دیابت از هر نوعی که باشد و به هرعلتی که ایجاد شده باشد، می ­تواند اعضای حساس و مهمی مانند قلب، چشم­ ها، کلیه­ ها و پاها را دچار عوارض جدی کند. هیپوگلیسمی (افت قند خون) و کتو اسیدوز دیابتی(افزایش قند خون) از عوارض مهم دیابت هستند که هردو می­ توانند منجر به اغما (کما) شوند. با این همه، اگر فرد مبتلا بتواند قند خونش را در محدوده طبیعی نگه دارد، بیماریش کنترل می­ شود و از این عوارض در امان می ­ماند.
توجه داشته باشید که آنچه در درمان دیابت اهمیت زیادی دارد، اصلاح سبک زندگی است. درمان­ های طبی (انسولین یا دارودرمانی)  اگرچه ضرورت دارند اما هیچ بیماری را از رعایت رژیم غذایی، ورزش و اصلاح سبک زندگی بی­ نیاز نمی­ کنند.
آنچه در ادامه می­ خوانید توصیه­ های رژیمی است که به کار بستن آنها به شما کمک می­ کند بتوانید قند خونتان را کنترل کنید و از عوارض دیابت در امان بمانید. فراموش نکنید که هیچ رژیم غذایی خاصی به نام رژیم دیابت وجود ندارد. یک فرد دیابتی می­تواند همه چیز بخورد، به شرط آنکه بتواند یک برنامه غذایی سالم را رعایت کرده و قند خونش را کنترل نماید.

۲۰ پند تغذیه ای برای بیماران مبتلا به دیابت

1. هیچ رژیمی برای همه دیابتی ها مفید نیست. هر فرد، رژیم خاص خودش را دارد. بهتر است به یک متخصص تغذیه مراجعه کنید تا رژیم مخصوص خودتان را دریافت کنید. متخصص تغذیه به شما می­ گوید به چه میزان بخورید و چه تغییری در رژیم غذایی­ تان ایجاد کنید.
2. تعداد وعده های غذایی­ تان را بیشتر و حجم غذایتان در هر وعده را کم کنید. ۵ وعده مختصر در طول روز، خیلی بهتر از ۳ وعده حجیم است.
3. پس از تزریق انسولین یا مصرف قرص قند، یک میان وعده بخورید.
4. رژیم غذایی متنوع داشته باشید تا همه مواد غذایی لازم به بدنتان برسد. اگر یکنواخت بخورید، حوصله­ تان از غذایی که می­ خورید سر می رود و ناگهان قید رژیم غذایی را می­ زنید!
5. در ابتدا بعد از خوردن هر غذا، قند خونتان را اندازه بگیرید تا ببینید آن غذا چقدر قند خونتان را بالا برده، اگر این مقدار زیاد بود، آن غذا را از برنامه غذایی­تان حذف کنید.
6. موادی که روی آنها عبارت «بدون قند» درج شده، الزاما بی خطر نیستند. در مصرف این غذاها زیاده ­روی نکنید.
7. بسته­ های غذایی که روی آنها عبارت «بدون چربی» درج شده، معمولا کربوهیدرات زیادی دارند. به برچسب مواد غذایی که می­ خرید توجه کنید.
8. کربوهیدرات مورد نیازتان را با مصرف میوه ها، سبزیجات، سویا، دانه ها و غلات به دست آورید.
9. پروتئین موردِ نیازتان را بیشتر از گوشت سفید (مرغ و ماهی) بگیرید. از گوشت قرمز بدون چربی فقط دوبار در هفته، آنهم  به صورت آب پز یا کبابی استفاده کنید.
10. لبنیات هم پروتئین خوبی دارد، شیرو ماست بخورید؛ البته از نوع کم چربش.
11. مصرف چربی و نمک را کم کنید. مصرف غذاهای سرخ شده، کنسروها، شیرینی های خریداری شده از فروشگاه ها، کیک­ ها و کلوچه ها، گوشت قرمز، کره و بستنی را به حداقل برسانید.
12. فکرِ خوردن دسرهای شیرین، ژله، کمپوت، سرشیر، عسل و مربا، آبنبات، آجیل و تنقلات شور، چیپس و پفک را جدا' از سر خود بیرون کنید.
13. مصرف سوسیس، کالباس، پنیر پیتزا، شکلات و پنیر پرورده و مواد غذایی از این دست را برای خود ممنوع کنید.
14. از مصرف همبرگر، پوست مرغ، کله پاچه، آبگوشت، جگر و دل و قلوه، مغز، زبان، کباب کوبیده، روغن حیوانی، انواع سس سالاد و سس مایونز بپرهیزید.
15. از مصرف نان­ های سفید مثل نان ساندویچی یا نان لواش سفید، نان جو حجیم و نان باگت خودداری کنید و به جای آنها، از نان­ های تیره و سنتی مثل نان سنگک، تافتون یا بربری استفاده نمایید.
16. هفته ای دوبار دروعده شام، از حبوبات پخته مثل عدس و لوبیا یا سوپ سبزیجات همراه با سبزی خوردن یا سالاد استفاده کنید. دقت کنید که بهتر است همراه آنها نان نخورید.
17. وقت آن رسیده که کباب پز و بخارپزتان را از انباری بیرون بیاورید. سرخ کردنی ها، دم کردنی ­ها و خورش­ت ها را در رژیم غذایی تان محدود کنید و بیشتر غذا را بصورت کباب پز یا بخارپز تهیه کنید.
18. بیشتر فیبر بخورید. فیبر به هضم و جذب غذایتان کمک می­کند و باعث می­شود زودتر احساس سیری کنید.
19. از مصرف زیاد هویج به خصوص به صورت 'پخته' خودداری کرده و در صورت تمایل آن را به مقدار کم و به صورت خام میل نمایید.
20. و در آخر ... فراموش نکنید که هر روز ۳۰ دقیقه پیاده­ روی کنید.

تهیه شده در: گروه آموزش وارتقای سلامت معاونت اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران
منبع: دستورعمل گروه های خودیار/ ابلاغی از دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی