عمومی | پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

سخنرانی عضو هیئت علمی گروه جامعه شناسی در نشست علمی با موضوع حجاب و عفاف

به گزارش خبرگزاری ایسنا قم، دکتر مجید کافی، با بیان اینکه اگر عفاف را در ساحت بینش و گرایش‌های افراد نهادینه کنیم برون‌داد رفتاری و گفتاری آن حجاب است، گفت: چهل سال تاکید بر ساحت‌های بیرونی انسان داشتیم و موفق نشدیم، بنابراین باید روی ساحت‌های درونی انسان سرمایه گذاری انجام شود یعنی بینش، گرایش و اراده انسان‌ها را تقویت کنیم، مطمئننا نتیجه این سرمایه گذاری از وضع موجود بدتر نمی‌شود.

عضو هیئت علمی گروه جامعه شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، گفت: عفاف به طور کلی به معنای خویشتنداری است و این خویشتنداری در بعد فردی و اجتماعی تعریف می شود. وی افزود: عفت فردی، خود کنترلی یا خویشتنداری خود است و عفت اجتماعی، اجتماع بازدارنده است، مانند خانواده یا گروه بازدارنده اجتماعی در اینجا در سطوح مختلف تعریف می‌شود. گاهی افراد خویشتندار هستند اما در اجتماعی قرار می گیرند که ساختارهای آن اجتماع اجازه نمی دهد خویشتنداری انسان ها محقق شود. لذا توجه به عفت اجتماعی نیز اهمیت دارد، یعنی نقش ساختارهای اجتماعی در تحقق عفت.

دکترکافی اظهار کرد: یک خویشنداری جمعی هم وجود دارد. اگر افراد خویشتندار در یک جمع حاضر باشند به آن عفت جمعی می گویند. در خویشتنداری اجتماعی باید ساز و کارهای اجتماعی به نحوی تبیین شود که خویشتنداری را برای فرد تسهیل کند. در رویکرد اجتماعی ساختارهای اجتماعی افراد را به سمت عفت یا بی عفتی سوق می دهند.

وی با بیان اینکه عفت در قرآن به صورت محدود بیان شده است، افزود: عفت مربوط به دوران تجرد افراد است و از دید قرآن، در بعد از ازدواج و در کانون خانواده، تحریک جنسی، میل جنسی و ارضای جنسی محقق می شود. لذا اگر قصد این است که زندگی عفیفانه داشته باشیم باید واژه عفت را توسعه بدهیم.

عضو هیئت علمی گروه جامعه شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: پروژه حجاب در چهار دهه اخیر موفق نبوده است؛ وی این نکته را نیز افزود که جامعه ای مطلوب است که در آن عفت و حجاب حاکم باشد اما اگر نتوانیم این جامعه مطلوب را ایجاد کنیم و جامعه  دائر مدار داشتن حجاب شود یا عفاف، باید ببینیم که حق تقدم با عفت است یا حجاب؟.

دکتر کافی اظهار کرد: اگر رابطه بین عفاف و حجاب رابطه بین معنا و  نماد نیست،‌چون اگر پوشش برای زن مسلمان نمادی از بینش و گرایش های وی است که درون او وجود دارد،  اگر یک نماد دیگری پیدا شد که معنا دورنی و بینش ها و گرایش های زن مسلمان را بهتر بیان می کند باید از نماد قدیم دست برداشت  و نماد جدید را انتخاب کنیم، آیا پایبند به این موضوع هستیم؟.

وی بیان کرد: اگر پایبند به استفاده از نماد جدید باشیم می توانیم بگوییم حجاب برای عفاف یک نماد است اما اگر می گوییم یک هنجار دینی است دیگر نمی توانیم این نمادگرایی را قبول کنیم و دست به تغییر آن بزنیم. لذا حجاب یک هنجار اجتماعی است. رابطه منطقی بین حجاب و عفاف رابطه عام و خاص من وجه است چه این سه شکل متصور است: زن محجبه عفیفه یا زن محجبه غیرعفیفه و زن عفیفه غیرمحجبه نیز داریم پس رابطه نمادین بین عفاف و حجاب اشتباه است و ضابطه و هنجار اجتماعی باید رعایت شود.

مدیر گروه جامعه شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهار کرد: با توجه به تعبیر «از کوزه همان برون تراود که در اوست»، اگر عفاف را در ساحت بینش و گرایش افراد نهادینه کنیم برون داد رفتاری و گفتاری او حجاب است لذا عفاف یک صفت درونی فردی است که بر اساس آن باید ساحت بینشی و گرایشی و اراده خود را تقویت کنیم.

وی ادامه داد: نهادینه شدن یک صفت در درون انسان نیازمند یک همگرایی بین ساحت بینشی و گرایشی و ارادی انسان است و هریک از آن ها مورد غفلت واقع شود در ساحت بیرونی گفتاری و رفتاری افراد محقق نخواهد شد و اگر این امر را پذیرا باشیم سرمایه اجتماعی، امکانات، تبلیغ و آموزش ما در رابطه حجاب و عفاف باید کجا متمرکز شود؟

دکترکافی اظهار کرد: چهل سال تاکید بر ساحت های بیرونی انسان شده است و موفق نشده ایم بنابراین باید روی ساحت های درونی انسان سرمایه گذاری انجام شود یعنی بینش، گرایش و اراده انسان ها را تقویت کنیم و نتیجه این سرمایه گذاری از وضع موجود بدتر نمی شود. عضو هیئت علمی گروه جامعه شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: عفاف در قرآن و روایات، جنسیتی نیست و مرد و زن ندارد اما حجاب یک امر جنسیتی است و پوشش را بیان می کند لذا اگر عفت در جامعه حاکم شود دعوای جنسیتی بین زن و مرد برای امر پوشش بوجود نمی آید زیرا مرد عفیف می شود و نگاه او پاک می شود و خانم عفیف می شود و پوشش خود را کنترل می کند. وی در پایان گفت: با توجه به دعوای جنسیتی که در جامعه بین زن و مرد حاکم است، اگر روی عفت در جامعه سرمایه گذاری کنیم به نظر می رسد که نتیجه بهتری حاصل می شود.