تولید موسیقی‌های مذهبی به سبک پاپ و رپ باعث انقطاع فرهنگی شده است
نشست تخصصی «تاملات فرهنگی و هنری در موسیقی و مداحی آئینهای عاشورایی» ۱۴ آبان ۹۷ با حضور بهروز وجدانی، پژوهشگر حوزه موسیقی و مردمشناسی، در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
در ابتدای این نشست، بهروز وجدانی اظهار داشت: هرجا که افراد می‌خواهند سخن موثرتری داشته باشند، از شعر و موسیقی استفاده می‌کنند. تمام مردم دنیا موسیقی آیینی دارند که در دو بعد شادی و غم نمود پبدا می‌کند. موسیقی مذهبی ایران نیز بخشی از موسیقی آیینی است، که در آن مداحان، واعظان و روضه‌خوانان برای ادای بهتر سخن و نیز متاثر کردن مخاطب از آن استفاده می‌کنند. روضه‌خوانی، تعزیه، وعظ و خطابه، مداحی و نوحه‌خوانی همه در گروه موسیقی مذهبی آیینی ایران قرار می‌گیرند.
این پژوهشگر حوزه موسیقی افزود: دو منبع غنی برای موسیقی مذهبی ایران وجود دارد؛ سنت و فولکلور. از دوره صفویه و قاجاریه تا قبل از انقلاب اسلامی، افراد مداح از نغمات موسیقی ردیف دستگاهی استفاده می‌کردند که با گوش مردم آشنا و برای همگان قابل فهم بود. نغمات نواحی مختلف ایران یا فولکلور نیز همینطور است. این موسیقی‌ها که با زبان و لهجه و بیان مردم هر نواحی اجرا می‌شد، برای آن‌ها آشنا و قابل فهم بود. اما اتفاقی که در چند دهه اخیر افتاده این است که افرادی ظهور پیدا کردند که در حوزه موسیقی مداحی ایران کارهایی تولید کردند که نه بر بستر موسیقی فولکلور ایران و نه بر موسیقی ردیف دستگاهی ایران شکل گرفته‌اند. در حال حاضر با کارهای تولید شده در زمینه موسیقی مذهبی که برگرفته از آهنگ‌های پاپ و حتی رپ که بیشتر از موسیقی‌های لس‌آنجلسی گرفته شده، یک انقطاع فرهنگی رخ داده است که باعث دور کردن مردم از آیین‌های مذهبی شده است.
وی تصریح کرد: یکی از دلایل اصلی دلچسب بودن آهنگ‌های کویتی‌پور و آهنگران که در زمان جنگ ایران و عراق ساخته شد و نیز اذان موذن‌زاده اردبیلی، خاصیت «ایرانی‌بودن» آن‌هاست. لذا این افراد در زمان جنگ برای ساخت موسیقی خود، از ظرفیت‌های موسیقی ملی ایران استفاده کردند.
این پژوهشگر گفت: نکته مهمی که باید به آن اشاره کرد، این است که در حال حاضر کنسرت‌ها ممیزی می‌شوند ولی در مورد موسیقی مذهبی هیچ ممیزی صورت نمی‌گیرد یعنی مداحان اجازه دارند هر موسیقی و هر آهنگی را به نام حسین(ع) و به نام حضرت زینب(س) بخوانند. لذا بسیار حیاتی است که کار مداحان قبل از اجرا ممیزی شود و خط قرمزهایی آن‌ها را منع کند تا تلاش شود قطعه‌هایی ساخته شود که متناسب با همان فرهنگ عاشورا باشد و مهم‌تر از همه بتواند مردم را متاثر کند.
بهروز وجدانی به‌عنوان خاتمه بحث خود بیان کرد: اگر دولت قرار است در این زمینه ورود پیدا کند باید از NGO های فنی و تخصصی استفاده کند. یعنی گروه‌هایی متشکل از روان‌شناس، مردم‌شناس، شعرشناس و ... وجود داشته باشند تا از طریق تحقیق‌های میدانی، اعلام کنند که معیارهای اصیل موسیقی مذهبی ما چه هستند تا در مرحله بعد بتوانند با استفاده از آن معیارها حوزه‌های مختلف را «آسیب‌شناسی» و اقدام لازم کنند چراکه در غیر این‌صورت، تخریب «فکر» و «مفهوم» در کارهای جدید رخ خواهد داد.
گزارش از: فریبا رضایی