رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم:
فرهنگ عرفانی و توسعه آن در جوامع اسلامی خسارات داعش را بی‌اثر می‌کند

رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم گفت: تا آنجایی که دانش من اجازه می‌دهد، در قرآن کریم خداوند صفت رحمت را هم برای خود و هم برای رسول اکرم (ص) مقدم می‌داند که اگر عکسش باشد نتیجه معکوس خواهد بود. این موقعیتی که داعش در جهان اسلام به وجود آورده یک قرائت بی‌رحمانه و خشونت‌آمیز از اسلام است و داعش با اعمال خود جنبه‌های جهانی، انسانی و گفت‌وگومدار اسلام را تحت شعاع قرار می‌دهد.

به گزارش ایسنا، دکتر حسینعلی قبادی در نشست چهار متفکر حوزه تمدن اسلامی ضمن بیان این مطلب اظهار کرد: در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم، یکی از محورهایی که طبق برنامه توسعه راهبردی باید دنبال کنیم، اعتلای تمدن اسلامی و همگرایی کشورهای اسلامی و تقویت رویکرد گفت‌وگو با جهانیان است. ما معتقدیم که اعتلای تمدن اسلامی از راه گفت‌وگوهای فرهنگی، فکری و دیالوگ‌های نظری و همکاری‌های عملی اتفاق می‌افتد، این واقعیت را جهان اسلام هم نشان می‌دهد و هم تایید می‌کند.

رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم ادامه داد: یکی از سرمایه‌ها و میراث‌هایی که می‌تواند در فرایند و پروسه حرکت به سوی اعتلا و گفت‌وگوی ایران اسلامی کمک کند، میراث بزرگ عرفانی است. بی‌گمان میراث عرفانی یکی از سرمایه‌های بی‌بدیل و کم‌نظیر در مسیر اعتلای تمدن اسلامی در آینده به شمار می‌آید. تاریخ هم نشان می‌دهد که هر جا عرفان همراه اسلام بوده است همگرایی، تکامل، صلح، خردورزی و رشد و توسعه زیاد شده است، چه در دل تاریخ ایران، چه در دل تاریخ کشورهای عربی و چه در تاریخ کشور ترکیه، قبل عثمانی و بعد از عثمانی.

وی افزود: البته در این راه، نقش ادبیات فارسی بی‌اغراق و بدون کمترین تعصب، نقش بسیار برجسته و ممتازی است. من خودم افتخار داشتم که چندین دانشجوی دکتری از کشورهای بوسنی، آلبانی و تعداد بی‌شماری از کشورهای ترکیه و عربی فارغ‌التحصیل کنم. در همین مسیر مطالعات ما نشان می‌دهد که زبان فارسی زبانی بسیار گویا، شامل و جامعی برای عرفان در دل تمدن اسلامی بوده است. حتی مستنداتی وجود دارد که در بوسنی و هرزگوین اول زبان فارسی رفت و بعد اسلام به دنبالش رفت. توجه وافر دولت عثمانی به زبان فارسی و قدرت تمدن‌آفرینی زبان فارسی فوق‌العاده است و در دل تاریخ ثبت و ضبط شده است.

قبادی گفت: از این‌ها بگذریم بیشتر ما می‌خواهیم درباره نقش عرفان و میراث عرفانی در وضعیت کنونی در جهان اسلام صحبت کنیم. با توجه به مطالعاتی که در کشورهای مختلف اسلامی داشتم و به ویژه با مسئولیت و رسالتی که دکتر قلیج و جناب استاد عاکوب در گذشته داشتند و در آینده خواهند داشتند، به نظر می‌رسد که در موقعیت کنونی در جهان اسلام یکی از سرمایه‌های غنی و میراث‌های گرانقدری که می‌تواند باعث گفت‌وگو بین کشورهای اسلامی از یک طرف و دیگر کشورها باشد، نگاه عارفانه و خوانش و قرائت عرفانی از میراث‌های اسلامی و دینی است که ما را دعوت به خوانش رحمانی و رعفت و عطوفت می‌کند.

در ادامه این دیدار چهارنفره محمود ارول قلیچ هم گفت: هم بنای تمدن اسلامی در گذشته و دست کم رشد و شکوفایی و گسترش تمدن اسلامی بر پایه‌های جاذبه های عرفانی بوده است و هم نظام معرفتی اسلامی بدون عرفان کامل نمی‌شود.

عیسی علی العاکوب نیز گفت: همین که میراث عرفان اینقدر به زبان شعر و زیبایی آمیخته است، نشان‌دهنده توانایی عرفان است و مسلما برای اثرگذاری و اثربخشی و توسعه جهان اسلام، عرفان لازم است، چون عرفان در گذشته ثابت کرده است که زبان عرفان بهتر توانسته مفاهیم دینی و مفاهیم اخلاقی و قدسی را بیان کند. این هم به لحاظ معرفتی و هم به لحاظ منظر زیبایی‌شناختی برای جهان اسلام و تمدن اسلام سرمایه‌ای است و همه ما این هوشمندی را باید داشته باشیم که برای مواجهه با داعش هوشمندانه برخورد کنیم.

شهرام پازوکی پژوهشگر ایرانی فلسفه و عرفان و عضو هیات علمی موسسه حکمت و فلسفه ایران هم در این نشست درباره تمدن و تفکر گفت: ما وقتی وارد علوم اسلام می‌شویم معمولاً فقه، کلام فلسفه و عرفان علوم اصلی در تفکر اسلام هستند و ما هر چه از فقه به سمت کلام و از کلام به فلسفه و از فلسفه به عرفان می‌رویم، می‌بینیم که مسئله معرفت و نظر بالاتر می‌رود؛ یعنی شما میزان تفکر و معرفتی که در عرفان جاری است که خود کلمه جالب است. تصوف اسلامی را عرفان می‌نامیم گرچه توجه به معرفت بیش از همه در تفکر عرفانی بوده است. من برخلاف کسانی که می‌گویند تفکر عرفانی مانع رشد تمدن اسلامی شده است، این حرف را اشتباه می‌دانم و علت اشتباه هم این است که متوجه نیستند علم به معنایی که در تمدن اسلام مطرح بوده است علم به معنای مدرن نیست و این مانع رشد آن نشده است.

به گزارش ایسنا،در حاشیه همایش شمس و مولانا که از روز گذشته در تبریز آغاز شده است، چهار نفر از متفکران حوزه فرهنگ و تمدن اسلامی درباره فرهنگ عرفانی و لزوم ترویج آن در گفتمان کشورهای مختلف به گفت‌وگو نشستند. این نشست صمیمی چهار نفره با حضور حسینعلی قبادی رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، محمود ارول قلیچ دبیرکل سابق اتحادیه بین‌المجالس اسلامی و متفکر و نویسنده حوزه عرفان از ترکیه، شهرام پازوکی پژوهشگر ایرانی فلسفه و عرفان و عضو هیات علمی موسسه حکمت و فلسفه ایران و عیسی علی العاکوب ادیب، نویسنده و شاعر سوری برگزار شد.