برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع

نظام ارجاع سلامت نظامی هدفمند است که علاوه بر اینکه از مراجعه مکرر بیمار به پزشکان مختلف، دریافت خدمات ناقص و تکرار خدمات تشخیصی در حوزه درمان پیشگیری می کند بلکه موجب کاهش هزینه های بهداشت و درمان و کاهش مصرف داروهای غیرضروری می شود، ضمن آن که تضمین کننده کیفیت ارائه خدمات درمانی نیزخواهد بود .

ماده ۷۴ برنامه ششم توسعه و سومین اولویت ابلاغی ریاست جمهوری از جمله مستندات قانونی نظام ارجاع می باشد .

برای اجرا و راه اندازی سیستم ارائه خدمت در قالب نظام ارجاع و پزشک خانواده نیازمند ایجاد زیر ساخت ها و تغییرات هماهنگ و منسجمی می باشیم .

پزشک خانواده معادل نظام ارجاع نیست، یکی از زیر ساخت های لازم برای پزشک خانواده داشتن نظام ارجاع است که درکنار راهنماهای بالینی، نظام پرداخت مبتنی برعملکرد و پرونده الکترونیک از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

طرح تحول سلامت فضای مناسبی را برای استقرار نظام ارجاع و پزشک خانواده ایجاد کرده است و امید آن است طی چند سال آینده این نظام با موفقیت اجرا شود، این طرح نشان داد، اگر عقلانیت حاکم باشد چاره ای جز مدیریت و کنترل هزینه های غیرضروری نداریم .

قاعده سطح بندی خدمات نخستین بحث نظام ارجاع محسوب می گردد و براساس آن لازم است در مسیر و زنجیره ارائه خدمات حدود وظایف و ارائه دهندگان خدمت مشخص باشند :

خانه بهداشت - مرکز بهداشتی درمانی روستایی،شهری روستایی، شهری - بیمارستان عمومی، تخصصی، فوق تخصصی

اهمیت نظام ارجاع در سیستم سلامت تا آن جاست که گفته می شود۸۰ درصد بیماری در سطح اول قابل تشخیص و درمان است، لذا اصلاح سیستم ارجاع می تواند به میزان زیادی بارمراجعات تخصصی و فوق تخصصی بیمارستان ها را کاهش دهد .

پزشکان عمومی نقش اصلی را در خدمات سطح یک بر عهده دارند و اجرای نظام ارجاع با اتصال خدمات پزشکی عمومی(سطح یک) و خدمات تخصصی(سطح دو) موجب کاهش هزینه های نظام سلامت و ارتقای کیفیت خدمات درمانی و رضایت مندی مردم می شود .

برنامه پزشک خانواده در سال ۱۳۸۴ در مناطق روستایی آغاز شد که طی آن پزشک مراقبت های اولیه را به جمعیت مشخص تحت پوشش خود ارائه می دهد و درصورت نیاز بیماران را به سطوح تخصصی بالاتر ارجاع می دهد، راه صحیح اجرا کردن نظام ارجاع، ارجاع الکترونیک است .

هدف اجرای نظام ارجاع :

۱ - اولویت سطح ۱ بر سطوح ۲ و ۳ ، به عبارت دیگر اولویت بهداشت بر درمان می باشد و بیمار می بایست بیشتر خدمات درمانی اولیه را در سطح ۱ ارائه خدمات دریافت نماید .

۲ - موارد ارجاع بایستی براساس دستورالعمل ها و راهنماهای بالینی صورت گیرد(۱۵% مراجعین به سطوح بالاتر ارجاع داده شوند (

۳ - نظام ارجاع باعث بهبود خدمات سلامت و نهایتاً مدیریت منابع می گردد .

نحوه استقرار نظام ارجاع در نظام سلامت :

گام اول : درساکنین روستاها و جمعیت عشایری و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر(که به صورت غیرالکترونیک اجرا شده است (

گام دوم : ارجاع بیماران از پزشکان شاغل در تمامی مراکز خدمات جامع سلامت شهری است (در شهرهای بالای ۲۰ هزار نفر (

گام سوم : ارجاع بیماران از همه پزشکان عمومی دولتی و خصوصی طرف قرارداد نظام ارجاع

۱۰ دانشگاه در مرحله اول، ۱۰ دانشگاه در مرحله دوم و بقیه دانشگاه ها تا پایان سالجاری به سیستم ارجاع می پیوندند .