برگزاری نشست تخصصی مروری بر پژوهش، حفاظت و مرمت مسجد کبود تبریز در دانشگاه هنر اصفهان
انجمن علمی مرمت بنا با همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه هنر اصفهان درراستای اهداف پژوهشی دانشکده حفاظت و مرمت و آشنایی و نقد و بررسی علمی اقدامات و مبادله تجربیات مرمتگران،نشست تخصصی را با عنوان مروری بر پژوهش، حفاظت و مرمت مسجد کبود تبریز در آبان ماه ۱۳۹۷ در دانشکده مرمت برگزار کرد . مسجد کبود تبریز ، فیروزه جهان اسلام، از شاهکارهای هنر و معماری دوران پس از اسلام ایران است که به دستور ابومظفر جهانشاه قراقویونلو بنا شده است. مسجد کبود یا مسجد جهانشاه تبریز یکی از آثار ارزشمند معماری ایرانی به شمار می‌رود. به لحاظ شیوه معماری از سایر نمونه‌های معماری مسجد متمایز است. این مسجد با کاشی‌های معرق فیروزه‌ای و لاجوردی، انواع خطوط عالی مانند ثلث، نستعلیق، نسخ و طرح‌های بدیع هندسی واسلیمی مورد توجه ارباب ذوق و هنر است. قدمت این بنا به قرن نهم هجری قمری بازمی‌گردد و تنوع و ظرافت کاشی‌کاری و انواع خطوط و نقش‌های به کار رفته در آن و نیز زیبائی و هماهنگی رنگ‌ها به‌ویژه رنگ لاجوردی کاشی‌کاری‌های معرق سبب شده است تا به فیروزه اسلام شهرت یابد. این بنا با نام‌های مختلف از جمله گوی مسجد (به ترکی همان مسجد کبود)، مسجد شاه ¬جهان، عمارت و مسجد مظفریه معروف و مشهور بوده است.
در این نشست تخصصی استاد عبدالرحمن وهاب زاده باستان شناس و مرمتگر با سابقه میراث فرهنگی که تجربه ۴۵ سال حضور در این عرصه را دارا هستند، پیرامون صد سال مرمت مسجد کبود تبریز به سخنرانی پرداختند.
ایشان در ابتدا این نکته را یادآور شدند که هر اثری سایه ای است از شخصیتی که آن را ساخته و پشت هر اثری که شما را به تحسین وا می دارد، شخص نهانی است که ما کمتر به آن توجه می کنیم.
ایشان اطلاعاتی را پیرامون سلسله قراقویونلوها و همچنین زمان سلطنت جهانشاه و بانی مسجد عنوان کردند و از مسجد کبود تبریز به عنوان اثری نام بردند که تمام عناصر و اجزای آن سفارشی بوده است.
در ادامه استاد وهاب زاده پس از اشاره به مشاهدات سیاحان و معمارانی که این بنا را دیده اند، با بیان اینکه از سال ۳۳۴ ه.ق تاکنون، شهر تبریز ۲۷ بار زمین لرزه را تجربه کرده است، تصاویری از وضعیت این مسجد در زمان های مختلف و پیش از آغاز مرمت را به حاضران نشان دادند.
سپس با بیان چگونگی مرمت در بخش های مختلف مسجد و در برخورد با تزئینات بی نظیر آن، از بازسازی گنبد مسجد سخن گفتند که در اثر حوادث روزگار کامل از بین رفته بود. ایشان با بیان اینکه استاد رضا معماران، معمار این گنبد دو پوش بهم پیوسته بوده است، به وسیله تصاویری متعدد از مراحل ساخت و نیز ابعاد و اندازه های گنبد، روش ساخت آن را به طور کامل توضیح داده و عنوان کردند که بر هیچ کس روشن نیست، فرم اصلی این گنبد چگونه بوده و سپس مطالعات گسترده ای، استاد رضا این گنبد را به ساده ترین شکل ممکن بازسازی نمود که در عین سادگی، بسیار زیباست و مهارت استاد رضا جانی دوباره به این بنا داد.
در پایان ایشان ضمن توصیه هایی به معماران و دانشجویان از آنان خواستند که با حضور در کارگاه های فعال مرمت، ضمن کارآموزی و کسب تجربه، از دانش و تجربیات استادکاران ارزشند این حرفه استفاده نموده و در راستای بالابردن سطح دانش و تجربه عملی خود، تلاش نمایند. ایشان این مورد را گوشزد کردند که، یک شاه تنها سفارش دهنده ی این بناهای تاریخی بوده و تمام کار را، آن معماری انجام داده که توانسته است بنایی را بسازد که تا به امروز باقی بماند و تحسین همگان را برانگیزد.
در ادامه و پس از پاسخ گویی استاد وهاب زاده به سوالات حاضران، دکتر عیسی اسفنجاری با بیان اینکه مرمت مسجد کبود تبریز و به ویژه بازسازی گنبد آن، در گستره قوانین مرمتی زمان خود قابل نقد است، عنوان کردند که شرایط امروز ما و مبانی و متدولوژی های مرمت، تغییرات قابل توجهی کرده است.
در خاتمه این نشست که با حضور اساتید، اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشکده حفاظت و مرمت و همچنین علاقه مندان دیگر، مهندس پورنادری و دکتر اسفنجاری به نمایندگی از دانشگاه، ضمن قدردانی از حضور استاد عبدالرحمن وهاب زاده از ایشان تقاضا نمودند که در فرصتی دیگر مجدداً به اصفهان تشریف آورند و دانشجویان و علاقه مندان را از تجربیات ارزنده خود بهره مند سازند.
در این نشست تخصصی استاد عبدالرحمن وهاب زاده باستان شناس و مرمتگر با سابقه میراث فرهنگی که تجربه ۴۵ سال حضور در این عرصه را دارا هستند، پیرامون صد سال مرمت مسجد کبود تبریز به سخنرانی پرداختند.
ایشان در ابتدا این نکته را یادآور شدند که هر اثری سایه ای است از شخصیتی که آن را ساخته و پشت هر اثری که شما را به تحسین وا می دارد، شخص نهانی است که ما کمتر به آن توجه می کنیم.
ایشان اطلاعاتی را پیرامون سلسله قراقویونلوها و همچنین زمان سلطنت جهانشاه و بانی مسجد عنوان کردند و از مسجد کبود تبریز به عنوان اثری نام بردند که تمام عناصر و اجزای آن سفارشی بوده است.
در ادامه استاد وهاب زاده پس از اشاره به مشاهدات سیاحان و معمارانی که این بنا را دیده اند، با بیان اینکه از سال ۳۳۴ ه.ق تاکنون، شهر تبریز ۲۷ بار زمین لرزه را تجربه کرده است، تصاویری از وضعیت این مسجد در زمان های مختلف و پیش از آغاز مرمت را به حاضران نشان دادند.
سپس با بیان چگونگی مرمت در بخش های مختلف مسجد و در برخورد با تزئینات بی نظیر آن، از بازسازی گنبد مسجد سخن گفتند که در اثر حوادث روزگار کامل از بین رفته بود. ایشان با بیان اینکه استاد رضا معماران، معمار این گنبد دو پوش بهم پیوسته بوده است، به وسیله تصاویری متعدد از مراحل ساخت و نیز ابعاد و اندازه های گنبد، روش ساخت آن را به طور کامل توضیح داده و عنوان کردند که بر هیچ کس روشن نیست، فرم اصلی این گنبد چگونه بوده و سپس مطالعات گسترده ای، استاد رضا این گنبد را به ساده ترین شکل ممکن بازسازی نمود که در عین سادگی، بسیار زیباست و مهارت استاد رضا جانی دوباره به این بنا داد.
در پایان ایشان ضمن توصیه هایی به معماران و دانشجویان از آنان خواستند که با حضور در کارگاه های فعال مرمت، ضمن کارآموزی و کسب تجربه، از دانش و تجربیات استادکاران ارزشند این حرفه استفاده نموده و در راستای بالابردن سطح دانش و تجربه عملی خود، تلاش نمایند. ایشان این مورد را گوشزد کردند که، یک شاه تنها سفارش دهنده ی این بناهای تاریخی بوده و تمام کار را، آن معماری انجام داده که توانسته است بنایی را بسازد که تا به امروز باقی بماند و تحسین همگان را برانگیزد.
در ادامه و پس از پاسخ گویی استاد وهاب زاده به سوالات حاضران، دکتر عیسی اسفنجاری با بیان اینکه مرمت مسجد کبود تبریز و به ویژه بازسازی گنبد آن، در گستره قوانین مرمتی زمان خود قابل نقد است، عنوان کردند که شرایط امروز ما و مبانی و متدولوژی های مرمت، تغییرات قابل توجهی کرده است.
در خاتمه این نشست که با حضور اساتید، اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشکده حفاظت و مرمت و همچنین علاقه مندان دیگر، مهندس پورنادری و دکتر اسفنجاری به نمایندگی از دانشگاه، ضمن قدردانی از حضور استاد عبدالرحمن وهاب زاده از ایشان تقاضا نمودند که در فرصتی دیگر مجدداً به اصفهان تشریف آورند و دانشجویان و علاقه مندان را از تجربیات ارزنده خود بهره مند سازند.