هفته فرهنگی رشت به مناسبت هشتادمین سالگرد تاسیس کتابخانه ملی، با برگزاری مراسم تجلیل از راویان در قید حیات تاریخ شفاهی گیلان ، صبح روز نهم اسفندماه در پژوهشکده گیلان شناسی دانشگاه گیلان به کار خود پایان داد.

در این مراسم که به همت پژوهشکده گیلان شناسی دانشگاه گیلان، سازمان اسناد و کتابخانه ملی گیلان و مجمع اسلامی فرهنگیان گیلان برگزار شد، سخنرانان مراسم خواستار توجه بیشتر متولیان فرهنگی به زیر ساخت های فرهنگی و ایجاد بسترهای مناسب علمی و عملی حوزه فرهنگی شدند.

در ابتدای مراسم دکتر سید هاشم موسوی، رییس پژوهشکده گیلان شناسی ضمن عرض خیر مقدم به حضار، به اهمیت کتاب و کتاب خوانی در فرهنگ مردم گیلان و نیز نقش گیلانیان در تاسیس اولین کتابخانه ملی ایران در رشت و مرور جایگاه بی بدیل این کتابخانه و نقش آن در میان اهل فکر و فرهنگ گیلان پرداخت.

رییس مجمع اسلامی فرهنگیان گیلان در این مراسم با اشاره به تاریخچه تأسیس کتابخانه ملی و اهداف بلند فکری جمعیت نشر فرهنگ گفت: متاسفانه اگر امروز به کتابخانه ملی رشت و یا دیگر کتابخانه ها گام نهیم، متوجه می شویم حاضران عمدتا دانش آموزانی هستند که قصد شرکت در امتحان کنکور را دارند.

سروش اکبرزاده افزود: امروز در اتمسفر فرهنگی زندگی می کنیم که در آن عنایتی به علم و فرهنگ نمی شود و این سنت ماست که عمدتا ابشخور آن عرفان و اندیشه های صوفیه است.

وی با اشاره به ابیاتی از کتاب نان و حلوا شیخ بهایی بر گفتگو میان سنت و اندیشه های مدرن تاکید نمود و ابراز کرد: با دستور سرانه مطالعه کتاب بالا نمی رود. بنابراین باید به فرهنگ خود توجه کنیم و سنت های خود را بکاویم و از تلاقی آن با اندیشه های نو رسوب گذاری های جدید و سنت های جدید با تفکر و عقلانیت جدید سازگارتر است، پل عبوری بزنیم.

جعفر شجاع کیهانی، عضو هیات علمی فرهنگستان زبان و ادب پارسی سیر تشکیل انجمن های ادبی در کشور و رشت را در آستانه جنبش مشروطه توضیح داد و گفت: این انجمن ها موجب شد شعر و ادبیات به میان توده ها راه یابد.

وی ابراز کرد: تشکیل انجمن ادبی معارف در تهران در زمان مظفرالدین شاه و تشکیل این انجمن در زمان میرزا محمود خان احتشام السلطنه در گیلان، موجب تحول فکری در میان توده ها شد.

شجاع کیهانی، تاسیس مدارس در کشور و تشکیل شرکت طبع کتاب را آغازی برای تحولات نوین فکری توصیف کرد و افزود: با آغاز نهضت مشروطه، فضا برای اندیشیدن گسترده شد و توده مردم به این فکر فرو رفتند که می توان خود را تغییر داد.

این عضو هیأت علمی یاد تلاش های مرحوم حسین جودت را گرامی داشت و افزود: جمعیت فرهنگ کشور، جودت را به عنوان یک معلم ریاضی به رشت فرستادند و وی به سال ۱۲۹۵ خورشیدی، وقتی دید رشت فضای مستعدی دارد، جمعیت فرهنگ رشت را تشکیل داد.

کیهانی فضای آشفته سیاسی کشور در سال یاد شده و اشغال کشور توسط نیروهای خارجی را نیز متذکر شد و افزود: تصور کنید در چنین شرایطی تشکیل جمعیت های فرهنگ که پایه گذار تفکر نوین بودند، چه انداره می توانست در تغییر افکار عمومی موثر باشد.

عضو فرهنگستان زبان و ادب پارسی، مرام نامه جمعیت فرهنگ را نیز قرائت کرد و افزود: پرهیز از پرداختن به مسایل سیاسی و عقیدتی و پرهیز از خرافات، سرلوحه فعالیت جمعیت فرهنگ بود و جمعیت با تشکیل ۵کمیسیون مالی، تئاتر، کتابخانه و قرائت خانه و تشکیل کلاس های موزیک و اکابر توانستند تحولات زیادی ایجاد نمایند.

شجاع کیهانی ادامه داد: چاپ مجلات فرهنگی بین سالهای ۱۲۹۸ تا تیر ۱۲۹۹ آن هم زمانی که میرزا جمهوری خود را در رشت اعلام کرد، بسیار جالب توجه است. بویژه چاپ مجله فرهنگ در فروردین ۱۳۰۴ تا مهر ۱۳۰۷ و نگاهی به موضوعات آن در ۹۰ سال پیش نشان می دهد مطالب آن بسیار علمی و پرمحتواست.

وی تاریخچه تشکیل کتابخانه ملی را نیز یادآور شد و خواستار توجه متولیان فرهنگی رشت به قدیمی ترین کتابخانه ملی کشور شد.

رئیس شورای شهر رشت نیز در این مراسم با اشاره به تاریخچه تشکیل انجمن های بلدیه گفت: امروز شورای شهر تلاش دارد اصول مغفول مانده در ساختار حقوقی شوراها را اجرایی نماید.

سید امیر حسین علوی افزود: تلاش شورای پنجم این است که بتواند اتصالی بین حوزه های فرهنگی و مدیریت شهری ایجاد نماید.

وی ادامه داد: تغییر کاربری خانه میرزا خلیل رفیع به خانه مشروطه و دستور خرید خانه ابتهاج آغازین حرکت های فرهنگی شورا و شهرداری است و امیدواریم با حمایت های مفاخر فرهنگی رشت بتوانیم این حرکت های فرهنگی را موثرتر به پیش ببریم.

وی مفاخر فرهنگی را سرمایه های فکری این استان خواند و ابراز کرد: حفظ ابنیه های تاریخی بویژه بناهایی که متعلق به چهره های ماندگار رشت هستند، از برنامه های فرهنگی شورای پنجم است.

وی تشکیل اتاق شکوفایی رشت را نیز فرصت مناسبی برای حضور چهره های علمی و فرهنگی خواند و ادامه داد: توان فکری نخبگان این شهر باید محرک توسعه برای مدیران شهری باشد .

معاون سازمان اسناد و کتابخانه ملی گیلان نیز پروژه در حال اجرای تدوین تاریخ شفاهی گیلان در این مرکز را تشریح کرد و گفت: این فعالیت با ضبط صوتی و تصویری خاطرات بزرگان استان از سال ۱۳۹۲ آغاز شد و اجرای آن در گیلان بواسطه فقدان یک روش استاندارد مشکل بود.

علی امیری ضرورت جمع آوری خاطرات بزرگان و مفاخر استان را ضروری خواند و افزود: طی این مدت خاطرات بسیاری از بزرگان را جمع آوری کردیم ولی بواسطه کهولت سن، بسیاری از این عزیزان را در نخستین جلسات از دست دادیم.

وی برخی از این چهره های شاخص و نوع فعالیتشان را برشمرد و افزود: کاملترین مجموعه تاریخ شفاهی از زبان زنده یاد فریدون نوزاد است.

امیری یاد حاج محمد جوادی از پیشکسوتان مطبوعات گیلان را نیز گرامی داشت و افزود: مجموعه کامل روزنامه ایشان یعنی طالب حق در کتابخانه مرحوم جوادی موجود است.

استاد یعقوب کوچکی زاد، از پیشکسوتان تاریخ ورزش گیلان، ایرج هوسمی، رئیس اتحادیه چایکاران، حاج شیخ موسی تجلی موسس چاپخانه سینا، استاد هوشنگ درویش، حاج محمود و حسین لاهوتی از پیشگامان تحولات انقلاب و از سردفتران قدیمی گیلان، مهندس احمد محامد، حجت الاسلام میر مطلبی، استاد حلب زن محمد صادق زبردستی و پدرش و دکتر جعفر طلوعی از جمله مفاخری بودند که خاطرات شفاهی ایشان توسط سازمان اسناد جمع آوری شده است.

در پایان مراسم، از دکتر محمد علی فائق، مهندس روبرت واهانیان، محمد رئیس زاده، جعفر شجاع و بانو پریوش مستوفی مسن ترین دانش آموخته مدرسه فروغ رشت تجلیل شد.