش خانواده تلاش می کند، مانند آن است که در راه خدا جهاد کرده است." این گونه کار و آن برداشت از دنیا، درسی برای همه کسانی است که می خواهند زندگی اسلامی داشته باشند.
درس هایی در مکتب امام محمد باقر(ع):
امام محمد باقر(ع) فرمود: هر که خوش نیت باشد، روزی اش افزایش می یابد.(بحارالانوار، ج ۷۵ ، ص ۱۷۵)
امام باقر(ع) فرمود: مبادا فرصت هاى به دست آمده را از دست بدهى که در این میدان آن که وقت را ضایع کند، زیان مى بیند.(تحف العقول: ۲۸۶)
امام باقر(ع) فرمود: هر کس به آنچه که می داند، عمل کند، خداوند آنچه را که نمی داند، به او خواهد آموخت. (بحارالانوار : ج ۷۸ ، ص ۱۸۹)
امام باقر(ع) فرمود: افزایش نعمت از جانب خداوند قطع نمی شود، مگر اینکه شکر از جانب بندگان قطع گردد. (بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج ۶۸، ص (۵۴)
امام باقر(ع) همواره مومنان را به ادای نماز در اول وقت سفارش کرده و می‌فرمودند: "بدان که نماز اول وقت همیشه بهتر است پس تا جایی که می‌توانی به کار خیر بشتاب محبوبترین کارها نزد خدای عز و جل کاری است که بنده بر آن مداومت ورزد گر چه اندک باشد." نماز نخستین چیزی است که روز قیامت درباره‌اش سوال می‌شود امام باقر(ع) در این‌باره می‌فرماید: "نخستین چیزی که بنده برای آن حسابرسی می‌شود نماز است اگر پذیرفته شد سایر اعمالش هم پذیرفته می‌شود."
در وسایل الشیعه به نقل از امام باقر(ع) درباره آداب نماز آمده است که فرمودند: "هر مومنی محافظت برنمازش نماید، و او را در وقتش به جا آورد از انسان‌های غافل شمرده نمی‌شود."
روزى برادر امام محمّد باقر(ع) به همراه بعضى از دوستانش وارد منزل آن حضرت شدند، همین که نشستند، امام علیه السلام فرمود: براى هر چیزى حدّ و مرزى هست و سپس سفره غذا چیده شد.
یکى از افراد گفت : یا ابن رسول اللّه ! براى این سفره هم حدّ و حدودى وجود دارد؟ حضرت فرمود: بلى. افراد سوال کردند: آن چیست ؟
حضرت فرمود: آن که هنگام شروع (بسم اللّه الرّحمن الرّحیم ) بگویى؛ و چون خواستند سفره را جمع کنند (الحمدللّه) بگویى و دیگر آن که هرکس از آنچه جلویش نهاده اند استفاده کند و چشم به جلوى دیگران نیندازد.( محاسن برقى: ص ۴۳۱، ح ۲۵۵).
- امام جعفر صادق(ع) فرمود: از پدرم، حضرت ابوجعفر، باقرالعلوم علیه السلام شنیدم، که مى فرمود من در منزل از غلامان خود و نیز از اهل منزل مشکلات و سختى هایى را تحمّل مى کنم که از حَنظَل تلخ ‌تر و بدتر مى باشد و سپس حضرت فرمود، هر که در مقابل ناملایمات و حرف هاى نابجاى اهل منزل صبر و تحمّل کند، ثواب روزه دار و شب زنده دار نصیبش مى شود و هم نشین با شهدایى است که در رکاب حضرت رسول(ص) شهید شده باشند.(ثواب الا عمال: ص ۲۳۵، حپ۱)
جابر می گوید حضرت امام باقر(ع) فرمود: براستى شیعیان على(ع) بردباران و دانشورانند که لب به یاد خدا تر دارند و بر چهره ‏هاشان رنگ عبادت و ساده ‏زیستى پیداست. (اصول کافى، ج ۳، ص ۳۳۲)
امام  محمد باقر(ع) فرمود: اى جابر! به خدا سوگند، خداوند علم گذشته و آینده تا روز قیامت را به من عطا کرده است. (بحار الانوار ، ج ۴۶ ، ص ۲۹۶)
- آن که از شما به دیگری علم بیاموزد، پاداش او( نزد خدای تعالی ) به مقدار پاداش دانشجوست، و از او هم بیشتر است./ق (کافی ، ج ۱ ، ص (۳۵)

منبع: پایگاه خبری حوزه، مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیه الله العظمی بهجت(ره)
گردآوری و تنظیم: بهلولی