عمومی | موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی

چاپ هندبوک "معرفی ماشین ها و روش های کنترل رواناب در مزارع، باغات و عرصه های منابع طبیعی"


در ایران میانگین بارش سالانه در دو دهه اخیر کم‌تر از ۲۰۰ میلی‌متر بوده است. علاوه بر این، توزیع زمانی بارش نیز یکنواخت نیست. این بارش ناچیز در عرصه‌های منابع طبیعی، زمین‌های زراعی و باغات به خوبی جذب خاک نمی‌شود. یکی از موارد اتلاف آب از طریق ایجاد رواناب در عرصه‌های منابع طبیعی، زمین‌های زراعی و باغات است. بعضی از مهم‌ترین دلایل ایجاد رواناب از این قرار است: وجود شیب و ناهمواری زمین، سنگینی بافت خاک و دشواری نفوذ آب، آبیاری غیریکنواخت و آبیاری با حجم آب زیاد. رواناب باعث می‌شود که آب در جایی که باید نفوذ کند، نفوذ نکند و گیاهان در آن محل دچار کم‌آبی شوند. رواناب همچنین باعث فرسایش خاک شده و روان‌شدن آب در حجم زیاد باعث ایجاد سیل می شود . در مزارع، آبِ روان‌شده در یک محل جمع می‌شود و درنتیجه گیاهان و جوی و پشته‌ها را از بین می‌برد. به‌طور خلاصه رواناب باعث اتلاف آب می‌شود و این موضوع، به‌خصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک فاجعه است. در این دست‌نامه (هندبوک) ۹ روش برای کنترل رواناب در مزارع، باغات و عرصه‌های منابع طبیعی بررسی شده و ماشین‌های مخصوص هریک معرفی شده‌اند. این روش‌ها عبارت‌اند از آبیاری در شیارهای مسدودشده، خاک‌ورزی مخزنی، نقش‌بندی خاک، پیتینگ، احداث کنتور فارو، احداث آبگیرهای کوچک، ناهموار ساختن سطح زمین، استفاده از زیرشکن‌ها و ریپرها و اصلاح ساختمان خاک با استفاده از خاک‌ورزی حفاظتی و افزودن مواد آلی به خاک. در این هندبوک به‌منظور آشنایی بیش‌تر با شرایط کنونی مزارع، خاک‌ورزی حفاظتی و وضعیت مواد آلی خاک در ایران؛ اثرگذاری خاک‌ورزی حفاظتی و افزایش مواد آلی خاک بر کنترل رواناب و افزایش نفوذ آب در خاک بررسی شده و همچنین به روش‌ها و ادواتی که برای کنترل رواناب و افزایش نفوذ آب در خاک در ایران در دسترس هستند، توجه شده است.