.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، نشست مطبوعاتی و رونمایی از نخستین دندان انسان نئاندرتال کشف شده در ایران با حضور خبرنگاران  امروز «یکشنبه » در سالن کنفرانس پژوهشگاه برگزار شد .
سامان حیدری گوران کاوشگر مجموعه غار و پناه گاه صخره ای  باوه یوان  در بخش مرکزی استان کرمانشاه ، دانش آموخته دانشگاه توبینگن آلمان و عضو دانشگاه کمبریج در این نشست با بیان این نکته که مطالعات پارینه سنگی در کرمانشاه به سالها پیش باز می گردد تصریح کرد : کاری که در قالب این پروژه آغاز شده به زمان حضور مرحوم  آذر نوش در پژوهشکده باستان شناسی باز می گردد که با توجه به اهمیت منطقه  بصورت سیستماتیک و روشمند با حضور باستان شناسان همکار انجام گرفت .
او با اشاره به سالها کار روشمند دراستان کرمانشاه افزود :طی اولین بررسی های سیستماتیک که درسال های ۱۳۸۹و ۱۳۹۰در این استان آغاز شد  موفق شدیم در دوسال متوالی ۲۶۰ غار و پناهگاه صخره ای تازه نسبت به مطالعات قبلی را در مساحت حدود ۱۰۰کیلومتر در ۱۵۰کیلومتر شناسایی کنیم .
این باستان شناس تصریح کرد : با انجام مطالعات و تحلیل ها بر روی مواد باستان شناسی و سنگی توانستیم با تجزیه و تحلیل های آماری با توجه به هدفی که داشتیم پیش رویم .
او گفت : از این رو مطالعات زیست محیطی وسیع در منطقه و مطالعات جی. آی. اس صورت گرفته نشان داد که برای رسیدن به هدفمان در مناطقی از کرمانشاه می توانیم تمرکز کنیم زیرا که احتمال می دادیم که به پاسخ پرسش هایمان در آن مناطق دست می یابیم.
چگونگی انقراض انسان های نئاندرتال
گوران در ادامه با بیان مقدمه ای از حضور انسان های نئاندر تال افزود : در حال حاضر بحث نئاندرتال ها و هموسافینز (انسان مدرن ) در دنیا داغ است و همه به دنبال اطلاع یافتن از نحوه زندگی ،چگونگی و دلایل انقراض انسان های نئاندرتال هستند به نحوی که دانشگاه ها و افراد مختلف در حال تحقیق بر روی این موضوع هستند .
او با نمایش نقشه ای از پراکندگی حضور انسان های نئاندر تال در جهان گفت : نئاندرتال ها ی قدیمی در اروپای مرکزی و غربی پراکنده بوده اند و مطالعات نشان می دهد که از ۴۳۰هزار سال پیش به وجود آمده اند و آرام آرام به سمت شرق ، بخش شمالی ایران ، تاجیکستان ، ترکمنستان و شمال چین پراکنده شده اند .
وی با اشاره به پیشینه کشف نخستین شواهد حضور انسان های نئاندر تال افزود : سال ۱۸۵۶میلادی بیش از ۱۳۰سال پیش در دره ای به نام نئاندر در دوسلدورف آلمان یک جمجمه ای با ظاهر عجیب پیدا شد که کسی نمی توانست با قطعیت اعلام کند متعلق به انسان است که بعد ها  اسم آن را نئاندر تال به معنای انسان و دره گذاشتند .
وی با بیان برخی تفاوت های فیزیکی انسان های نئاندرتال و مدرن اظهار داشت: در انسان های نئاندرتال قد مردان حداکثر ۱۶۵ و قد زنها ۱۵۵ بوده که نشان می دهد از نئاندرتال ها از انسان های امروزی کوتاهتر ولی  از نظر عضلانی قوی تر و به مناطق صعب العبور و کوهستانی علاقمند بودند .
وجود ژن نئاندرتال در انسان های امروز
وی تصریح کرد : پرفسور سوانته پابو و پرفسور یوهانس کراوزه از موسسه لایکزیک آلمان ؛ در سال۲۰۱۰بر اساس مطالعات عمیق ژنتیک و دی. ان. ای ثابت کردند که در بدن تمامی انسان های امروزی به جز قاره آفریقا بین ۲تا ۴درصد ژن نئاندر تال وجود دارد که این یک انقلاب در باستان شناسی بود و همه چیز را به هم ریخت .
او گفت : تا قبل ازسال ۲۰۱۰تصور بر این بود که این دو گروه انسانی هیچ اشتراکی با هم ندارند و این داستان به هم خورد و پژوهش بر روی نئاندرتال ها قوت گرفت .
گوران درک چگونگی امتزاج این دو گونه را از دلایل انجام پروژه کرمانشاه اعلام کرد و اظهار داشت : علم ژنتیک می گوید که این اتفاق از ۶۰هزار سال پیش و تا زمانیکه نئاندرتال ها منقرض شده اند یعنی ۳۹هزار سال پیش رخ داده است.
او با اشاره به مطالعات جی .آی .اس صورت گرفته در  مناطقی که احتمال وجود انسان های نئاندر تال در کرمانشاه وجود دارد تصریح کرد: به این منظور دره ناودرون در نظر گرفته شد .
گوران گفت :مجموعه غار و پناه گاه صخره ای یوان در فاصله ۴۰ کیلومتری شمال غرب شهر کرمانشاه در مسیر شهرستان کامیاران و در دره ناودرون و حاشیه سمت راست از روستای یوان قرار دارد.
یکی از بزرگترین پناهگاه های صخره ای
او اظهار داشت : مجموعه غار و پناه گاه صخره ای یوان یکی از بزرگترین پناه گاه های صخره ای در تمامی بررسی های انجام یافته در شهرستان کرمانشاه که دارای رسوبات باستانی است و طول دهانه پناه گاه به بیش از ۴۰ متر، ارتفاع صخره پناه گاه نیز  بیش از  ۳۰ متر می رسد.
وی با اشاره به دلایل انتخاب این محل تصریح کرد : طی انجام طرح پژوهشی مستند سازی غارها و پناه گاه های صخره ای شهرستان کرمانشاه در سال ۱۳۸۹ شمسی مشخص شد که به منظور ساخت خط کابل نوری بخش هایی از کف پناه گاه صخره ای تخریب شده و علاوه بر این طرح تعریض جاده بین استانی کرمانشاه به سنندج از میان نهشته های مجموعه غار و پناه گاه صخره ای یوان عبور خواهدکرد.
او گفت : از این روی درخواست انجام کاوش در این پناه گاه به پژوهشکده باستان شناسی ارایه و طی دو فصل کاوش ۶ لایه  زمین شناسی تا عمق ۳۵۰ سانتی متری توالی دوره پارینه سنگی از دوره پارینه سنگی میانی تا فراپارینه سنگی کشف شد.
وی تصریح کرد : در نهایت در عمق  ۷۰/۳سانتی متری توسط یکی از دانشجویان دندانی با ۸میلیمتر طول و ۶میلیمتر عرض پیدا شد .
او با اشاره به کشف این یک دندان متعلق به کودک نئاندرتال برای نخستین بار در پناه گاه صخره ای باوه یوان در فصل دوم کاوش تصریح کرد :این نخستین بار است که بقایای یک انسان نئاندرتال به صورت قطعی در کشور ایران کشف می شود.
وی تصریح کرد : دندان کشف شده یک دندان شیری و متعلق به کودکی شش ساله است که همراه دست افزار های سنگی مربوط به دوره پارینه سنگی میانی در کاوش های علمی بدست آمده است.
به گفته این باستان شناس ، این دندان بر اساس آزمایش های سن سنجی مطلق رادیو کربن ۱۴، دارای سنی مابین ۴۲ تا ۴۵ هزار سال است و در نتیجه متعلق به جوامع نئاندرتال نزدیک به عصر حاضر محسوب می شود.
دندان شیری نادر کودک نئاندرتال
وی تصریح کرد که  دندان کشف شده از پناهگاه صخره ای باوه یوان، از جمله دندانهای شیری نادر کودک نئادرتال است که به شکل علمی ثبت در جهان شده و تعداد محدود دندانهای مشابه  دیگر، سابق بر این در کشور های اسپانیا، فرانسه و آلمان این کشف شده اند.
به گفته این باستان شناس ، سی. تی .اسکن و مطالعات بر روی دندان کشف شده  انجام گرفت و با مطالعات مورفلوژی مشخص شد که مربوط به کودکی شش ساله اس که البته جنسیتش هنوز مشخص نیست .
او افزود : میزان بسیار کمی از جرم دندان را برداشت کردیم تا بفهمیم آخرین غذایی که خورده چه بوده و حتی اینکه مادر بچه در شش ماه اخیر چه خورده و اینکه گیاه خوار بوده اند یا تنها گوشت می خورده اند .
وی با اشاره موادباستانی کشف شده در عمق ۲۰/۱مربوط به انسان هموسافینز می توانیم بگوییم انسان های هموسافینز و نئاندر تال بصورت مشترک در این محوطه زندگی می کرده اند حالا یا در فصول مختلف همدیگر را دیده اند و یا بصورت مشترک زندگی کرده اند.
امتزاج بین انسان های نئاندرتال و مدرن
او این اتفاق را دردنیا برای نخستین بار دانست و تصریح کرد: در اروپا وآسیا هنوز محوطه ای ندیدیم که این دو گروه از آن استفاده کرده باشند  و احتمال اینکه امتزاج خویشاوندی بین انسان های نئاندرتال و هموسافینز (مدرن )در دنیا رخ داده باشد در کرمانشاه بوده است.
وی در پایان تصریح کرد : از پژوهشکده باستان شناسی  و اداره کل میراث فرهنگی کرمانشاه خواستم که امکاناتی را در اختیار ما بگذارند برای تحقیق بیشتر زیرا که اگر این اثبات شود اتفاق خیلی بزرگی است .
روح الله شیرازی رییس پژوهشکده باستان شناسی نیز  در این نشست با اشاره به یافته های جدید انسان نئاندرتال در ایران که در محوطه پناه گاه باوه یوان در کرمانشاه انجام شده است گفت :  در سال های ۱۳۹۵و۱۳۹۶ شواهدی از حضور انسان نئاندرتال برای نخستین بار در ایران به دست آمده است .
او تصریح کرد : کشف دندان به این دلیل مهم است که  هم برای نخستین بارحضور انسان نئاندرتال را در ایران نشان می دهد  و نیز هم پوشانی انسان نئاندرتال و هموسافینز را در ایران مستند می کند .
دندان کامل و خالص نئاندرتال
گوران در پاسخ به پرسش خبرنگار صدای میراث  مبنی بر اینکه آیا کشف این دندان نظریه آمیزش را به اثبات می رساند یا نه ؟ توضیح داد :این دندان متعلق به پیش از زمانی است که انسان هموسافینز وارد منطقه شده و لایه بالاتر از آن است و این بچه هنوز انسان هموسافینز را ندیده و امتزاجی صورت نگرفته یعنی دو سه هزار سال بعد بوده است.
وی تصریح کرد :این دندان کامل و خالص نئاندرتال است .
او در پاسخ به پرسش خبرنگار خبرگزاری مهر که آیا هدفتان از کاوش در این محوطه  یافتن انسان نئاندرتال بود یا این کشف بصورت اتفاقی صورت گرفت ؟گفت : غریب به یقین می دانستیم که انسان نئاندرتال در ایران زندگی کرده زیرا که در ۵۰کیلومتری مرز ایران در غار شنیدار کردستان عراق ۱۱اسکلت نئاندر تال کشف شده و در تاجیکستان در شمال ایران هم  وجود نئاندر تال ها قطعی است  ولی اینکه به چشم خودمان شواهد حضور انسان نئاندرتال را ببینیم تا به حال صورت نگرفته بود .
گوران تصریح کرد : اما همانطور که گفتم شواهد زیست محیطی و داده های باستانی  نظیر داده های استخوانی و ابزار سنگی ما را به این سمت سوق داد و کشف دندان به صورت اتفاقی صورت گرفت .
او در پاسخ به اینکه آیا در محوطه یوان پرسش مطرح شده از گوران شبکه خبر
شیرازی  نیز در پاسخ به پرسش خبرنگاران مبنی بر وجود شواهد حضور انسان های نئاندرتال در ایران گتف :در کردستان عراق و آسیای مرکزی منطقه تاجیکستان حضور انسان های نئاندرتال ها را داشته ایم و حضور اینها در فلات ایران نیز منطقی است ولی تا کنون کسی موفق به یافتن شواهدی در این ارتباط نشده بود و این یافته نشان می دهد که حلقه مفقوده موجود  بین کردستان عراق و آسیای در فلات ایران الان متصل می شود و این مسئله از این لحاظ مهم است .
نخستین استخوان کشف شده انسان نئاندرتال
در ادامه گوران در پاسخ به پرسش مطرح شده از سوی خبرنگار صدای میراث مبنی بر اینکه آیا  تا به امروز شواهدی از حضور انسان نئاندرتال کشف نشده بود ؟ گفت :
کارلتن کوون از پنسیلوانیادر سال ۱۳۴۹در غار شکارچیان کرمانشاه استخوان زند زبرین (ساعد ) را کشف و آن را به انسان نئاندر تال نسبت داده بود که در سال ۲۰۰۶پرفسوراریک ترینکاوس استاد دانشگاه واشینگتن و فریدون بیگلری باستان شناس پارینه سنگی (بخش پژوهشهای پارینه سنگی موزه ملی ایران)  آن را دوباره مطالعه کردند و گفتند استخوان انسان است ولی نشانه خاصی ندارد که برای نئاندرتال بوده است یا نه .
او با اشاره به اینکه  قطعا نمی توان پاسخ داد که این استخوان متعلق به انسان نئاندرتال بوده یانه افزود : استخوان های دست و پا مشترک هستند و نشانه خاصی ندارند اما من معتقد هستم با توجه به اینکه این استخوان در لایه های پارینه سنگی میانی کشف شده بود متعلق به انسان های نئاندرتال است که احتمالا با انجام آزمایش های دی ان ای می توان درستی آن را به اثبات رساند .
وی با اشاره به  انجام ۱۷گی گا بایت سی تی اسکن  از دندان کشف شده تصریح کرد :ویژگی دندان با استخوان متفاوت است و ما قادر هستیم درونش را ببینیم و مارک هایی در دندان وجود دارد که مختص نئاندر تال است.
در ادامه گوران در پاسخ به پرسش خبرنگارخبرگزاری ایسنا که پرسید آیا تنها با آزمایش های سن سنجی و رادیو اکتیو ۱۴ مشخص کردید که دندان انسان نئاندر تال است ؟ اظهار داشت :
از نظر باستان شناسان سی .تی. اسکن انجام شده  بر روی مینای دندان قطعی است ولی مطالعات تکمیلی هم صورت خواهد گرفت .
او مطالعه دی. ان .ای را  بهترین مطالعه دنیا دانست و گفت : ولی متاسفانه از عرض جغرافیای ۴۰درجه یعنی مثلا از شمال ایران به سمت عرض های جغرافیایی کم ،هنوز تکنولوژی نتوانسته است دی. ان. ای را از استخوان جذب کند و دلیل تکنیکی آن این است که برای این کار نیاز به کلاژن داریم و هوای گرم باعث از بین رفتن آن می شود به همین دلیل در مناطق اروپایی (سیبری ) می توان این کار را کرد ولی دی. ان. ای از خاورمیانه  و افریقا نداریم زیرا فناوری فعلا این اجازه را به ما نمی دهد .
این باستان شناس در پایان با بیان اینکه نئاندرتال ها هرگز در افریقا نبوده اند و اروپا یی هستند گفت : به جز مصر و مراکش که با اروپا  در چند سد سال اخیر مراوده داشته اند و ژن نئاندر تال در آنها بصورت کمی وارد شده ولی این ژن در افریقایی های خالص مانند کنیا و تانزانیا وجود ندارد  .

در پایان این نشست با حضور خبرنگاران ، عکاسان و فیلمبرداران از نخستین دندان انسان نئاندرتال رونمایی شد .