به گزارش روابط عمومی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور،  کارگاه آشنایی با اصول و روند مطالعات ژئوتوریسم و ژئوپارک به همت گروه میراث زمین‌شناختی این سازمان با هدف آشنایی کارشناسان فعال در زمینه فعالیت‌های ژئوتوریسم برگزار شد.

بر اساس این گزارش، در این کارگاه ضمن بیان تعاریف، مفاهیم و فلسفه ژئوتوریسم و ژئوپارک، به بررسی مزایا و خدمات ژئوپارک‌ها به خصوص در توسعه پایدار جوامع محلی پرداخته شد و اصول و استاندارد مطالعات صحرایی، رویکرد و پارامترهای برداشت سایت‌ها جهت معرفی یک منطقه به عنوان ژئوپارک و همچنین فعالیت‌های لازم در زمینه ثبت ملی و بین‌المللی ژئوپارک‌های پیشنهادی مورد بررسی قرار گرفت.

شایان ذکر است، هدف نهایی این کارگاه ایجاد انسجام و ارتباط بیشتر در زمینه پیش‌برد فعالیت‌ها و اهداف مربوط به ژئوتوریسم و ژئوپارک میان مراکز استانی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور عنوان شده است.

ژئوتوریسم، گردشگری  آگاهانه و مسئولانه در طبیعت

بر همین اساس،  کارشناس  گروه میراث زمین شناختی این سازمان  کارگاه آشنایی با اصول و روند مطالعات ژئوتوریسم و ژئوپارک به  تعاریف، مفاهیم، اصول نحوه اجرا و توریسم و ژئوپارک پرداخت و گفت:  میراث  زمین‌شناختی پتانسیل گردشگری داشته  و نیازمند حفاظت است .

دکتر نازنین بدری،  با بیان اینکه  ژئوتوریسم گردشگری مسئولانه و  آگاهانه  در طبیعت  برای بازدید از جاذبه‌های طبیعی و میراث  زمین‌شناختی است، افزود:  لذت بردن از زیبایی‌ها و شگفتی‌های طبیعت زمین،  کمک به رونق اقتصادی جامعه میزبان،  حفاظت از میراث زمین‌شناختی، آشنایی با نحوه شکل‌گیری و سیر تکامل زمین و پدیده‌های آن، افزایش علاقه به زمین در مردم و عمومی‌سازی مفاهیم علوم زمین به عنوان مهم‎ترین اهداف ژئوتوریسم است.

به گفته وی ژئوتوریسم توریسمی است که هویت یک قلمرو و سرزمین را با در نظر گرفتن مباحث زمین‌شناسی محیط، فرهنگ، زیبایی، میراث و رفاه ساکنان منطقه، حفظ کرده و ارتقا می‌بخشد.

بدری درباره مباحث مرتبط با ژئوتوریسم با بیان این‌که این علم راهی برای توسعه پایدار که باعث پایداری بوم شناختی و حفظ محیط زیست و تنوع زیستی می‌شود، خاطرنشان کرد: پایداری فرهنگی- اجتماعی و سازگاری توسعه با فرهنگ و ارزش‌های مردمی و هویت جامعه، حفظ و احیای تاریخ و فرهنگ و همچنین پایداری اقتصادی جهت توسعه کارامد اقتصادی و حفظ منابع برای آیندگان از مهم‌ترین موضوعات در این بخش است.

کارشناس  گروه میراث زمین شناختی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور از ژئوپارک‌ها به عنوان مقاصد ژئوتوریسم یاد کرد و گفت: توسعه گردشگری در کشورهای پیشرفته و کشورهای دارای منابع و ذخایر محدود و همچنین شناسایی، حفاظت، بهره‌برداری صحیح و اصولی از میراث زمین و در نهایت مشارکت جوامع محلی و ارتقا سطح معیشتی جامعه میزبان به عنوان رویکرد اصلی ژئوتوریسم هستند.

وی با بیان این‌که ژئوپارک‌ محدوده‌ای با مرزهای مشخص و مساحت کافی را دربرمی‌گیرد، افزود: ژئوپارک باید دارای جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی قابل توجه باشد.

این کارشناس، با بیان اینکه ۱۴۰ ژئوپارک در۳۸کشور جهان تا سال ۲۰۱۸ به ثبت رسیده از پیش‌بینی ۵۰۰ ژئوپارک در سال ۲۰۲۵ خبر داد.

بدری، منابع طبیعی، مخاطرات زمین‌شناختی، تغییرات آب و هوایی، دانش بومی و محلی، حفاظت زمین‌شناختی، آموزش، توسعه پایدار، زنان، فرهنگ و علم را به عنوان موضوعات برتر در ژئوپارک‌های جهانی یونسکو یاد کرد.

به گفته کارشناس گروه میراث زمین شناختی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور چهار اصل اساسی در ژئوپارک بین،المللی شامل میراث زمین ‎ شناختی بین‌المللی، مدیریت، پدیدار و آشکار بودن،  فعالیت شبکه‌ای و اندازه و مساحت ژئوپارک خواهند بود.

وی خاطرنشان کرد: ژئوپارک نامزد عضویت در شبکه جهانی ژئوپارک‌ها، باید محدوده آن به خوبی مشخص و مساحت آن به اندازه‌ای بزرگ باشد که به‌طور عمده از طریق گردشگری شرایط را برای توسعه فرهنگی و اقتصادی محلی فراهم کند و محدودیتی برای این فعالیت‌ها ایجاد نکند و همچنین به اندازه‌ای بزرگ نباشد که اداره و اجرای برنامه‌های مدیریتی و حفاظتی آن غیرممکن باشد.

بدری، ایجاد اشتغال برای جوانان، تورگردانان ژئوپارک، راهنمایان سایت ها در ژئوپارک، کارکنان نهاد ژئوپارک، موزه‌های ژئوپارک و مراکز اطلاع‌رسانی را به عنوان اشتغال مستقیم در ژئوپارک یاد کرد و گفت: در بخش اشتغال غیرمستقیم مشاغل مرتبط با خدمات گردشگری، حمل و نقل و مشاغل فروش و بازاریابی (صنایع دستی، محصولات بومی و ...) ایجاد می‌شود.

وی درباره بحث دولت و ژئوپارک با بیان این‌که در سال ۲۰۱۵ با توجه به اهمیت موضوع ژئوپارک‌ها، برنامه بین‌المللی علوم زمین یونسکو به برنامه رسمی علوم زمین و ژئوپارک تبدیل شد، حاطرنشان کرد: در حال حاضر در بسیاری از کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، مقوله ژئوپارک، به سمت ساختارسازی و سازمان دهی تشکیلاتی پیش می‌رود.

به گفته این کارشناس؛ افزودن ژئوپارک‌ها به یک برنامه رسمی سازمان علمی، فرهنگی و هنری ملل متحد (یونسکو) نشان‌دهنده حرکت جامعه جهانی به سمت این شاخه از گردشگری پایدار و هدفمند است.

وجود یک سیستم یکپارچه برای هر منطقه ژئوپارک ضروری است

در ادامه حنانه حامی‌مطلق به مطالعات صحرایی از دیدگاه میراث زمین‌شناختی پرداخت و گفت: هر منطقه‌ای به دلیل وجود تفاوت‌ها، به سیستم فهرست‌برداری خاص نیاز دارد.

وی زمین‌شناسی، جغرافیا، عوامل طبیعی، عوامل اجتماعی، عوامل فرهنگی، قوانین موجود و سیستم ارزیابی را به عنوان موضوعات مهم در سیستم فهرست‌برداری ژئوپارک‌ها عنوان کرد.

به گفته این کارشناس، یک روش خاص برای فهرست سایت‌ها در هر کشور به دولت‌ها کمک می‌کند تا داده‌های یکپارچه برای تصویب استراتژی‌های حفاظت و مدیریت داشته باشند.

مطلق با بیان این‌که وجود یک سیستم یکپارچه برای هر منطقه ضروری است، خاطرنشان کرد: این سیستم به کارشناسان کمک می‌کند تا به طور کامل، صحیح و دقیق اطلاعات را ثبت کنند و از سویی استفاده از کارشناسان میراث زمین‌شناختی ضروری است و کارشناسان باید اطلاعات پایه منطقه را جمع‌آوری کنند.

به گفته کارشناس گروه میراث زمین‌شناختی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور داده‌های جمع‌آوری شده در فرآیند موجود باید شامل اطلاعات جغرافیایی، داده‌های زمین‌شناسی و اطلاعات ضروری برای مراحل بعدی باشد.