بررسی وضعیت بیکاری در استان یزد در کانون تفکر اقتصاد
به گزارش دریافتی از دبیرخانه کانونهای تفکر دانشگاه یزد، در ابتدای جلسه دکتر مهدی حاج امینی عضو هیئت علمی دانشگاه یزد با مروری بر اهم مباحث مطرح شده در نشست هشتم کانون، دو دستور کار اصلی این جلسه را تصمیم گیری در مورد عنوان جدید کانون و تحلیل وضعیت بیکاری در استان ازسوی دکتر عباس علوی راد ریاست دانشگاه آزاد اسلامی ابرکوه اعلام کرد.
تصمیم گیری در مورد عنوان جدید کانون
دکتر حاج امینی پس از اشاره به اهمیت تعیین عنوان دقیق تر برای کانون که در تناسب با وضعیت فعلی اقتصاد استان باشد، عناوین پیشنهادی اعضا را شامل «کانون تفکر توسعه اقتصادی یزد» و «کانون تفکر اقتصاد یزد» دانست و از اعضا درخواست کرد به طرح دیدگاههای خود در این زمینه بپردازند.
در این راستا دکتر مرتضی محمودی میمند عضو هیئت علمی دانشگاه امام جواد یزد تاکید کرد که عنوان کانون باید به گونهای انتخاب شود که مشارکت و همراهی مسئولین اجرایی و سایر نهادهای دولتی و خصوصی ذیربط به گونهای خودجوش جلب شود.
دکتر کاظم یاوری عضو هیئت علمی دانشگاه یزد پس از توضیح اصل پاسخگویی به نیازها به عنوان یک اصل اولیه اقتصادی، دامنه موضوعات مربوط به عنوان «کانون تفکر اقتصاد یزد» را بسیار عام تر و وسیع تر از عنوان «کانون تفکر توسعه اقتصادی یزد» ذکر کرد. در نهایت پس از اجماع میان اعضا، عنوان کانون از «کانون تفکر اقتصاد دانش بنیان» به «کانون تفکر اقتصاد یزد» تغییر پیدا کرد.
اهمیت توجه به موضوع بیکاری در استان یزد
دکتر حاج امینی پس از بررسی نرخ ۱۰ الی ۱۵ درصدی بیکاری کشور در چند دهه گذشته، به نرخ بیکاری پایین تر استان در مقایسه با کشور (کمتر از ۱۰ درصد) از اواخر دهه ۱۳۸۰ تا اوایل دهه ۱۳۹۰ اشاره و بر این نکته تاکید کرد که افزایش چشمگیر این رقم طی سالهای کنونی با توجه به پیش بینی های صورت گرفته در رابطه با آینده استان ضرورت توجه به آنرا دوچندان می کند.
وی چالشهای فعلی این حوزه را ناشی از استفاده از نیروی کار غیرماهر، تغییر در فضای فرهنگی جامعه و تغییر در روند ورود به دانشگاهها دانسته و پیشنهاد داد کانون طی بیانیهای مشخص در ارتباط با این مبحث، ضمن تبیین دقیقی از نرخ بیکاری در استان و ماهیت آن، به آسیب شناسی تحولات مربوطه پرداخته و پیشنهادها، راهکارها و سیاستهای درست مربوط به این حوزه را به عنوان مبنایی برای قضاوتهای آینده مشخص کند.
آسیب شناسی بازار کار استان یزد
در رابطه با آسیب شناسی بازار کار استان و بررسی وضعیت بیکاری، دکتر علوی راد با اشاره به روند تناوبی، چند لایه و پیپچیده افزایش نرخ بیکاری در استان با توجه به وجود شکافهای عمیق جنسیتی و جغرافیایی در آن، زمینه های بحث پیرامون علل رشد بیکاری در استان را به این ترتیب معرفی کرد: ناکارآمدی های بخش صنعت در سطح کلان کشور، آسیب پذیری بالا و عدم تنوع صنعت استان در برابر شوکهای اقتصادی، خالص مهاجرت مثبت و افزایشی در استان طی پنج سال اخیر، تغییر هرم متقاضیان شغل استان و ناتوانی بخش صنعت در پاسخگویی و زیرساختهای ضعیف و شکننده بخش خدمات در استان.
وی در ادامه به تحلیل روند نامطلوب وضعیت بیکاری در استان از زمستان ۱۳۹۶ تا بهار ۱۳۹۷، نرخ بیکاری کشور به تفکیک چند استان در سال ۱۳۹۶، مقایسه روند بیکاری در استان و کشور، نرخ بیکاری استان به تفکیک شهرستانها و دامنه تغییرات آن در سال ۱۳۹۵، شکاف جنسیتی نرخ بیکاری در استان در سال ۱۳۹۵ (نرخ بیکاری ۳ برابری زنان)، لایههای چند گانه نرخ بیکاری استان در سال ۱۳۹۵، درصد جمعیت روستایی شهرستانهای صنعتی استان، نرخ مهاجر پذیری استان طی سالهای ۹۵-۱۳۹۰، روند تغییرات سهم بخشهای اقتصادی در اقتصاد کشور و استان، شاخصهای همکاری صنعت و دانشگاه در تحقیق و توسعه R&D در ایران و کشورهای منتخب جهان در سال ۲۰۱۵ پرداخت.
وی همچنین، سهم ارزش افزوده اجزای زیرگروه صنعت در تولید ناخالص داخلی سال ۱۳۹۴ استان، پیامدهای کاهش سرمایه گذاری بخش خصوصی در بخش مسکن از سال ۱۳۹۱ بر صنعت کاشی و سرامیک استان در سال ۱۳۹۷(کاهش ۱۴ درصدی تولید کاشی و سرامیک استان)، حاشیه سود پایین برخی گروههای صنعتی فعال در استان یزد، مقایسه میانگین سهم هزینه نیروی کار و تامین سرمایه در صنایع فعال استان طی دوره ۹۴-۱۳۹۰، مقایسه جمعیت شهرستانهای استان یزد در فاصله دو سرشماری ۹۵-۱۳۹۰، مقایسه سهم شاغلان بر حسب تحصیلات از کل سهم شاغلان صنعت در سالهای ۹۳-۱۳۸۳، مقایسه ارزش افزوده خدمات شهری در استان یزد با استانهای همجوار در سال۱۳۹۴، زیر ساختهای گردشگری در استان و مقایسه تعداد پروازهای بین المللی در فرودگاههای یزد و اصفهان را مورد تحلیل قرار داد.
دکتر سالاری پس از اشاره به ضعف های آماری موجود در زمینه مسائل مرتبط با بیکاری در استان و کشور و آمار مربوط به حاشیه سود صنایع (سود اندک صنعت کاشی)، بر ضرورت ایجاد حساسیت نسبت به آمارهای موجود تاکید کرد. به گفته وی، بیش از نیمی از بیکاران استان شامل تحصیلکردگان دانشگاهی هستند که به دلیل ساختار سنتی صنایع و ضعفهای مهارتی و آموزشی، قابلیت جذب در صنعت استان را ندارند.
وی اثرگذاری در این زمینه را منوط به بهره گیری از استراتژیهای جدید در زمینه تربیت نیروهای متخصص بر اساس قابلیتها و زیرساختهای موجود استان و تغییر و تعدیل ساختارهای نادرست گذشته دانست. وی همچنین پیشنهاد دعوت از اعضای کارگروه اشتغال استان در جلسات بعدی کانون را مطرح کرد.
مهندس محسن بهجت نماینده شرکت شهرکهای صنعتی یزد نیز توضیحی در مورد نحوه محاسبه حاشیه سود خالص با توجه به شاخص نرخ مشارکت داد و کم بودن عدد حاشیه سود خالص صنعت کاشی و سرامیک را ناشی از تفاوت سود حسابداری و سود اقتصادی دانست.
مهندس امیر شریف یزدی مدیر مرکز پژوهشهای خورشیدی اداره برق منطقهای یزد نیز پیشنهاد لحاظ بحثهای جمعیتی در آمارهای مقایسهای دکتر علوی راد را داد.
کالبد شکافی ریشه تحولات
دکتر یاوری پس از طرح نکاتی در مورد نحوه محاسبه سود خالص اقتصادی و تجربه توسعه صنعتی در پکن، تاثیر بازارهای بین المللی مناسب، میزان تنوع و رقابت پذیری بازارکار بر اوج گیری صنایع فولاد و کاشی و سرامیک استان در اواخر دهه ۸۰ را تحلیل و پیشنهاد داد ریشه بروز اختلاف در ساختار اقتصادی استان، کالبد شکافی و ابعاد مختلف آن با استفاده از تجارب دنیا تحلیل شود.
دکتر سعید عطار عضو هیئت علمی دانشگاه یزد پس از اشاره به تغییرات فضای اقتصادی استان از میانه دهه ۱۳۷۰ به بعد، فهم اکنون اقتصادی ما را نیازمند در نظر گرفتن دوره های زمانی طولانی تر دانست.
وی با نقد رویکردهای ضدیت با صنعت، برچیدن صنایع کنونی استان را ناممکن و با توجه به سهم اشتغال این بخشها، احتمالاً نادرست دانست و بر ضرورت اصلاح مسیرهای گذشته اقتصاد استان به خصوص در رابطه با صنایع کاشی و سرامیک و فولاد، بهبود و تکامل، ارتقاء و افزایش بهره وری آنها همراه با حمایت از صنایع پاک و تقویت بخش خدمات به خصوص خدمات متکی به فن آوری های تو تاکید کرد.
زنجیره ارزش صنایع استان و ضعف بخش خدمات
مهندس اکرم فداکار مدیر کل ICT استان یزد نقطه ضعف بزرگ صنایع استان به خصوص صنعت کاشی و سرامیک را «زنجیره ارزشی کوتاه» آنهادانسته که امکان فعالیت گسترده بخش خدمات و تولید شغل در بخش خدمات را فراهم نساخته و برقراری توازن را دشوار کرده است.
وی پیشنهاد داد پس از استفاده از تفکیک R&D برای صنایع استان، استراتژیها و راهکارهای این حوزه به صورت دقیق مورد بررسی قرار گیرند.
در این راستا مهندس امیر شریف یزدی نیز پس از اشاره به مزایای بخش خدمات برای استان در زمینه تولید اشتغال، بر اهمیت ایجاد نگاه ملی در این زمینه تاکید کرد.
نقش عوامل فرهنگی
دکتر محمدرضا مشاهیری رئیس کمیسیون آموزش، پژوهش و فناوری اتاق بازرگانی استان یزد پس از اشاره به تاثیر ناهماهنگیهای موجود میان دستگاه های اجرایی استان در پیشبرد طرح های اجرایی و بررسی نحوه اشتغال زایی در هند، افزایش فزاینده توقعات بر اثر روندهای غلط موجود در زمینه آموزش و اخذ درجات تحصیلی را عاملی تاثیرگذار در مباحث مربوط به نرخ بیکاری دانست.
ارتباط ضعیف دانشگاه با صنعت
مصطفی نجاتی معاون اداره صنعت، معدن و تجارت استان یزد ریشه مباحث مربوط به بیکاری در استان را در وجود ارتباط ضعیف میان دانشگاه به عنوان تولید کننده علم و صنعت به عنوان تولید کننده کالا دانست.
به گفته وی، بازدهی بالا و قابل توجه برخی از شرکتهای اقتصادی فعلی استان، حاصل به روزرسانی دانش و اطلاعات علمی است. وی بر ضرورت دعوت از نمایندگان سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان در جلسات کانون و انتقال استراتژیها و تکنیکهای به روز علمی به آنها در جهت ایجاد اثرگذاری در این حوزه تاکید کرد.
دکتر علی اکبر تدین عضو هیئت علمی دانشگاه یزد نیز پیشنهاد بازنگری در فرآیند ارتباط دانشگاه با صنعت در استان و تدوین سازوکارهایی در جهت حمایت و جذب گسترده استعدادهای برتر و بازنگری در فرآیند انتخاب رشته تحصیلی را مطرح کرد.
در انتهای جلسه نیز دکتر حاج امینی ضمن ارائه جمع بندی از مباحث مطرح شده، با توجه به اهمیت این مبحث، دستور کار جلسه بعدی کانون را ادامه بحث در زمینه وضعیت بیکاری در استان و همچنین بررسی راهکارهای بهبود وضعیت صنایع فعلی استان، ورود به عرصه خدمات و تغییر استراتژیهای موجود اعلام کرد.