پیام دکتر صالحی به مراسم گرامیداشت زادروز خواجه نصیرالدین طوسی و روز مهندس در بوشهر
مراسم گرامیداشت زادروز خواجه نصیرالدین طوسی و روز مهندس با حضور بهروز کمالوندی، معاون امور بین الملل، حقوقی و مجلس و سخنگوی سازمان انرژی اتمی، جمعی از مدیران و مهندسان و متخصصان نیروگاه اتمی بوشهر و مدیران، مسئولان و متخصصین این استان روز سه شنبه 8 اسفند ماه جاری در بوشهر برگزار شد. در این مراسم که با عنوان "نقش مهندسین صنعت در اقتصاد مقاومتی" و به همت سازمان بسیج مهندسین صنعتی استان بوشهر و کانون بسیج مهندسین نیروگاه اتمی بوشهر برگزار شد، کمالوندی به نمایندگی از سوی ریاست سازمان انرژی اتمی ایران پیام ایشان را قرائت نمود و سخنانی نیز در حوزه موضوع مراسم ایراد کرد. متن کامل پیام دکتر صالحی در زیر می آید.
بسم الله الرحمن الرحیم
یُؤتِی الحِکمه مَن یَشائُ وَ مَن یُؤتَ الحکمه فَقَد أوتِیَ خیراً کثیراً و ما یذّکّرُ اِلّا أولوالبابِ
برای اینجانب مایۀ بسی خرسندی است که از راه دور در همایش تجلیل از مهندسین بسیجی در استان دلاورپرور بوشهر حضور یافتهام. اگر چه به علّت فشردگی جدول برنامۀ کاری، از سفر به آن استان و همنشینی با شما عزیزان محروم ماندم امّـا از دوستان و دستاندرکاران برگزاری این همایش سپاسگزاری مینمایم که عذر ما را پذیرفتند و زمینۀ مشارکت ما را در این نشستِ علمی فراهم آوردند
.
اینجانب بر این باورم که برگزاری همایشهایی از این دست، بهترین فرصت برای بازخوانی و واکاوی میراث علمی و فرهنگی ایران و نوسازی و بهسازی روندها و فرآیندهای توسعۀ ملّی در پرتو تعالیم و آموزههای عالمان و اندیشمندانِ این سرزمینِ همیشه جاوید است. بندۀ حقیر به عنوان فردی که بخش اعظم زندگی خود را در محیطهای علمی و دانشگاهی و در تعامل با اساتید، پژوهشگران و فرهیختگان مسلمان بویژه محقّقانِ ژرفاندیش ایرانی گذراندهام، همواره بر آن بودهام تا بر ضرورت رفع برخی نواقص و کاستیهای موجود در نظام آموزش جدید تأکید نمایم.
اکنون فرصت را مناسب میدانم تا به مناسبت بزرگداشت " استاد البشر و عقلِ حادی عَشَر " خواجه نصیرالدین طوسی نکاتی را پیرامون یکی از نقاط ضعف و کاستیهای اصلی نظام آموزشی مدرن مطرح نمایم. لازم به توضیح است که پس از تحوّلات شگرف و اعجابانگیز در جهان غرب و بروز تغییرات بنیانبرافکن در نحوۀ نگریستنِ عالمان و پژوهندگان به انسان و جهان، شیوه و روش آموزشِ ابنای بشر پدید آمد.
اگر چه رواج این شیوۀ جدید، دستاوردهایی را برای جامعۀ انسانی به همراه داشته و کسی را یارای انکارِ آن نیست امّا به باور اینجانب، یکی از آفات و مضرّات این شیوۀ جدید، رواج تخصّصگرایی افراطی و غفلت از نگریستن به جهان هستی از منظری کلان و کلگرایانه است. در حال حاضر، بسیاری از جوانان و دانشگاهیان در سراسر جهان از جمله در ایران در پیِ آن هستند تا با اخذ یک مدرک تخصّصی در یکی از شاخههای علوم و فنون جدید، گلیمِ خویش را از موج بِدَر برد و پس از گذراندن چند واحد دانشگاهی، خود را در چشم اطرافیان و دیگران " باسواد " معرّفی کند.
ما امروز با خیل جوانانی مواجه هستیم که به غیر از کتابهای معرّفی شده توسط معلّمان و استادان خود، رغبت و علاقۀ چندانی به آشنایی با دیگر قلمروهای معرفت و حکمت ندارند و پرداختن به مطالعات میانرشتهای و ژرفکاوی از گنجینۀ دیگر دانشها و معارف بشری را اتلاف وقت و امری غیرضروری قلمداد میکنند. این طرز تلقّی و نگاه کاملاً بر خلافِ دیدگاه و نظرگاه دانشمندان و فرزانگان در عصر سنّت است که تربیت و آموزش را بهگونهای دیگر تبیین و تعریف میکردند.
در قرون و اعصارِ رواج فرزانگی، رسم و آیین بر این بود که حکیم و دانشمند و سالک و راهروی طریق حقیقت و معرفت، کسی است که با شُعب و شاخههای گوناگون دانش و علم آشنایی داشته باشد و از این طریق، خود را در معرض تابش انوارِ " عقل کلّی " قرار دهد. این تعبیری است که اینجانب در این بخش از عرایض خود از مولانا جلالالدین بلخی وام گرفتهام. آن بزرگوار در مثنوی شریف میفرماید:
عقل جزوی، آفتش وهم است و ظنّ زانک در ظلمات شد او را وطن
عقل جزوی، عقل را بدنام کرد کام دنیا مَرد را بیکام کرد
این تفاوت عقلها را نیک دان در مراتب از زمین تا آسمان
با استفاده از تعابیر و عبارات آن عارفِ واصل و عالِم عامل، میتوان گفت که جامعۀ بشری گرفتار عقلِ جزوی و محدود به حدودِ آن شده است.
از این منظر، بهتر میتوان به ارج و منزلت بزرگانی مانند خواجه نصیرالدین طوسی و پرورشیافتگان مکتب و مدرسۀ علمی تمدّن اسلامی پی برد. هر خواننده امروزی به هنگام سیر در حالات و مقاماتِ این استوانۀ حکمت شیعی دچار حیرت میشود که چگونه میتوان از یک عالِم به عنوان سیاستمدار، فقیه، منجّم، معمار، پزشک، ریاضیدان، متکلّم، فیلسوف و پژوهشگر ژرفکاوِ علم اخلاق یاد کرد.
آن بزرگوار در نگاه بنده، یکی از بهترین نمونههای مثالزدنی برای تربیت فرزندان و آیندهسازان ایران اسلامی است. هر پژوهشگری که با شیوۀ آموزش و پرورش انسان در چارچوب بنیانهای معرفتیِ مکتب اسلام آشنایی نداشته باشد، به سختی به رمز و راز این حقیقت پی خواهد برد که بنیانگذار و مؤسّس رصدخانۀ مراغه و مؤلّف "تجریدالهندسه" "رساله در کلیّات طبّ" و نیز "اساسالاقتباس"
در حوزۀ منطق را از خود به یادگار نهاده است.
البته در اینجا ذکر این نکته ضروری است که در دنیای پرشتاب امروز که زندگی آدمیان به رقابتی نفسگیر بر سر منابع کمیاب قدرت، ثروت و منزلت تبدیل شده است نمیتوان انتظار داشت که شاهد ظهور چهرههایی باشیم که مجمع کرامات و معلومات و جامع " منقول و معقول " باشند. امّا میتوان به این نکته اندیشید که تخصّصگرایی افراطی و تبدیل اذهان و نفوس آدمیان به پرورشگاه کارمندان دستگاههای دولتی و سازندگان آپارتمانهای مدرن، بههیچروی، سرنوشتِ محتوم تمام عالمان " علوم دقیقه " و مهندسان و معماران ایرانی نیست.
ما از خواجه نصیرالدین طوسی میآموزیم که به عنوان یک پزشک یا مهندس و یا عالِم علوم و فنون جدید، باید به افقی وسیع و کلان چشم بدوزیم و از جزیینگری و گرفتار آمدن در کمند
"
عقل جزوی
"
بر حذر باشیم. ما از خواجۀ بزرگوار میآموزیم که عالم و دانشمند نمیتواند از دغدغه و مسئولیّت نسبت به رنج و محنت دیگران رهایی یابد و باید به هنگام ضرورت، خود را در برابر انتخابهای دشوار
قرار دهد. ما از ایشان میآموزیم که علماندوزی و معنویّتگرایی مؤمنانه و مخلصانه، به زیبایی در وجـود
یک عاشقِ صادق گرد میآید و از ترکیب این دو، چهرهای درخشان پدید میآید که جهانِ علم و دانش را به نورِ معرفت و حکمتِ خویش منوّر میسازد.
اینجانب بر این باورم که دانشجویان عزیز و پژوهشگران و صنعتگران ایرانی میتوانند در وجود این شخصیّت فرزانۀ جهان اسلام و عالم تشیّع، اسوه و الگوی تمام عیاری را برای امروز و آیندۀ خود بیابند.
اینجانب بر روان آن بزرگمرد درود میفرستم و از درگاه ایزد منّان مسئلت مینمایم که جوانان و محقّـقان ما را رهـرو راه این بزرگـان قرار دهد. در پایان بار دیگـر از زحمـات دستاندرکاران و برگزارکنندگان این مراسم و همایش قدردانی مینمایم و توفیق روزافزون همگان را در سایۀ عنایات خاصّۀ حضرت ولی عصر (عج) از درگاه احدیّت متعال خواستارم.
" والسّلام علیکم و رحمه الله و برکاته "