نشست نقد و بررسی کتاب «یاریگری گروداران درحکمرانی فراگیر آب» با حضور هدایت فهمی، معاون مدیـر کل دفتر بـرنـامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو، محمد درویش، عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور و مدیرکل سابق دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست، هادی ویسی، عضو هیأت علمی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی و حمیدرضا درودیان، مترجم کتاب در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

در ابتدای این نشست، دکتر درودیان به عنوان این کتاب اشاره کرد و گفت: عنوان اثر اگرچه دارای ابهام است اما به معنای همکاری کسانی است که دل در گرو آب دارند. گرو داران آب در عنوان کتاب به‌معنای کسانی است که اگرچه هیچ سودی به‌صورت مستقیم ممکن است از آب نداشته باشند و یا در آن ذینفع نباشند امادل در گرو آن دارند.

وی تأکید کرد: امروز نقش مردم بومی در پروژه‌های آب دیده نمی‌شود و دغدغه کتاب حاضر هم این است که مردم را در حکمرانی آب سهیم کند. بنابراین تلاش من در ترجمه این اثر این بوده است که صداهای ناشنیده، شنیده شود .

مترجم کتاب همچنین درباره فصل‌های این کتاب توضیحاتی ارائه کرد و گفت: این کتاب به کلیات همکاری درباره گروداران آب و دستورالعمل‌های مرتبط با این موضوع اشاره می‌کند و به این موضوع می‌پردازد که چرا مردم به دلایل سیاسی و امنیتی وارد همکاری در این حوزه نمی‌شوند. همچنین موانع مرتبط درباره این موضوع شناسایی شده و نمونه‌هایی از کشورهای مختلف بیان می‌شود. در کنار این موضوع سازوکارهایی ازهمکاری‌های رسمی و غیررسمی در کتاب بیان شده است . در این اثر همچنین معیارها و روش‌های مهمی برای ارزیابی روش‌های همکاری گروداران آب بیان شده است و نشان داده می‌شود که چگونه ساخت‌وسازهای سدها باعث از بین رفتن ایلات و عشایردر نواحی مختلف می‌شوند .

در ادامه این نشست، دکتر هدایت فهمی، معاون مدیـرکل دفتر بـرنـامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو با اشاره به اینکه تجربه حکمرانی آب در ایران بسیار کم است، تأکید کرد که این کتاب، که ترجمه روانی دارد، تجربیات وسیعی از کشورهای مختلف را در موضوع حکمرانی آب ارائه داده است که می‌تواند به ما کمک کند. وی به ضرورت ایجاد فضای باز سیاسی برای ارائه بحث‌های متفاوت اشاره کرد وگفت باید بپذیریم که دولت بخشی از حکمرانی است و نه همه آن. دکتر فهمی در ادامه به ۱۰ شاخص عمده حکمرانی خوب و پایدار اشاره کرد و گفت: مشارکت مردم، شفافیت اطلاعات، اقدامات، فرایندها و ضوابط، قابلیت حسابرسی سازمانی، سازگاری قوانین و حاکمیت قانون، پیوسته‌نگاری، ملاحظات اخلاقی و انسانی، مسئولیت‌پذیری سازمان‌ها و نهادها، اجماع محوری سازمان‌های حمایت‌کننده و تسهیل‌گر، کارآیی و اثربخشی قوانین، پذیرش بهترین نظریه و سیاست از سوی نخبگان مهم‌ترین شاخص‌های حکمرانی خوب و پایدار است که باید به آنها توجه کرد.

معاون مدیـر کل دفتر بـرنـامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو، همچنین به ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی، اکولوژی و سیاسی قوانین پرداخت و افزود: هر قانون و برنامه‌ای در صورتی موفق خواهد بود که از نظر اقتصادی، متوازن و پایدار، از جنبه اجتماعی، مقبول و مورد پذیرش اکثریت جامعه، از منظر اکولوژی دوستدار محیط زیست و طبیعت و از جنبه سیاسی برخوردار از سرمایه اجتماعی بالا و عزم سیاستگذاران در اجرای آن باشد.

وی افزود: باید بپذیریم که توسعه در کشور ما بدون پایداری صورت گرفته است و این موضوع در حوزه آب بیشتر به چشم می‌آید تلاش ما باید این باشد که توسعه رشد بر مبنای پایداری باشد . دکتر فهمی گفت: باید وارد گفتگو شویم و دست از منازعات برداریم. وی به بحران‌های زیست محیطی کشور اشاره کرد وگفت: اکوسیستم ما در حال نابودی است و اگر وضع به این منوال پیش برود، تا پنج سال دیگر امکان کنترل نخواهیم داشت. وی تأکید کرد باید شیوه حکمرانی را در کلیت آن تغییردهیم. ما متاسفانه هنوز دکترین توسعه نداریم. بیش از ۹۰ درصد آب کشور در روستاها مصرف می‌شود. ما به اقتصاد روستایی فکر نکرده‌ایم. برای حل این معضلات به تفکرانتقادی و تحلیلی نیاز داریم.

مهندس محمد درویش نیز به ترجمه خوب و روان این کتاب اشاره کرد و گفت: جای تجربه‌های ایرانی در این کتاب خالی است و امید است در ویرایش‌های دوم این کتاب، بتوان تجربه داخل کشور را در بحث حکمرانی آب به آن اضافه کرد. درویش افزود: در سیاستگذاری‌ها و در حکمرانی آب در ایران، به جامعه محلی توجه نشده است. وی غلبه تفکر سازه‌ای را عامل این مشکل دانست و گفت: بی‌توجهی به تنش‌های آبی و فرهنگ مردم می‌تواند مشکلات امنیتی ایجاد می‌کند. وی افزود: متاسفانه اکنون بسیاری از بحران‌ها و شورش‌های اجتماعی که در ایران اتفاق افتاده است به دلیل طرح‌های غلط انتقال آب بوده است. به‌طور مثال طرح انتقال آبی که به اشتباه صورت گرفت بحران جدی‌ای را در الیگودرز و درود به‌وجود آورد که باعث به‌وجود آمدن بحران‌های اجتماعی در این شهرها شده است .

دکتر هادی ویسی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز به موضوع اکولوژی اجتماعی پرداخت و گفت: در ساخت‌وساز سدها آن چیزی که بیش از همه اهمیت دارد این است که باید دید پروژه‌های عمرانی چه تاثیر مثبت و منفی روی زندگی افراد می‌گذارد. بنابراین در توسعه پیش از آنکه سراغ مشکل برویم باید روی پتانسیل‌ها متمرکز شویم وآن چیزی است که در کتاب به‌خوبی مورد توجه قرار گرفته است . این کتاب به ما یاد می‌دهد که دراجرای پروژه‌ها باید ابتدا به سراغ ظرفیت‌ها و قوت‌ها رفت و ابتدا باید دست‌‌اندرکاران و ذینفعان را معرفی کرد. دکتر ویسی افزود: این کتاب تجربه‌های مختلفی را مستندسازی کرده و از این منظر بسیار قابل توجه است. ما متاسفانه در ایران مستندسازی نمی‌کنیم و دائم اشتباهات را تکرار می‌کنیم.

ویسی افزود: نویسنده در این کتاب به‌خوبی تجربه‌های مستندی را در اختیارمخاطب قرار داده که کمتر در کشور ما به آن اهمیت داده می‌شود و از این منظر می‌تواند اطلاعات خوبی را در اختیار مخاطب قرار دهد. استفاده از جداول، ترجمه خوب اثر و تصاویر مناسب نیز به خوش‌خوان بودن این اثر کمک فراوانی کرده است.

.

لازم به ذکر است کتاب «یاریگری گرو داران درحکمرانی فراگیر آب» ذیل مجموعه فرهنگ و محیط زیست در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات ترجمه و از سوی انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شده است.