عمومی | شورای عالی انقلاب فرهنگی

گزارش دستاوردهای چهل ساله انقلاب در حوزه علم و فناوری

سی ‌و پنجمین نشست از مجموعه "شنبه‌های انقلاب" با موضوع علم، فناوری و نخبگان روز شنبه ۲۴/۹/۱۳۹۷ با حضور دکتر محمدرضا مخبر دزفولی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و جمعی از صاحب‌نظران این حوزه در محل دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد.

به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در ابتدای این جلسه دکتر احمد فضائلی معاون پژوهشی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، طی سخنانی گفت: از همان دوران حضور حضرت امام خمینی (ره) در نوفل‌لوشاتو، ایشان بر گفتمان "ما می‌توانیم" تاکید کردند و همه پیروزی‌های این چهل سال حاصل این گفتمان است.
وی افزود: دشمن هم به این رمز پیروزی‌ها و موفقیت‌ها واقف شد و تضعیف روحیه خودباوری و عزت نفس در ملت ما را هدف قرار داد.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین (ع) ادامه داد: در هشت سال دفاع مقدس و در همه ادوار پس از دفاع مقدس و تحریم‌ها و جنگ‌های نیابتی و... بحمدالله دشمن با شکست مواجه شده است.
دکتر فضائلی گفت: به موازات این دشمنی‌ها، جریان انقلاب اسلامی به مدد روحیه ایثارگری و از خود گذشتگی جوانان ملت بزرگ ایران توانسته است پیشرفت‌های بزرگی کسب کند.
در ادامه جلسه دکتر مخبر دزفولی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، نیز طی سخنانی گفت: ایام آذرماه سرشار از مناسبت‌های علمی و فرهنگی است و این ماه را می‌توان بهار علم، فناوری و فرهنگ دانست.
وی افزود: از ابتدای دهه هشتاد شمسی که موضوع نهضت نرم‌افزاری مطرح شد، گفتمان نقشه جامع علمی کشور با هدف مرجعیت علمی کشور نیز مطرح شد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: ایجاد مرجعیت علمی لوازمی مانند آموزش، مراودات علمی و فناوری و... دارد و لازم است و برای رسیدن به این اهداف برنامه‌ریزی شود.
وی گفت: برای رسیدن به این مرجعیت علمی در این ۴ دهه گام‌های بزرگی برداشته‌شده و امروز جهان سخن ما را  گزافه نمی‌داند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به آمار علمی کشور در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی افزود: ما در آن سال ۲۸ دانشگاه جامع داشتیم اما امروز بیش از ۲۵۰۰  مرکز آموزشی داریم و الان ۲۶۰ دانشگاه جامع در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در حال فعالیت هستند.
دکتر مخبر دزفولی ادامه داد: پیش از انقلاب اسلامی هیچ دانشگاه مطرح بین‌المللی نداشتیم ولی امروز ۱۸ دانشگاه ما جزء دانشگاه‌های برتر جهان هستند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: ۹۸ درصد تولید علم دانشگاه تهران بعد از انقلاب اسلامی بوده و در دانشگاه صنعتی شریف این رقم ۹۹ درصد است.
وی افزود: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی اصلاً موضوع محقق و دانشمند در جهان برای ما مطرح نبود اما امروز ۲۰۰ محقق و دانشمند ایرانی جزء یک درصد محقق و دانشمند برتر جهانی است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: پیش از انقلاب اسلامی مفهوم حمایت از نخبگان اصلاً جایگاهی نداشت اما امروز سند ملی جامع نخبگان تدوین و تصویب شده و بنیاد ملی نخبگان در این زمینه فعال هستند.
رئیس ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور گفت: از حدود ۲۵۰هزار دانشجو سال‌های قبل از انقلاب اسلامی، ۴۰ درصد در خارج از کشور مشغول تحصیل بودند، اما امروز با حدود ۴ و نیم میلیون دانشجو، ۵۳ هزار دانشجو در خارج از کشور شاغل به تحصیل هستند.
وی افزود: میانگین مهاجرت دانشجویان داخلی به خارج برای تحصیل امروز حدود یک درصد است.
دکتر مخبر دزفولی ادامه داد: حدود ۸۵ درصد از دانشجویان شاغل به تحصیل در خارج از کشور نیز به کشور بازمی‌گردند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: حدود ۷۰۰ مدال المپیادهای بین‌المللی توسط دانش‌آموزان و دانشجویان کشورمان کسب شده است.
وی با انتقاد از بی‌توجهی به علوم پایه و به‌ویژه ریاضیات گفت: کشورمان در منطقه غرب آسیا رتبه اول را در ریاضیات دارد و در جهان رتبه ۴ را دارد.
دکتر مخبر دزفولی افزود: امروز جزء باشگاه کشورهای فضایی جهان شده‌ایم و رتبه هشتم را داریم و می‌توانیم موجود زنده به فضا بفرستیم و سالم برگردانیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: ۱۳ کشور در جهان چرخه سوخت هسته‌ای دارند و کشور ما جزء این کشورهاست.
دکتر مخبر دزفولی گفت: در سلول‌های بنیادین جزء ۱۵ کشور جهان هستیم و دانشمندان ما در این رشته پیشرفته علمی در جهان مطرح هستند.
وی افزود: یکی از اهداف انقلاب فرهنگی بازگرداندن دانشگاه‌ها، به مسیر اصلی خود یعنی کانون تولید علم و فناوری بود و اکنون علی‌رغم تحریم‌ها که از ابتدای انقلاب اسلامی وجود داشته، جزء صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی هستیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: این ظرفیت‌ها جایگاه علمی کشورمان در جهان را روزبه‌روز ارتقاء می‌دهد و رتبه استنادی مقالات علمی کشور ۲۲ است و مقالات پر استناد دانشمندان کشورمان رتبه ۲۰ در جهان را دارد.
رئیس ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور گفت: این پیروزی‌ها، با هزینه کم و ناچیز حاصل شده از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی کمتر از یک درصد از تولید ناخالص داخلی به تحقق و توسعه اختصاص‌یافته است.
وی افزود: علی‌رغم همه مضیقه‌های دشمنان و در راس آنها آمریکا و صهیونیست‌ها، روحیه ایثار و ازخودگذشتگی جوانان دانشمند ما موفقیت‌های بزرگی ایجاد کرده است.
دکتر مخبر دزفولی گفت: پیش از انقلاب اسلامی اصلاً تحصیلات تکمیلی مفهوم نداشت اما امروز سهم دانشجویان تحصیلات تکمیلی ۱۷ درصد از کل دانشجویان کشور است.
وی افزود: واقعیت‌های علمی کشور گاهی مبالغه‌آمیز به نظر می‌رسند اما امروز نزدیک به ۱۲۰۰ نفر محقق به ازای هر یک‌میلیون جمعیت کشور داریم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: امروز حدود ۹۰ هزار عضو هیئت علمی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی حضور دارند و این به سرمایه علمی ذی‌قیمت سکوی پرش رشد علمی کشور است.
رئیس ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور گفت: چالش اشتغال دانش‌آموختگان باید رفع شود و برای این موضوع در حل برنامه‌ریزی هستیم.
وی افزود: حدود ۱۹ درصد از دانش‌آموختگان کارشناسی و ۱۶ درصد از دانش‌آموختگان کارشناسی ارشد در دسترس به شغل با سختی مواجه هستند.
دکتر مخبر دزفولی ادامه داد: ۶۵ دانشگاه علوم پزشکی و ۱۹۰ هزار دانشجو و ۱۸ هزار عضو هیئت علمی در این بخش مشغول هستند.
وی با اشاره به شکل‌گیری پارک‌های علمی و فناوری، قطب‌های علمی و... گفت: ۱۸۷ مرکز رشد و ۲۵ پارک علم و فناوری و ۳۶۵ شرکت دانش‌بنیان در کشور فعال هستند.
رئیس ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور افزود: شرکت‌های دانش‌بنیان حلقه واسطه بین علم و دانشگاه و صنعت و تولید ثروت هستند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: در ثبت اختراع و پتنت و ایجاد بازار عرضه برای این دستاوردها شرکت‌های دانش‌بنیان لازم است و امروز حدود ۱۲ هزار میلیارد تومان گردش مالی در این حوزه داریم.
وی گفت: موضوع انجمن‌های علمی اصلاً پیش از انقلاب اسلامی مفهوم نداشت و امروز در حوزه و دانشگاه این انجمن‌های علمی شکل‌گرفته‌اند.
عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران افزود: کشورمان با اینکه سرمایه‌گذار چندانی در علم و فناوری نکرده است اما پیشرفت‌های خوبی در منطقه داشته‌ایم.
دکتر مخبر دزفولی ادامه داد: کشورمان به‌طور متوسط ۲ درصد از تولید علم جهان را به خود اختصاص داده است و از مقالات علمی برتر جهان حدود ۳ درصد سهم کشورمان است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: رشد علمی کشور به تولید مقالات علمی محدود نیست و جلوه این ‌کارهای علمی در پیشرفت‌های صنعتی کشور مشهود است.
وی افزود: در سال ۱۳۷۸ مقام معظم رهبری «مدظله‌العالی» با توجه به زیرساخت‌های علمی کشور، موضوع نهضت نرم‌افزاری را مطرح فرمودند و بعد این روند به نقشه جامع علمی کشور رسید و امروز بعد از ۸ سال این نقشه در حال به‌روزرسانی است.
رئیس ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور ادامه داد: در زمینه به‌روزرسانی نقشه جامع علمی کشور و برای رفع مشکلات کشور موضوع آمایش آموزش عالی را مدنظر قرار داده‌ایم.
وی گفت: در همه اجزای نظام علمی کشور گفتمان آمایش آموزش عالی ادامه خواهد یافت.
دکتر مخبر دزفولی افزود: مزیت‌های نسبی، توانمندی‌های منطقه‌ای و علمی و آینده‌نگاری بین‌المللی سرفصل‌های آمایش آموزش عالی هستند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: در شیمی جایگاه سوم را داریم و در مورد فناوری‌های دارای اولویت و شاخص‌های نوآوری علمی در جهان رتبه سه‌رقمی داشتیم و امروز رتبه ۶۵ را داریم و باسرعت به سمت رفع موانع خلاقیت نوآوری می‌رویم.
وی گفت: کارهای بزرگی در این زمینه صورت گرفته و نقاط قوت ما مثل خروجی‌های دانش و فناوری، خروجی‌های خلاق، نوآوری و سرمایه انسانی در این زمینه مشهود هستند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران افزود: ذیل نقشه جامع علمی کشور، اسناد ملی مانند زیست‌فناوری، نانو و... تصویب شده است.
وی ادامه داد: در هوافضا رتبه ۱۵، در حوزه دریایی رتبه ۶ و در حوزه زیست‌فناوری رتبه ۱۵ جهان را داریم.
عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: این حوزه‌ها بسیار ثروت آفرین است و در زیست‌فناوری حدود ۲میلیارد دلار درآمد داشته‌ایم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: حمایت از ثبت محصولات و فرآورده‌های علمی در کشورمان روند خوبی داشته و حدود ۱۴۰ ثبت فرآورده داشته‌ایم.
وی افزود: در ثبت اختراع در سطح جهان رتبه ۱۵ را داریم و این روند با برنامه‌ریزی های صورت گرفته ارتقاء خواهد یافت.
دکتر مخبر دزفولی ادامه داد: ۵۰ محصول زیست فناورانه کشورمان به خارج صادر می‌شود که باید این رقم افزایش یابد.
رئیس ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور گفت: بسیاری از گیاهان دارویی لازم در کشورمان قابل پرورش است و سند ملی این بخش که در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده توانسته جهش در این بخش ایجاد کند.
وی افزود: ۴۰۰ شرکت فعال در این زمینه کشور داریم که بیش از ۵۰۰ محصول دانش‌بنیان در این بخش تولیدشده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: محصولات گیاهان دارویی چند برابر نفت برای کشورمان ارزش‌افزوده دارد.
وی گفت: در نمایشگاه اخیر نانو فناوری تهران اعلام شد درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان این بخش، ۱۴۰۰ میلیارد تومان است.
دکتر مخبر دزفولی ادامه داد: در حوزه علوم و فناوری‌های شناختی که یک حوزه علمی نوپدید و شگفت‌انگیز است و به  مطالعه در مورد مغز انسان می‌پردازد گام‌های خوبی برداشته شده است.
رئیس ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور گفت: در حوزه سلول‌های بنیادین، جزء کشورهای درجه اول جهان هستیم و دانشمندان و مراکز تحقیقاتی این حوزه فعالیت‌های زیادی کرده‌اند و این فعالیت‌ها می‌تواند امنیت غذایی کشور را ارتقاء دهد.
وی افزود: این حوزه را دشمنان برای کشور ما حوزه ممنوعه اعلام کرده بودند، اما توانستیم وارد این حوزه شویم و کشورمان در محاسبات جهانی در این زمیته جایگاه خوبی دارد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: در مراودات علمی بین‌المللی به سندی جامع نیاز داشتیم و سال گذشته این سند به تصویب رسید تا هم تعاملات علمی و فناوری تعمیق، گسترش و استمرار یابد و هم هوشمندانه باشد تا سرمایه‌های علمی کشور حفاظت شوند.
وی گفت: توجه به ظرفیت و قابلیت زبان فارسی به عنوان زبان علمی جهانی و تولید آثار علمی به این زبان، نیازمند دانشمند و محقق فارسی‌زبان است.
دکتر مخبر دزفولی افزود: ظرفیت دانشجویان خارجی باید به‌عنوان یک سرفصل در دیپلماسی علم و فناوری مدنظر قرار گیرد.
به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، رئیس ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور در پایان نیز ادامه داد: موضوع اقتصاد مقاومتی و اقتصاد دانش‌بنیان به عنوان یکی از پیش‌نیازهای کشور باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد و شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌تواند در این بخش نیز برنامه‌ریزی کند.
به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر سعید سهراب‌پور، نیز در ادامه این نشست طی سخنانی گفت: پیشرفت‌های علمی کشور موجب شد تا موضوع "نخبگان" مورد توجه قرار گیرد.

وی افزود: شکل‌گیری زیرساخت‌های علمی کشور در سال‌های دهه ۷۰ موجب شد تا فرآورده‌ها و تولیدهای علمی کشور، رشد اعجاب‌انگیزی داشته باشد.

دکتر سهراب‌پور ادامه داد: کشور نیازمند توجه به توسعه کیفی در رشد علمی خود است.

عضو هیئت علمی امنای بنیاد ملی نخبگان گفت: علم و فناوری در جهان عامل اصلی تولید قدرت است.

عضو کمیته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: سرمایه انسانی متخصص و توانمند نیز از کلیدی‌ترین عوامل توسعه است.

وی ادامه داد: انقلاب اسلامی از همان ابتدای پیروزی خود با دشمنی‌ها و کینه‌توزی‌های زیادی روبه‌رو بود و برای دفاع از خود تلاش کرد متکی به خود مستقل باشد.

دکتر سهراب‌پور گفت: در کنار توجه به کمیت فرآورده‌های علمی، کیفیت نیز مورد توجه است.

وی افزود: دانشگاه خوب باید در مرزهای علم حرکت کند و ضمناً نسبت به حل مسائل کشور نیز حساس باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف ادامه داد: باید نسبت به بودجه پژوهش به تولید ناخالص داخلی افزایش یابد.

عضو هیئت امنای بنیاد ملی نخبگان گفت: نباید تحت هیچ عنوانی دانشگاه‌ها تضعیف شوند و باید این مراکز علمی و پژوهشی روزبه‌روز تقویت شوند.

به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر سید حمید طالب‌زاده، دبیر شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی، در ادامه این نشست طی سخنانی گفت: شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مرکب از ۲۵ عضو حقیقی و حقوقی به ریاست دکتر حداد عادل تشکیل شد.

وی افزود: این ترکیب نخبگانی توانسته وظیفه تدوین برنامه‌های ایجادکننده تحول را در ۱۶ رشته درسی بر عهده دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: هیچ پیشرفتی بدون پیشرفت در علوم انسانی مقدور و مطلوب نیست.

دکتر طالب‌زاده گفت: تحول و ارتقاء علوم انسانی بر ۴ مولفه به‌روزرسانی، کارآمدی، بومی‌سازی و اسلامی سازی استوار است.

وی افزود: در کارگروه‌های ذیل شورای تخصصی و تحول و ارتقاء علوم انسانی و در همکاری تنگاتنگ با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تا کنون برنامه‌های درسی مفیدی تدوین شده است.

دبیر شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی ادامه داد: تحول و ارتقاء در علوم انسانی به معنای انکار و طرد همه دستاوردهای علوم انسانی ذر غرب نیست بلکه بازخوانی انتقادی ضمن استفاده از دستاوردهای مفید این حوزه علوم مدنظر است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: استفاده از همه ظرفیت علمی کشور در حوزه و دانشگاه همواره مدنظر است.

عضو  هیئت  علمی دانشگاه تهران گفت: استفاده از همه ظرفیت علمی کشور در حوزه و دانشگاه همواره مدنظر بوده است.

وی افزود: تا کنون حدود ۸۵  برنامه درسی تدوین، تصویب و ابلاغ شده است.

دکتر طالب‌زاده ضمن اشاره به لزوم تدوین متون آموزشی ناظر به تحول علوم انسانی گفت: در این زمینه حدود ۲۸۰ عنوان کتاب درسی جدید در دست تالیف است و ۱۵ اثر نیز به چاپ رسیده است.

وی افزود: توجه به بخش اساتید و دانشجویان هم لازم بوده و شورای تحول در این زمینه نیز فعالیت‌هایی داشته است.

به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در ادامه این نشست دکتر رضا روستا آزاد نیز طی سخنانی گفت: انقلاب اسلامی شجره طیبه‌ای است که تا کنون ثمرات ذی‌قیمتی را ایجاد کرده است.

وی افزود: تمدن سازی از علوم انسانی ریشه می‌گیرد و همه پیشرفت‌های فناورانه باید به این اساس بنا شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف ادامه داد: کشورمان توانسته است در طول این ۴ دهه رشد علمی خوبی داشته باشد و پایه های تمدن سازی از منظر علم فراهم شده است.

دکتر روستا آزاد گفت: در زمینه نظام ملی نوآوری کارهای خوبی شده است ولی کافی نیست.