سلامت روان در محیط کار
سلامت روان در محیط کار یعنی پیشگیری از پیدایش مشکلات روانی در کارکنان و سالم‌سازی فضای روانی کار، به‌نحوی‌که هیچ‌یک از کارکنان به دلیل عوامل موجود در محل کار گرفتار آسیب روانی نشوند، هر یک از کارکنان از فعالیت‌ها و محل کار خود احساس رضایت کنند و علاقه‌مند به آن محل باشند، همه کارکنان قادر به ایجاد روابط مطلوب با محیط کار و عوامل موجود در آن باشند و هر یک از کارکنان نسبت به خود، روسا، همکاران و به‌طورکلی نسبت به محیط کار خود و خصوصاً نسبت به جایگاه خود در آن اداره یا سازمان احساس مثبتی داشته باشند.
راهکارهای کاهش استرس و ارتقاء سلامت روان در محیط کار توسط مدیران عبارت‌اند از:
- شناسایی، ارزیابی و کنترل عوامل زیان‌آور در محیط کار
- ایجاد جو صمیمیت، همدلی، صداقت، همکاری و احترام متقابل در میان کارکنان
- پرهیز از اعمال روش‌های مبتنی بر زور و اجبار در محیط کار
- شناسایی استعدادهای بالقوه کارکنان و فراهم ساختن شرایط بالفعل شدن و رشد و شکوفایی این استعدادها در حد توان و امکانات محیط کار
- استفاده صحیح از افکار و نظرات کارکنان در تصمیم‌گیری‌ها
- اطلاع‌رسانی در مورد گزارش عملکرد و برنامه‌های آینده سازمان
- پرهیز از قضاوت‌های سطحی و مبتنی بر پیش‌داوری در مورد کار و رفتار کارکنان
- شناسایی دلایل واقعی کم‌کاری و غیبت از کار، بی‌حوصلگی و بی‌علاقگی به کار، کم‌توجهی و بی‌دقتی کارکنان، توسط مدیر یا رئیس
- توجه به مشکلات و مسائل شخصی و خانوادگی کارکنان
- فراهم آوردن شرایط ارتقاء علمی و کاربردی برای کارکنان
- تشریح اهداف و خط مشی سازمان برای کارکنان
- عدم تبعیض در محیط کار
- صادر نکردن دستورات متناقض
- موردتوجه قرار دادن نظر کارکنان
- راهنمایی گرفتن در صورت بروز مشکل
- به کار بردن تشویق به‌موقع
- ایجاد امکان استفاده به‌موقع از مرخصی بخصوص پس از اوج فشار کاری
- ایجاد امکان استراحت کوتاه چنددقیقه‌ای در فواصل کار در موقع خستگی
- دسترسی و ارجاع به روانشناس یا مشاور سازمان در صورت نیاز و ... می‌تواند باعث ایجاد محیط کاری لذت‌بخش و برانگیزاننده شود.
- سعی در بهبود روابط بین همکاران
- خودداری از انتقاد شدید و بزرگ‌نمایی نکات منفی کارمندان و راهنمایی جهت اطلاع ضعف‌ها و اشتباهات آن‌ها .
- پخش موسیقی ملایم بی‌کلام از طریق بلندگو در زمان کوتاهی از روز به‌خصوص در ساعات آخر که خستگی زیاد دیده می‌شود، با در نظر گرفتن فرهنگ جامعه و کارکنان
- استفاده از رنگ‌های شاد در اتاق‌ها، توجه به چیدمان و دکوراسیون محیط کار مطابق با نظر و پیشنهادت کارکنان ولی بر اساس ضوابط بدون افرا و تفریط، استفاده از لباس‌های بارنگ‌های شاد مطابق با شئونات اجتماعی.
- استفاده از امکانات رفاهی مثل اردوهای تفریحی، گردشگاه‌ها، جشن‌ها، همایش‌ها و .... فراهم کردن محیط فیزیکی مناسب و تلاش جهت جذابیت محیط کار.
عوامل موثر بر ایجاد استرس در محیط کار عبارت‌اند از:
- حجم کاری بالا همراه با واردکردن فشار از سوی مدیران
- ضعف مدیریتی و عملکرد ضعیف مدیریت
- تغییرات مدیریتی و سازمانی
- اعمال خشونت، رفتار توهین‌آمیز و برچسب زدن به کارکنان
- تبعیض قائل شدن بین کارکنان
- کاهش یافتن حقوق و مزایا و اضافه‌کار
- ترس از اخراج شدن (فقدان امنیت شغلی)
- نگرانی افراد نسبت به مسائل خانوادگی وزندگی شخصی خود بخصوص نگرانی مادران شاغل نسبت به وضعیت فرزندان خود و احساس گناه به خاطر دور بودن از فرزندان (این نگرانی‌ها می‌تواند بر راندمان کار فر در محیط کار تاثیر بگذارد)
- سهیم نبودن در تصمیم‌گیری‌ها
- محیط فیزیکی و روانی نامطلوب
- کار خسته‌کننده و تکراری
- تغییر زودهنگام مدیران و سرپرستان
- سپردن مسئولیت‌های کاری پائین به افرادی که توانایی بالایی دارند و بالعکس
- نوبت‌کاری و یا شیفت های چرخشی
تنظیم: سارا نعیمی
منبع:
واحد آموزش و ارتقای سلامت معاونت بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران