.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، ناصر رضائی عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری، در این نشست،  ژئوپلیتیک را  توجیه و تفهیم موضوعات مربوط به سیاست، با توجه به داده‌های جغرافیایی تعریف کرد و افزود :ژئوپلیتیک شیوه قرائت و نگارش سیاست بین‌الملل توسط صاحبان قدرت و اندیشه و تاثیر آنها بر تصمیم‌گیری‌های سیاسی در سطح ملی و منطقه‌ای است.
وی ژئوپلیتیک را عبارت از علم مطالعه روابط متقابل جغرافیا، قدرت و سیاست و کنش‌های ناشی از ترکیب آنها با یکدیگر دانست و عوامل موثر بر ژئوپلیتیک را عوامل ثابت و متغیر خواند و افزود:  عوامل ثابت شامل موقعیت جغرافیایی، فضا و تقسیمات آن، وسعت خاک ، وضع توپوگرافی و شکل کشور هستند و جمعیت ،منابع طبیعی و نهادهای سیاسی و اجتماعی عوامل متغیر را تشکیل می دهند .
رضایی گفت: تصور ژئوپلیتیک، گویای برداشت اشخاص و واحدهای سیاسی از موقعیت و منزلت خود از جهانی است که در آن می‌زییند.
او این تصور تعیین‌کننده خطوط فکری و عملیاتی واحدهای سیاسی به ویژه کشورها به عنوان اصلی‌ترین بازیگران سیاست بین‌المللی خواند و تصریح کرد: تصور ژئوپلیتیک ناظر بر کوشش برای درک فرایندهایی است که به دگرگونی‌های سیاسی می‌انجامد و دیدگاهی ساختگی از جهان که بازتابی از دید ژئوپلیتیکی یک کشور است.
به گفته رییس گروه میراث طبیعی پژوهشگاه میرا فرهنگی و گردشگری ، این مفهوم بسیار گسترده بوده و در بردارنده یک بازنمایی از حدود قلمرو(مردم) یک کشور و همچنین کدهای ژئوپلیتیکی و رسالت ملی آن است، بنابراین دید ژئوپلیتیکی، عنصر اصلی و تعیین‌کننده نوع تصور ژئوپلیتیکی است که دولت‎ها ممکن است داشته باشند.
رضایی در ادامه با طرح این پرسش که چرا تصور ژئوپلتیک اهمیت دارد گفت:مناسبات میان کشورها و واحدهای سیاسی- فضایی تابعی از برداشتی است که آنها از خود و بازیگران سیاسی پیرامون خود دارند.
وی افزود: به هر اندازه که این برداشت ها دوستانه باشد، طبیعتاً میزان مراودات این کشورها با یکدیگر و یا تصور ژئوپلیتیکی آنها از هم، تصوری مثبت است که این تصور مثبت به نوعی در پیوند با مصالح و منافع آنها قرار دارد.
رضایی ظهارداشت:اهنگامیکه در مناسبات میان کشورها چالشی بروز کند ناظر بر این است که سیاست‎مداران تصمیم ساز، تصور و برداشتی را که از خود و بازیگر مقابل دارند، در راستای مصالح و منافع خود کارآمد ارزیابی نمی‎کنند.
او گفت: تصور ژئوپلیتیک ناظر بر کوشش برای درک فرایندهایی است که به دگرگونی‌های سیاسی می‌انجامد و نشان‌‌گر ادراکی است که رهبران سیاسی هر جامعه متاثر از عناصر عینی و ذهنی محیط از جهان زیست خود دارند و بر بنیاد آن به تعامل دو عنصر سیاست و قلمرو معنا و جهت می‌دهند
وی با بیان اینکه  این تصور نقش مهمی در تولید مفهومی واقعیت‌های فضایی- اجتماعی دارد و درک پویایی قدرت نیز مستلزم آگاهی از تعاملات و دگرگونی‌های فضایی است تصریح کرد: بر این پایه تصور ژئوپلیتیک نشان دهنده ادراکی است که رهبران سیاسی هر جامعه متاثر از عناصر عینی و ذهنی محیط از جهان زیست خود دارند و بر بنیاد آن به تعامل دو عنصر سیاست و قلمرو معنا و جهت می‌دهند
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری با اشاره به تعریف سیاست خارجی گفت :سیاست خارجی کشورها تابع برداشتی است که واحدهای سیاسی- فضایی از منافع و مصالح خود در پیوند با جهان خارج دارندبنابراین از هر وسیله‎ای که بتوانند با حداقل هزینه، حداکثر سود را حاصل کنند استقبال می‌کنند.
به گفته او ،در این میان سیاست خارجی کشورها از عوامل مختلف امنیتی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و زیست محیطی متاثر می‌شوند.
رضایی بااشاره به اهداف سیاست خارجی گفت: دولت‌ها بازیگران نظام بین‌المللی در سیاست خارجی با آرزوها، ایده‌ها و ترس‌هایی مواجه هستند واهداف سیاست خارجی در واقع تصوری از وضعیت آینده است که دولت باید بدان دست یابد.
وی با بیان این نکته که این اهداف در نهایت خواست‌ها و نیازهای امنیتی، استراتژیک، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و نظامی دولت‌ها را تحت پوشش قرار می‌دهد گفت: این اهداف در طول زمان و در شرایط و مقتضیات مختلف ثابت باقی نمی‌مانند، چرا که عوامل متعدد داخلی و خارجی وجود دارند که باعث دگرگونی در اهداف سیاست خارجی یک کشور می‌شوند.
او باا شاره به اینکه برنا‌مه‌ریزی، بخش راهبردی تنظیم سیاست خارجی به حساب می‌آید اما اجرای سیاست‌ها نیاز به استفاده ماهرانه از ابزار و تاکتیک‌ها دارد ابزار سیاسی- حقوقی،ابزار اقتصادی- بازرگانی،ابزار نظامی، ابزار تبلیغاتی- ایدئولوژیک، سیاست خارجی ایران را از  این دست خواند.
رضایی گفت :همچنین موقعیت جغرافیایی،سابقه و تجارب تاریخی و فرهنگی،اوضاع و شرایط اقتصاد ملی و فقر و غنای منابع طبیعی،ساختار نظام بین‌المللی و تعاملات سیاست‎های بین‌المللی و توانایی‎های نظامی و تسلیحاتی،توانایی‎های تولیدی اعم از صنعتی و کشاورزی،ماهیت و کیفیت دستگاه‎های اجرایی و سیاست‎گذاری خارجی،نیازها و مشکلات داخلی،افکار عمومی، ایدئولوژی و ارزش‎ها و اعتقادات رایج و حاکم بر جامعه و ده‌ها عامل دیگرعوامل موثر بر سیاست خارجی ایران هستند.
او در ادامه با اشار به اولویت‏های ذهنی و عملی جمهوری اسلامی ایران برای برقراری روابط با دیگر کشورها، ارزش‎های اعتقادی و ایدئولوژیکی،درک منافع ملی جمهوری اسلامی ایران و احترام به آن، جغرافیای سیاسی،همدلی با مواضع بین‎المللی جمهوری اسلامی ایران و همکاری با ایران در مجامع بین‎المللی،نداشتن سابقه تجاوز به حقوق، رفتار خصمانه و عهدشکنی در برابر جمهوری اسلامی ایران در طول زمان را برخی از اولویت‎های ذهنی و عملی برای برقراری روابط با سایر کشورها اعلام کرد.
او همچنین در خصوص مناسبات ایران و مصر به قدمت طولانی با سابقه پیش از میلاد مسیح گفت : در عصر جدید روابط ایران و مصر را در زمان حکومت قاجار در چارچوب روابط دیپلماتیک ایران با دولت‌های عثمانی، فرانسه و انگلستان می توان دید و طی چند دهه اخیر مناسبات ایران و مصر تحت تاثیر یک رشته سوء برداشت‌ها قرار داشته است.
به گفته وی ،دولت ایران بنا به تصور خود احساس می‌کند مصر با توجه به موقعیتی که در جهان عرب(داعیه رهبری جهان عرب) و قاره آفریقا دارد می‌تواند به گسترش حوزه نفوذ ایران کمک کند؛ از این رو، علاقمند به برقراری رابطه با مصر است، مصر هم جریان‌های فعالی دارد که در چند دهه اخیر در حوزه اندیشه‌های اسلامی کار کرده‌اند.
او اظهارداشت:پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و صلح مصر و اسرائیل در کمپ‌دیوید، روابط ایران و مصر را به شدت تحت تاثیر قرار داده و فصلی نو در تاریخ روابط دو کشور گشود.
وی با اشاره به تاثیر‌ موقعیت جغرافیایی خاص مصر بر سیاست خارجی گفت: اولاً مصر کشوری آفریقایی و بسیار فعال در حوزه آفریقا و اتحادیه آفریقا، ثانیاً مصر کشوری عربی است و پیشرو در تحولات جهان عرب به شمار می‌رودو ثالثاً مصر کشوری است که با توجه به ویژگی‌های جمعیتی و فرهنگی خود در پیوند با بسیاری از تحولات خاورمیانه قرار دارد.
او تاکید کرد: در ضمن مصر، مناسبات خیلی گسترده‎ای با هم کشورهای دنیا داشته و دارد و  به نظر می‎رسد که توانسته با بهره‎گیری از وزن و منزلت ژئوپلیتیک خود در حوزه سیاست خارجی موفق عمل کند ،هر چند طی چند سال اخیر به واسطه انقلاب سال ۲۰۱۱ که از آن به نام بهار عربی یاد شد، سیاست خارجی این کشور با فراز و نشیب‎هایی همراه بوده است.
این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری گفت: به نظر می‎رسد که سیاست جدید مصر بعد از انقلاب ۲۰۱۱ در سطح گسترده خود، تداوم سیاست‎های گذشته مانند تنش‎زدایی در روابط با اسرائیل، همکاری با جهان عرب و ... باشد.
او در تشریح عوامل مختلف تاثیرگذار در مناسبات ایران و مصر افزود:رژیم صهیونیستی، اتحادیه عرب، امنیت خلیج فارس و تاثیر القائات خارجی به ویژه آن دسته از کشورهایی که با مصر مراودات فرهنگی و تجاری دارند، به ویژه عربستان سعودی و آمریکا قرار داشته است.
وی با بیان این نکته که چالش‎های ایران و مصر متاثر از هم‎آوردی‎های ایران و عربستان سعودی و تداوم تنش‎های ایران و آمریکا، به صورت چالش‎های پایداری درآمده است با این تفاوت که تا زمان مرسی، این چالش‌ها، طولانی‎ مدت‎تر بوده‎اند تصریح کرد: اما از زمان انقلاب مصر تاکنون، این چالش‎ها مدت زمان کمتری داشته و در عین حال فراز و فرودها تشدید شده است.
او گفت:هر چند جمهوری اسلامی ایران بر اساس مواضع خود بارها تلاش کرده است که از تنش‎ موجود میان خود و مصر بکاهدبه هر حال، به نظر می‎رسد که لازمه برخورداری مصر از کمک‏های خارجی (عربستان و آمریکا)، تداوم تنش با ایران است.
وی افزود:شاهد مثال؛ امضاء تفاهم نامه همکاری گردشگری بین روسای دفاتر حفاظت منافع دو کشوردر سال ۱۳۹۱/ فوریه ۲۰۱۲ برای اولین بار بعد از ۳۴ سال و  سفر  ۴۳ نفر گردشگر ایرانی به مصر بی گمان، تا زمانی که این تصور ژئوپلیتیکی برقرار است مناسبات میان دو کشور دوستانه نخواهد بود.
رضایی اظهارداشت:هرچند این تصور عمدتاً یک طرفه است و مسئولان ایرانی طی سه دهه اخیر علاقمند به برقراری روابط دیپلماتیک و دوستانه با دولت مصر بوده اما مصری‌ها روی خوشی به برقراری رابطه با ایران نشان نداده اندوبه نظر می‌رسد که مصری‎ها دچار نوعی ایران‌هراسی هستند و این برداشت منفی زمام‎داران مصر در عدم شکل‌گیری مناسبات دوستانه بین دو کشور موثر بوده است.
او قطع روابط دو کشور در سطح دیپلماتیک،موضع‏گیری رهبران دو کشور علیه یکدیگر در مسائل مربوط به اسرائیل و پیمان صلح کمپ‎دیوید،طراحی و هدایت پروژه ایران‌هراسی و معرفی ایران به عنوان خطری برای امنیت مصر را پیامدهای ژئوپلیتیکی تغییر رویکرد رهبران سیاسی ایران و مصر طی سه دهه اخیر اعلام کرد.
رییس گروه میراث طبیعی با اشاره به تاثیر تصور ژئوپلیتیک رهبران سیاسی ایران و مصر بر مناسبات گردشگری تصریح کرد:تاثیر تصور ژئوپلیتیک رهبران سیاسی ایران و مصر بر مناسبات گردشگری با افت و خیز بسیاری همراه بوده، هر چند که قطع روابط گردشگری نمود بیشتری داشته است و به دنبال قطع روابط ایران و مصر، نوعی سکون همراه با موضع‎گیری‌های نقادانه، روابط دیپلماتیک دو کشور را فرا گرفت.
او افزود:دو کشور علیه یکدیگر، حملات تبلیغاتی را آغاز کردند، به گونه‎ای که ایران، مصر را به خاطر عقد قرارداد کمپ‎دیوید و شناسایی اسرائیل محکوم می‌کرد و مصر هم ایران را به دخالت در امور کشورهای عرب متهم می کرد.
به گفته رضایی، با وقوع انقلاب اسلامی در ایران، مناسبات ایران و مصر در منطقه به هم خورد و از آن پس مصر به یکی از عمده‎ترین مخالفان و منتقدان سیاست‏های ایران در منطقه و جهان تبدیل شد.
وی با اشاره به این نکته که در دوران مبارک، دولت‌مردان مصری، ایران را متهم به دخالت در امور داخلی مصر کرده‌اندتصریح کرد: بعد از انقلاب اسلامی، اهمیت مصر در خلیج فارس افزایش یافت، زیرا با وقوع انقلاب در ایران، یکی از دو ستون امنیت منطقه فرو ریخته و آمریکا خواستار جایگزینی مصر به جای ایران در این سیستم بود.
او گفت:در این حین، وقوع جنگ ایران و عراق هم فرصتی برای بیان مجدد پان عربیسم توسط مصر در منطقه پدید آورد، البته مصر هم در طی این جنگ، با کمک‎های خود به عراق در کنار این کشور قرار گرفت که این موضوع تداوم و تشدید سردی تنش‌های موجود را به دنبال داشت،با بالا گرفتن تنش‌ها، در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۶۶، مصر به بهانه دست داشتن کاردار ایران در فعالیت‎های تروریستی مصر، اقدام به بستن دفتر حفاظت منافع ایران در این کشور کرد.