نشست تخصصی «آینده‌ کیفیت محتوا در فضای مجازی ایران» با سخنرانی دکتر محمدمهدی مولایی، مدیرگروه تحقیقات آینده‏‌بان، دوشنبه ۲۴ دی ۱۳۹۷ در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

در ابتدای این نشست دکتر محمدمهدی مولایی با ذکر مقدمات و دیدگاه‎های مختلف در مورد نسل‌های وب و هم‌چنین روند تکامل اینترنت، به رویکرد آینده‌پژوهی که در پژوهش خود به کار بردند، اشاره کرد و گفت: در این رویکرد برخلاف رویکرد کلاسیک مطالعات آینده، که در آن پیش‌بینی آینده با یک نگاه خطی صورت می‌گیرد، می‌توان از انواع آینده‌ها سخن گفت که اصطلاحاً رویکرد «آینده‌های چندگانه» یا «آینده‌های جایگزین» نامیده می‌شود. او در ادامه تاکید کرد: لذا در آینده‌پژوهی به دنبال پیش‌بینی آینده نیستیم بلکه هدف، مطالعه دامنه مختلفی از آینده اعم از «آینده‌ ممکن»، «آینده‌ باورکردنی»، «آینده محتمل» و «آینده مطلوب» است.

دکتر مولایی سپس به بخش سوم پژوهش خود اشاره کرد و گفت: باتوجه به اینکه در مرحله سوم تحقیق خود به ساخت سناریوهای آینده می‌پردازد، در شناسایی عوامل آینده با استفاده از الگوی «پیتر شوارتز» یا GBN ، عوامل به دو گروه نیروهای کلیدی در محیط داخلی و پیشران‌های محیط خارجی تقسیم شده است.

مدیرگروه تحقیقات آینده‌بان ادامه داد: با تحلیل یافته‌ها ۱۱مورد نیروی کلیدی در محیط محتوا شناسایی شده که بر کیفیت محتوا در فضای مجازی ایران اثرگذار خواهند بود. او اشاره کرد: از این تعداد ۴مورد در سطح ملی و ۷ مورد در سطح جهانی و با وجوه ملی هستند. «فعالان تولید و توزیع محتوا در ایران»، «تصاویر متناقض از آینده مطلوب»، «قابلیت‌های درآمدزایی از محتوا» و «گردش آزاد محتوا در فضای مجازی» موارد در سطح ملی و «تحولات مدل‌های ارتباطی»، «تحولات بستر غالب تبادل محتوا» و«فعالان تولید و توزیع محتوای جهانی» ازجمله موارد در سطح جهانی هستند که هرکدام از این عوامل به شاخص‌های متعددی تقسیم می‌شوند.

دکتر مولایی هم‌چنین به پیشران‌های اثرگذار خارج از محیط محتوا اشاره کرد و اظهار داشت: با تحلیل یافته‌های خود در شش موضوع، تعداد ۴۰ پیشران اثرگذار در محیط خارج از محتوا از جمله در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، حقوقی، زیست‌محیطی و ... شناسایی شده است که در بین آن‌ها حوزه اجتماعی بیشترین و حوزه زیست‌محیطی کم‌ترین پیشران اثرگذار بر محیط محتوای فضای مجازی شناخته شدند.

دکتر محمد مهدی مولایی در پایان این نشست پس از ذکر جزئیات پژوهش خود، در مورد سناریوهای ساخته شده صحبت کرد و گفت: «نهنگ در اقیانوس»، «ماهی در آکواریوم»، «دلفین در خلیج»، «لاک‌پشت در تشت»و «قورباغه در برکه» ازجمله سناریوهای ساخته‌شده هستند که هرکدام ویژگی‌ها و خصوصیات خاص خود را دارند که از این میان، سناریوی «نهنگ در اقیانوس» به واقعیت درحال ظهور، نزدیک‌تر است. وی در ادامه به جزئیات این سناریو اشاره کرد و در رابطه با ویژگی‌های آن افزود: مطابق با این سناریو، ایران متصل به شبکه‌ای است که تحت سلطه هیچ قدرت مطلقی اعم از شرکت‌ها و دولت‌ها نیست؛ امکان حداکثری مشارکت آزادانه کاربران در تولید، توزیع و مصرف محتوا فراهم است و هم‌چنین زمینه شکوفایی و بروز خلاقیت‌ها در تولید محتوا را فراهم می‌کند؛ حاکمیت ایران نیز به عنوان قانون‌گذار، زمینه فعالیت شهروندان، شرکت‌های خصوصی، نهادهای مدنی و سایر ذی‌نفعان حوزه محتوا را تسهیل و بر فعالیت آن‌ها نظارت می‌کند؛ تمدن ایران با اتکا به ذخایر چندفرهنگی خود و ایفای نقش فعال و هم‌گرایانه حاکمیت، شهروندان، شرکت‌های خصوصی و نهادهای مدنی خواهد توانست در عرصه تولید محتوا در فضای مجازی به قدرت منطقه‌ای تبدیل شده و در سطح جهانی هم محصولاتی برای ارائه داشته باشد.

گزارش از: فریبا رضایی