.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، محمد اسماعیل اسماعیلی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و سرپرست هیئت کاوش باستان شناسی شهر تون خراسان جنوبی ، امروز «سه شنبه » با اشاره به بدست آمدن سکه ای از دوره هلنی های باختر در ترانشه لایه نگاری سال گذشته ارگ تون، از اتمام انجام مطالعات آزمایشگاهی توسط پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی –تاریخی  به سرپرستی پرستو نعیمی خبر داد.
او با بیان اینکه نتیجه اولیه مطالعه آزمایشگاهی انجام شده توسط این پژوهشکده نشان از استفاده از آلیاژ ترکیبی با درصد بالای برنج و فلزات دیگر دارد،تصریح کرد : با توجه به اهمیت این تک یافته، مطالعه دقیق پیرامون آن توسط احسان شواربی، متخصص سکه دانشگاه وین انجام گرفت.
چنین سکه ای چگونه به تون قدیم راه یافته
احسان شواربی از موسسه سکه شناسی دانشگاه وین و متخصص سکه ، درباره این سکه به خبرنگار (richt.ir)گفت:  در فصل اول کاوش ارگ تون (شهر فردوس در جنوب خراسان)، یک سکه طلایی رنگ از لایه ای آشفته، منتسب به اوایل دوران اسلامی و اواخر ساسانی، به دست آمد.
او افزود :نقش رو و پشت این سکه در نگاه نخست یادآور سکه های تقلیدی اقوام کِلتی (سِلتی) از مسکوکات یونانی و سک ههای اوایل دوره جمهوری روم است  ولی چنین سکه ای چگونه به تون قدیم راه یافته پرسش مطرح است.
به گفته این کارشناس ، از نظر گونه شناسی نقوش این سکه مشابه گونه های رایج مسکوکات زرین اسکندر مقدونی است که از حدود سال ۳۳۰ پیش از میلاد در ضرابخانه های متعددی در سراسر امپراتوری اسکندر از توراس در تراکیه (شمالغرب دریای سیاه) تا کورِنِه در لیبی و از کُرینت در پلُپُنِز (یونان) تا شوش در خوزستان ضرب میشدهاند.
این متخصص سکه با بیان اینکه سکه های زرین اسکندر تابع واحد استاتِر و کسرهای آن با معیار وزنیِ آتنی بوده افزود : این واحد از زمان اسکندر به عنوان معیارِ مسکوکات طلا در سراسر قلمرو او تعیین شد.
اوبا بیان اینکه بر روی این سکه، چهره نیمرخ راست ایزدبانوی آتنا با کلاه کُرینتی نقش شده گفت: بر پشت سکه، تصویر ایستاده نیکه (تجسم پیروزی در اساطیر یونانی)، حامل تاج گل در دست راست و نشان استولیس در دست چپ، به چشم میخورد.
این پژوهشگر تصریح کرد :نخستین نکته جالب توجه آن است که کتیبه معمولِ پشت این سکه ها که حاوی نام اسکندر بوده در این سکه نویافته غایب است.
کیفیت بسیار ضعیف و طراحی ناشیانه سکه
او با اشاره به این نکته که بر حاشیه پشت سکه، یک ردیف نقطه چین به عنوان کادر تصویر دیده می شود که برای سکه های اسکندر نامتعارف است افزود: از سوی دیگر، کیفیت نقش سکه بسیار ضعیف و طراحی آن ناشیانه به نظر میرسد و همین مسائل پیش از هرچیز سبب تردید در اصالت این سکه میشوند.
پژوهشگر موسسه سکه شناسی دانشگاه وین افزود:با وجود آنکه رنگ سطح این سکه مشابه طلاست، بر اساس آزمایش تجزیه عنصری جنس این سکه آلیاژی از مس و روی (برنج) تعیین شده و این در حالیست که اسکندر و جانشینانش هرگز سکه برنجی ضرب نکرده اند و نقش سکه مورد نظر منحصر به مسکوکات زرین است.
وی با بیان اینکه باید توجه داشت که شرقیترین ضرابخانه های امپراتوری اسکندر در شوش و اکباتان (همدان) قرار داشته اند گفت : البته احتمال وجود ضرابخانه های ناشناخته شرقی تر را نمی توان انکار کرد ولی یک ضرابخانه رسمی طبعاً باید سکه هایی با جنس و کیفیت معیار و متناسب با سایر ضرابخانه ها تولید میکرده است.
شواربی افزود: حال آنکه سکه مورد نظر نه از نظر جنس و نه از نظر سبک و کیفیت تصویر تناسبی با سکه های اصیل آن دوره ندارد و  از سوی دیگر کشف این سکه در یک لایه آشفته بسیار متاخرِ منسوب به دوران صدر اسلام و اواخر ساسانی تردید در اصالت این سکه را دوچندان میکند.
او تصریح کرد : از آنجا که این سکه از یک کاوش باستان شناختی به دست آمده است نمی توان آن را یک نمونه جعلی جدید تلقی کرد.
پژوهشگر موسسه سکه شناسی دانشگاه وین  اظهار داشت : بنابراین، به نظر می رسد که این سکه یک ضرب تقلیدی متاخر از مسکوکات اسکندر در شرق ایران باشد؛ چنانکه اقوام کِلتی (سِلتی) نیز در اروپای مرکزی سکه های تقلیدی مشابهی هم از فلزات گرانبها و هم از فلزات پست ضرب میکردهاند.
پیشینه جعل سکه
وی با بیان اینکه میتوان این احتمال را مطرح کرد که سکه مورد نظر یک جعل قدیم باشد افزود: پیشینه جعل سکه به آغاز ضرب سکه در لودیه در قرن هفتم پیش از میلاد بازمیگردد و در هر دوره تاریخی، در کنار سکه های رایج آن دوره سکه های جعلی مشابه نیز همواره تولید میشده و به بازار آن زمان راه می یافته است.
به عبارت دیگر، در زمانی که سکه های اسکندر و جانشینان او همچنان رایج بوده و استفاده می شده ممکن است یک نمونه ضعیف از مسکوکات زرین اسکندر از آلیاژی طلایی رنگ جعل شده و به طریقی به یک لایه متاخر در این محوطه در شرق ایران راه یافته باشد.
او در پایان تصریح کرد : در هر صورت، اظهار نظر قطعی درباره این سکه نیاز به مطالعات تکمیلی و بدست آمدن شواهد قطعی تر دارد و تا آن زمان نمی توان در این باره نظر قطعی داد.