عملکرد برخی وزارتخانهها و بانک مرکزی برهم‌زننده قیمت‌های نسبی است/ لزوم جایگزینی مالیات بر مصرف با تعرفه واردات
علی رئیس‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری آنا اظهار کرد: «اعطای ارز دولتی به برخی از شرکت‌های غیر تخصصی که اقدام به واردات کالاهایی کردند که در تخصص آنها نبوده است، شائبه واگذاری رانت به افراد خاص در جامعه را ایجاد کرده است.»
مدیرکل برنامه‌ریزی و اقتصاد دانش‌بنیان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان با تاکید بر اینکه در شرایط اقتصادی موجود، جامعه نیاز به آرامش روانی دارد، افزود: «مساله واگذاری ارز دولتی اذهان عمومی را خدشه‌دار کرده و بهترین کاری که دولت می‌تواند انجام دهد، نظارت بر شرکت‌هایی است که با ارز دولتی کالا وارد کرده‌اند و اگر شرکتی تخلفی کرده باید با آن برخورد قاطع صورت پذیرد. به عنوان کارشناس اقتصادی با این شیوه اعطای ارز که رانت ایجاد می‌کند، مخالف هستم.»
لزوم راه‌اندازی بورس آتی ارز
وی تصریح کرد: «در شرایط فعلی اقتصادی پیاده‌سازی ارز تک‌نرخی به هیچ عنوان امکان‌پذیر نیست چرا که پارامترهای کلان اقتصادی ما باثبات نیست و تامین منابع ارزی کشور با مسائلی مثل تحریم‌های ظالمانه روبه‌رو است و در این شرایط باید مدیریت دقیق‌تری بر مسائل اقتصادی داشته باشیم؛ راه‌اندازی بورس آتی ارز در راستای آرامش بیشتر صادرکنندگان و شرکت‌ها الزامی است و باید بازار نرخ دقیق ارز را تعیین کند.»
استاد اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی با تاکید بر این موضوع که شفاف‌سازی در شرایط کنونی نیاز اصلی جامعه است، خاطرنشان کرد: «وزیر جوان و شجاع ارتباطات گام خیلی خوبی را در راستای شفاف‌سازی اقتصادی برداشت و این برای همه ما بسیار ارزشمند است و باید الگوی مناسبی برای سایر مسئولان باشد. مردم ما اگر بدانند در کشور بحران وجود دارد و ریشه آن را دریابند، قطعاً می‌توانند به دولت کمک کنند، اما اگر پنهان‌کاری صورت پذیرد، رفتار مردم موجب تشدید التهابات اقتصادی کشور خواهد شد.»
رئیس‌پور عنوان کرد: «بزرگترین معضل اقتصاد ایران رعایت‌نکردن قیمت‌های نسبی بوده و رفتار دولت در وزارتخانه‌های مختلف و بانک مرکزی متاسفانه برهم‌زننده قیمت‌های نسبی است؛ قبل از سال ۱۳۹۷ دولت تشخیص داد با توجه به نبود موازنه حساب‌های ارزی، بحث واردات کالاهای غیرضروری باید مدیریت شود که بحث حمایت از تولید داخلی و به ویژه بازار خودرو نیز بسیار مهم است.»
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان اظهار کرد: «افزایش تعرفه خودروهای وارداتی نخستین و ساده‌ترین نکته‌ای بود که به ذهن مسئولان رسید اما با بسته شدن سایت ثبت سفارش خودرو، سیگنالی برای افزایش قیمت به بازار ارسال و کمبود ارز در بازار باعث افزایش قیمت‌های نسبی در بازار خودرو شد.»
استاد دانشگاه آزاد اسلامی با توجه به تاثیرپذیری کالاهای متفاوت و اساسی سبد مصرفی کالای خانوار از یکدیگر گفت: «تولیدکنندگان داخلی به تبعیت از قیمت‌های نسبی به دنبال متوازن کردن قیمت محصول خود خواهند بود و این باعث انتشار تورم در جامعه می‌شود، زیرا کالاها با یکدیگر مقایسه می‌شوند؛ در نظام فعلی اقتصادی به شدت با وضع تعرفه واردات مخالف هستیم و اگر بخواهیم بازار را به نفع کالای داخلی مدیریت کنیم باید از ابزار وضع عوارض مصرف استفاده شود و به نوعی مالیات بر مصرف را جایگزین آن کنیم.»
مدیرکل برنامه‌ریزی و اقتصاد دانش‌بنیان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان خاطرنشان کرد: «مالیات بر مصرف کالاهای وارداتی باعث ایجاد حق انتخاب بین مصرف‌کننده‌ها خواهد شد، زیرا قیمت نسبی در جامعه بر هم نخواهد خورد و در عوض هزینه استفاده از کالای وارداتی افزایش پیدا می‌کند؛ کارشناسان خبره‌ای که در دانشگاه‌ها حضور دارند با همکاری افراد مجرب که در اتاق‌های بازرگانی حضور دارند، می‌توانند مهم‌ترین کانال مشورتی برای دولت در این زمینه باشند.»
رئیس‌پور عنوان کرد: «تئوری‌پردازان و بخش خصوصی به عنوان متخصصان رفتارشناسی وضع بازار باید راهنمایی‌های قابل قبولی را در اختیار دولت قرار دهند اما مشروط بر اعتماد دولت به این افراد و اینکه جلسات برگزار شده میان این متخصصان و دولت صرفاً جنبه اسمی و ظاهری نداشته باشد؛ در مقطعی نسبت به هدایت منابع آزاد شده از هدفمندی یارانه‌ها دانشگاهیان نظرات خوبی را در اختیار دولت گذاشتند و دولت از آنها استفاده کرد و نتیجه قابل قبولی را گرفت.»
بی‌اثر شدن تحریم‌ها با کاهش نوسانات نرخ ارز به صورت موجی و متوالی
وی ادامه داد: «تحریم‌های جدیدی که در راه هستند با گذشته جنس متفاوتی دارند و به عبارتی دشمنان پاشنه آشیل کشور ما را که اقتصاد است، نشانه رفته‌اند. تحریم‌های جدید می‌تواند گسترده‌تر از قبل باشد، اما برای بی‌اثر شدن این تحریم‌ها باید تنش‌های داخلی را از بین ببریم.»
عضو هیات علمی واحد کرمان با توجه به غیرکارشناسی بودن پیش‌فروش سکه با نرخ‌های خاص از سوی بانک مرکزی افزود: «این مساله باعث به وجود آمدن رانت در کشور خواهد شد و مصاحبه‌های مختلف مسئولان نیز در بی اعتمادی نسبت به مسئولان بانک مرکزی تاثیر دارد. در طرح پیش‌فروش سکه توسط بانک مرکزی می‌توان به فراخوان عمومی این طرح به عنوان سیگنال مثبتی برای آرامش جامعه اشاره کرد.»
رئیس‌پور تشریح کرد: «دولت باید تمام تلاش خود را در راستای به حداقل رساندن نوسانات نرخ ارز به کار گیرد و این مساله به صورت موجی و متوالی می‌تواند کل نظام اقتصادی را به سمت آرامش هدایت کند. انتظارات تورمی مردم باید مدیریت شود چراکه در این صورت بخش عمده‌ای از تحریم‌ها بی‌اثر خواهد شد.»
این کارشناس اقتصادی با توجه به نقش مهم مردم به عنوان خرده‌سرمایه‌داران در نظام اقتصادی، گفت: «مردم بر اساس تحلیل‌های فردی و منافع شخصی از کاهش ارزش دارایی‌های خود جلوگیری می‌کنند و پیشنهاد ما این است که مردم شرایط اقتصادی موجود را درک کنند. تمام مسئولیت مشکلات اقتصادی نباید به گردن مردم بیفتد و دولت هم باید اطمینان و آرامش را در عمل ایجاد کند و اگر این رفتار به صورت متقابل شکل بگیرد، باعث فروکش کردن انتظارات تورمی مردم در حد بسیار قابل قبولی خواهد شد. در شرایط تورمی فعلی که بخش عمده آن را حباب می‌دانیم، مردم باید به سمت تولید و صادرات بروند اما حمایت دولت باید به خوبی از مردم صورت پذیرد و دولت به وعده‌های خود متعهد باشد و اشتباهات اقتصادی خود را بپذیرد.»
وی تاکید کرد: «بازار بورس کشور دارای کمترین ارتباط با بازارهای بین‌المللی است و به همین دلیل بیشترین تاثیرپذیری را از نوسانات نرخ ارز خواهد داشت و با افزایش حباب‌گونه نرخ ارز شاهد افزایش شاخص بورس هستیم که اگر توسط مسئولان بورس این مساله کنترل نشود موجب فرار گسترده سرمایه از بازار بورس خواهد شد.»
اقتصاد ایران از چسبندگی قیمت‌ها رنج می‌برد
رئیس‌پور عنوان کرد: «متاسفانه اقتصاد ایران از قاعده‌ای به نام چسبندگی قیمت‌ها رنج می‌برد و قیمت محصولات بر اساس نرخ دلار تعیین خواهد شد و اگر دلار به نرخ قبلی و پایین‌تر از وضع موجود هم برگردد، اقتصاد با مقاومت بسیار زیادی نسبت به اصلاح این قیمت اقدام می‌کند. نباید این انتظار را داشت که اگر قیمت ارز کاهش پیدا کند به تبعیت از آن قیمت کالا هم کاهش پیدا کند و در این میان هنر مدیران است که اجازه ندهند نوسانات شدید نرخ ارز ایجاد شود.»
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی بیان کرد: «بهترین راهکار در شرایط موجود جلوگیری از التهابات آتی است و مدیران باید شرایط ناپایدار اقتصادی و تحریم‌های جدید را مدیریت کنند چراکه برای همه مشکلات راه حل وجود دارد.»
وی با توجه به روش فروش نفت به شرکت‌های خصوصی گفت: «یکی از روش‌های بسیار مناسب برای دور زدن تحریم‌ها، واگذاری فروش نفت به شرکت‌های خصوصی از طریق بورس است که بسیار زودتر از این باید این اتفاق رخ می‌داد.»