اغلب آثار به‌لحاظ تکنیکی ضعیف و از حیث محتوا شعاری هستند
نشست تخصصی «ظرفیت‌های فرهنگی جشنواره بین‌المللی تئاتر مقاومت» روز شنبه ۱۳ بهمن ۹۷، با حضور حسین مسافر آستانه و دکتر محمد عارف در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
در ابتدای این برنامه حسین مسافر آستانه عضو شورای عالی هنری شانزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر مقاومت، با شرح مقدمه‌ای قبل از آغاز جشنواره، بحث خود را شروع کرد و گفت: وقتی پدیده‌ای به‌نام دفاع مقدس در کشور رخ می‌دهد، طبیعتاً حوزه‌های مختلف را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد که تئاتر هم ازجمله این حوزه‌ها است. او ادامه داد: اصطلاحاً به تئاتر آیینه جامعه گفته می‌شود؛ تعریفی از جامعه را به جامعه انعکاس می‌دهد که جامعه خود را ببیند و به اصلاح خودش بپردازد.
آستانه اظهار داشت: تئاتر دفاع مقدس به صورت خودجوش و متاثر از دفاع مقدس شکل گرفته است. از همان آغاز نمایش‌هایی صورت گرفت. رزمنده‌ها خود، این نمایش‌ها را انجام می‌دادند که بیشتر کارها به شکل کمدی بود که دشمن را به سخره می‌گرفتند که مهم‌ترین کارکرد آن، ارتقای روحیه خود آن‌ها بود. بعدها تعداد این نمایش‌های خودجوش بالارفت که در مرحله بعد، مسئولین متوجه شدند با یک بخش قابل توجهی در تئاتر مواجه هستند که به لحاظ کمی تعداد آن‌ها بالا است و هیچ برنامه‌ریزی خاصی برای آن انجام نداده‌اند.
این عضو شورای عالی هنری شانزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر مقاومت تصریح کرد: جدی‌ترین کاری که در این زمینه انجام شد و بعداً نیز تداوم یافت، جشنواره‌ای بود که در سال ۱۳۷۲ در بنیاد حفظ آثار و در تجمیع همه نیروها و پتانسیل‌های کارشده با موضوع دفاع مقدس، پایه‌گذاری شد. حرکتی که ابتدا با نام «تئاتر دفاع مقدس» آغاز شد و بعدها تحت عنوان «تئاتر مقاومت» به‌طور مستمر ادامه پیدا کرد. حسین آستانه خاطرنشان کرد: این جشنواره در زمینه دفاع مقدس ۲ نقش ایفا کرد: ایجاد یک کانال جدید در جریان نمایشنامه‌نویسی و تبدیل آن به جریانی که جزء نیاز اجتماعی جامعه بود و دوم ثبت وقایع دوران دفاع مقدس و ماندگاری ان برای نسل‌های بعدی. آستانه این نوع از تئاتر را ناشی از احساس خودجوش خود هنرمند دانست و جشنواره تئاتر مقاومت را ابزار هدایت آن برشمرد.
در ادامه این برنامه دکتر محمد عارف، عضو شورای عالی هنری شانزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر مقاومت با نگاه آسیب‌شناسانه به موضوع تئاتر مقاومت پرداخت و در این زمینه گفت: یکی از مشکلات جدی ما در این عرصه، فقدان نمایشنامه‌هایی است که هم ساختار درست داشته باشد و هم محتوای درست. وی افزود: اغلب آثار هم به‌لحاظ تکنیکی ضعیف و هم از حیث محتوا «شعاری» هستند. درحالی‌که دنیا به‌دنبال منطق می‌گردد نه احساسات و شعار ما؛ پس ما باید زبان مشترک مردم دنیا را پیدا کنیم که این مورد را هم بلد نیستیم. عارف ادامه داد: ضمن اینکه سخنی برای گفتن نداریم، چگونه سخن گفتن را هم نمی‌دانیم.
دکتر عارف در رابطه با ادبیات دراماتیک و ضعف در آن تاکید کرد: در امر پژوهش به‌شدت بی‌سواد هستیم. او علت اصلی سطحی بودن، شعاری بودن، سیاه و سفیدی بودن درام‌ها را ضعف پژوهش دانست و در این زمینه تصریح کرد: نگاه‌های ما در اغلب نمایشنامهها غالباً سیاه و سفیدی است و دشمن را شر مطلق و خود را از همه لحاظ خوب جلوه می‌دهیم درحالی که اینطور نیست و دشمن هم برای خود می‌تواند در بخش‌هایی خوبی‌هایی هم داشته باشد. او ادامه داد: باید گفت انسان‌شناسی صورت نگرفته است. عارف در پایان گفت: ما استعاره، تمثیل، زبان ایرانی، نمادهای ایرانی و ملی که بتوانیم آن‌ها را به دنیا صادر کنیم، نمی‌شناسیم؛ نه فقط در زمینه دفاع مقدس، بلکه اغلب نمایشنامهها فاقد نمادهای ایرانی و ملی هستند. بنابراین اگر قرار است کاری کنیم، باید به پژوهش برگردیم.
گزارش از: فریبا رضایی