برگزاری نشست نقد و بررسی کتاب «هنر عصر آهن ایران» اثر عضو هیات علمی دانشگاه هنر اصفهان در باغ موزه نگارستان
نشست نقد و بررسی کتاب «هنر عصر آهن ایران» عصر پنجشنبه ۲۷ دی‌ماه سال جاری در باغ موزه نگارستان دانشگاه تهران برگزار شد.
این نشست علمی با همکاری باغ موزه نگارستان، کمیته ملی موزه‌های ایران و نشر شورآفرین و با حضور نویسنده کتاب دکتر صدرالدین طاهری نشانه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه هنر اصفهان، آقای احمد محیط طباطبایی رییس کمیته ملی موزه های ایران، آقای دکتر روح الله شیرازی رییس پژوهشکده باستان شناسی کشور، آقای مهندس سید محمد بهشتی رییس اسبق سازمان میراث فرهنگی کشور و تنی چند از استادان، صاحب نظران و علاقه مندان حوزه فرهنگ و هنر کشور برگزار شد.
جلسه با سخنان آقای احمد محیط طباطبایی رییس کمیته ملی موزه‌های ایران و سپاسگزاری از مسئولین مدیریت امور فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران و باغ موزه نگارستان برای همیاری در برپایی این‌گونه نشست‌های تخصصی آغاز شد.
نخستین سخنران این نشست، دکتر روح‌الله شیرازی رییس پژوهشکده باستان‌شناسی کشور بود. ایشان در ابتدای سخنان خویش به شماری از ارزش‌های کتاب «هنر عصر آهن ایران» اشاره نمود. از دیدگاه ایشان در این کتاب مجموعه مدونی از محوطه‌های باستان‌شناختی عصر آهن فهرست شده و تمامی محوطه‌هایی که دارای آثار یا لایه‌هایی از آن دوران بوده‌اند معرفی گردیده است. همچنین تصاویر پرشماری از آثار هنری عصر آهن که نویسنده از مخازن موزه‌های جهان گردآوری نموده، به‌ویژه آثاری که تاکنون در دسترس نبوده‌اند، می‌تواند به پژوهندگان حوزه هنر باستانی ایران برای فهم بهتر هنر این دوره یاری برساند. ارجاع به شمار بسیاری منابع اصلی و دست اول نشان می‌دهد که از دیدگاه کتاب‌شناسی نیز این اثر از غنای کافی برخوردار است. چنین امتیازات مهمی، این کتاب را برای دانشجویان باستان‌شناسی و پژوهشگرانی که با عصر آهن سر و کار دارند، به منبعی سودمند و خواندنی بدل ساخته است.
در ادامه دکتر روح‌الله شیرازی با اشاره به تمرکز این کتاب بر روی مرزهای کنونی ایران، پیشنهاد نمود در امتداد این پژوهش به ورای مرزهای سیاسی کنونی ایران توجه شود و ارتباطات بینافرهنگی ساکنان فلات ایران با همسایگان خود به‌ویژه در شمال و شمال‌شرقی (همچون فرهنگ آندرونوو، فرهنگ یاز و...) مورد بررسی قرار گیرند و برپایه داده‌های باستان‌شناختی گردآمده در این کتاب جدول گاهنگاری تطبیقی عصر آهن ایران ترسیم شود.
مهندس سید محمد بهشتی رییس اسبق سازمان میراث فرهنگی کشور سخنران بعدی این نشست بود. ایشان با اشاره به بیش از دو دهه فعالیت خود در بخش‌های گوناگون حوزه میراث فرهنگی ایران، با ذکر مثال‌ها و تشبیهاتی به تفاوت‌های آشکاری در میان پژوهشگران رشته باستان‌شناسی اشاره نمود. به باور ایشان گروه پرجمعیتی از باستان‌شناسان عمر خویش زمان را در راه کاوش، مطالعات میدانی و بررسی محوطه‌های باستانی صرف می‌کنند، اما کمتر تمایل به نوشتن و انتشار تجربیات یا یافته‌های خود دارند. اما گروهی دیگر نیز در این حوزه فعالند که شمار کمتری دارند، آنها برپایه داده‌ها و یافته‌های کاوش دست به تدوین نظریه و ساختن چشم‌اندازی کلی از هنر یک دوره باستانی می‌زنند و تلاش دارند به پرسش‌های جدی ما درباره جهان باستان پاسخ بگویند. کار افرادی که در این راه قدم می‌گذارند بسیار دشوار اما در عین حال سودمند است. از این‌رو انتشار کتابی تازه درباره هنر دوران مهمی همچون عصر آهن را باید تحسین نمود و داری ارزش و اهمیت دانست. به‌ویژه بدین‌سبب که فهرست همه محوطه‌های باستانی، اسناد و مدارک بسیار، تصاویر آثار هنری و رفرنس‌های مهم عصر آهن در این کتاب گردآوری شده است. متخصصین هنر باستانی ایران نیز باید مطالب چنین کتابی را نقد کرده و به کامل‌تر شدن آن یاری برسانند. همچنین امانتداری نویسنده در انتقال اطلاعات ارایه‌شده توسط کاوشگران عصر آهن به محققین بعدی نیز شیوه‌ای ارزنده و ستودنی است.
این نشست علمی با همکاری باغ موزه نگارستان، کمیته ملی موزه‌های ایران و نشر شورآفرین و با حضور نویسنده کتاب دکتر صدرالدین طاهری نشانه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه هنر اصفهان، آقای احمد محیط طباطبایی رییس کمیته ملی موزه های ایران، آقای دکتر روح الله شیرازی رییس پژوهشکده باستان شناسی کشور، آقای مهندس سید محمد بهشتی رییس اسبق سازمان میراث فرهنگی کشور و تنی چند از استادان، صاحب نظران و علاقه مندان حوزه فرهنگ و هنر کشور برگزار شد.
جلسه با سخنان آقای احمد محیط طباطبایی رییس کمیته ملی موزه‌های ایران و سپاسگزاری از مسئولین مدیریت امور فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران و باغ موزه نگارستان برای همیاری در برپایی این‌گونه نشست‌های تخصصی آغاز شد.
نخستین سخنران این نشست، دکتر روح‌الله شیرازی رییس پژوهشکده باستان‌شناسی کشور بود. ایشان در ابتدای سخنان خویش به شماری از ارزش‌های کتاب «هنر عصر آهن ایران» اشاره نمود. از دیدگاه ایشان در این کتاب مجموعه مدونی از محوطه‌های باستان‌شناختی عصر آهن فهرست شده و تمامی محوطه‌هایی که دارای آثار یا لایه‌هایی از آن دوران بوده‌اند معرفی گردیده است. همچنین تصاویر پرشماری از آثار هنری عصر آهن که نویسنده از مخازن موزه‌های جهان گردآوری نموده، به‌ویژه آثاری که تاکنون در دسترس نبوده‌اند، می‌تواند به پژوهندگان حوزه هنر باستانی ایران برای فهم بهتر هنر این دوره یاری برساند. ارجاع به شمار بسیاری منابع اصلی و دست اول نشان می‌دهد که از دیدگاه کتاب‌شناسی نیز این اثر از غنای کافی برخوردار است. چنین امتیازات مهمی، این کتاب را برای دانشجویان باستان‌شناسی و پژوهشگرانی که با عصر آهن سر و کار دارند، به منبعی سودمند و خواندنی بدل ساخته است.
در ادامه دکتر روح‌الله شیرازی با اشاره به تمرکز این کتاب بر روی مرزهای کنونی ایران، پیشنهاد نمود در امتداد این پژوهش به ورای مرزهای سیاسی کنونی ایران توجه شود و ارتباطات بینافرهنگی ساکنان فلات ایران با همسایگان خود به‌ویژه در شمال و شمال‌شرقی (همچون فرهنگ آندرونوو، فرهنگ یاز و...) مورد بررسی قرار گیرند و برپایه داده‌های باستان‌شناختی گردآمده در این کتاب جدول گاهنگاری تطبیقی عصر آهن ایران ترسیم شود.
مهندس سید محمد بهشتی رییس اسبق سازمان میراث فرهنگی کشور سخنران بعدی این نشست بود. ایشان با اشاره به بیش از دو دهه فعالیت خود در بخش‌های گوناگون حوزه میراث فرهنگی ایران، با ذکر مثال‌ها و تشبیهاتی به تفاوت‌های آشکاری در میان پژوهشگران رشته باستان‌شناسی اشاره نمود. به باور ایشان گروه پرجمعیتی از باستان‌شناسان عمر خویش زمان را در راه کاوش، مطالعات میدانی و بررسی محوطه‌های باستانی صرف می‌کنند، اما کمتر تمایل به نوشتن و انتشار تجربیات یا یافته‌های خود دارند. اما گروهی دیگر نیز در این حوزه فعالند که شمار کمتری دارند، آنها برپایه داده‌ها و یافته‌های کاوش دست به تدوین نظریه و ساختن چشم‌اندازی کلی از هنر یک دوره باستانی می‌زنند و تلاش دارند به پرسش‌های جدی ما درباره جهان باستان پاسخ بگویند. کار افرادی که در این راه قدم می‌گذارند بسیار دشوار اما در عین حال سودمند است. از این‌رو انتشار کتابی تازه درباره هنر دوران مهمی همچون عصر آهن را باید تحسین نمود و داری ارزش و اهمیت دانست. به‌ویژه بدین‌سبب که فهرست همه محوطه‌های باستانی، اسناد و مدارک بسیار، تصاویر آثار هنری و رفرنس‌های مهم عصر آهن در این کتاب گردآوری شده است. متخصصین هنر باستانی ایران نیز باید مطالب چنین کتابی را نقد کرده و به کامل‌تر شدن آن یاری برسانند. همچنین امانتداری نویسنده در انتقال اطلاعات ارایه‌شده توسط کاوشگران عصر آهن به محققین بعدی نیز شیوه‌ای ارزنده و ستودنی است.
سخنران بعدی این نشست نویسنده کتاب «هنر عصر آهن ایران» دکتر صدرالدین طاهری بود. ایشان کم‌توجهی به هنر و فرهنگ باستانی ایران در برنامه آموزش رسمی مدارس و دانشگاه‌ها را آفتی دانست که سبب ناآشنایی جامعه ایران با ریشه‌های کهن خود گردیده و آسیب‌های هویتی بسیاری را به بار آورده است. پیشینه دیرپای سکونت در دوره پارینه‌سنگی، و دستاوردهای درخشان نیاکان ما از آغاز نوسنگی تا پایان عصر آهن برای بسیاری از ایرانیان هنوز ناشناخته است؛ تا جایی که اکثریت مردم ایران حتی در محافل آکادمیک آغاز زندگی در فلات ایران را همزمان با مهاجرت اقوام آریایی می‌دانند، در حالی که هنگام ورود آسیاتیک‌ها و آرین‌ها، بومیان فلات ایران دستکم هشت هزار سال سابقه یکجانشینی، فرآوری خوراک و معماری داشتند و ساکنان شهرهای بزرگ فلات ایران به ریخته‌گری پیشرفته آلیاژهای فلزی، تولید کالاهای گوناگون و تجارت در گستره‌ای از دره سند تا میان‌رودان مشغول بودند. از این‌رو انتشار کتاب‌ها یا مقالاتی که بتواند غنا و ژرفای هنر باستانی ایران را آشکار سازد از مهم‌ترین وظایف کنونی باستان‌شناسان و پژوهشگران هنر ایران است. در این میان عصر آهن به‌سبب آن که مهد پاگرفتن اتحادیه‌های نیرومند منطقه‌ای و گذار به دوران تاریخی است اهمیتی دوچندان دارد.
وی در ادامه اشاره نمود تاکید بیش از حد بر هفت یا هشت محوطه بزرگ و مشهور سبب می‌گردد فرهنگ‌های باستانی گسیخته و پراکنده دیده شوند، بنابراین در این کتاب برای نخستین بار صد و شصت محوطه شناخته‌شده از عصر آهن بررسی شده‌اند و تصاویری از آثار آنها که در بیش از پنجاه موزه و ده‌ها مجموعه خصوصی جهان پراکنده‌اند گردآوری شده تا خواننده بتواند به فهم کامل‌تری از کلیت فرهنگی آن دوران دست یابد. همچنین برای چهار حوزه مهم جغرافیایی عصر آهن نقشه‌هایی تهیه گردیده که مکان دقیق محوطه‌ها و ارتباط فضایی آنها را مشخص می‌کند. از دیگر ویژگی‌های این کتاب می‌توان به بحث درباره وضعیت سیاسی اجتماعی و نژادی فلات ایران در عصر آهن، دسته‌بندی شیوه‌های تدفین، معرفی توانایی‌های فن‌شناختی هنرمندان آن دوره و نگاه جداگانه به جنبه‌های گوناگون هنرهای رایج (همچون معماری، فلزکاری، سفالگری، زیورسازی، پارچه‌بافی و عاج‌تراشی) اشاره نمود.
این نشست پس از یک گفتگوی آزاد به پایان رسید.
وی در ادامه اشاره نمود تاکید بیش از حد بر هفت یا هشت محوطه بزرگ و مشهور سبب می‌گردد فرهنگ‌های باستانی گسیخته و پراکنده دیده شوند، بنابراین در این کتاب برای نخستین بار صد و شصت محوطه شناخته‌شده از عصر آهن بررسی شده‌اند و تصاویری از آثار آنها که در بیش از پنجاه موزه و ده‌ها مجموعه خصوصی جهان پراکنده‌اند گردآوری شده تا خواننده بتواند به فهم کامل‌تری از کلیت فرهنگی آن دوران دست یابد. همچنین برای چهار حوزه مهم جغرافیایی عصر آهن نقشه‌هایی تهیه گردیده که مکان دقیق محوطه‌ها و ارتباط فضایی آنها را مشخص می‌کند. از دیگر ویژگی‌های این کتاب می‌توان به بحث درباره وضعیت سیاسی اجتماعی و نژادی فلات ایران در عصر آهن، دسته‌بندی شیوه‌های تدفین، معرفی توانایی‌های فن‌شناختی هنرمندان آن دوره و نگاه جداگانه به جنبه‌های گوناگون هنرهای رایج (همچون معماری، فلزکاری، سفالگری، زیورسازی، پارچه‌بافی و عاج‌تراشی) اشاره نمود.
این نشست پس از یک گفتگوی آزاد به پایان رسید.