آقای دکتر صحرائیان  در آستانه هفتمین جشن یکپارچگی هستیم برای ما از وضعیت پذیرش دانشجو در مراکز تحقیقاتی  و چگونگی آن توضیح دهید؟

شروع پذیرش دانشجویان پژوهش‌محور در دانشگاه علوم پزشکی تهران از سال ۱۳۸۹ بود و هرسال به صورت متوالی در مراکز مختلف تحقیقاتی تعدادی از داوطلبین پذیرش شده اند و باگذشت زمان، هم تعداد دانشجویان افزایش یافته و هم تعداد مراکز تحقیقاتی که ظرفیت پذیرش دانشجویان دکترای پژوهشی داشتند افزایش یافته که تحت نظر اساتید برتر و ممتاز آموزش می بینند. در حال حاضر تعداد ۴۶ مرکز تحقیقاتی در دانشگاه علوم پزشکی تهران مجوز پذیرش دانشجوی پژوهش محور دارند که تنها ۲۷ مرکز با همکاری ۱۳۲ نفر از اعضای هیئت علمی دانشجو دارند. کل تعداد دانشجویانی که از سال ۱۳۸۹ تا امسال جذب شدند ۱۶۷دانشجو است که عدد بسیار خوبی است. تعدادفارغ التحصیلان ما در دکترای پژوهشی ۶۷ نفر بودند که امسال نیز تعداد دیگری از این عزیزان فارغ‌التحصیل شده و به خانواده بزرگ دانش آموختگان دانشگاه می‌پیوندند.

رسالت دانشگاه‌های علوم پزشکی ارتقای سطح سلامت است، نقش دانش آموختگان پژوهش محور را در حوزه سلامت برای ما بفرمائید؟

اصولا برای پاسخ به هر سوالی نیاز به پژوهش است. چه سوال در زمینه علمی برای علوم تجربی یا علوم انسانی یا علوم مدیریتی باشد. در هر کدام از این سوالات اگر بخواهید پاسخ خوبی داشته باشید لازم است که پژوهشی داشته باشید. ظرفیت باز شده برای اینکه ما دانشجویان PhD یا دکترای پژوهشی داشته باشیم به خاطر این است که بتوانیم به بسیاری از سوالات و مشکلات در زمینه‌های مختلف پاسخ بدهیم. ممکن است اساتید ایده‌هایی داشته باشند و این ایده ها هیچ وقت در قالب یک سال یا چندماه که دانشجویانby Course  PhD برای پایان نامه می‌گذارند به آن سوال پاسخ داده نمی شود و لازم است که یک نفر چند سال از زندگی خودش را برای پاسخ به آن سوال و آن تحقیق بگذارد تا بخشی از آن به نتیجه برسد. رسالت دانشجویان PhD یا دکترای پژوهشی در حقیقت جلو بردن مرزهای دانش است. وقتی که یک دانشجوی PhD یا دکترای پژوهشی می‌آید برای پایان نامه‌اش و آن زمانی که دانشجومی گذارد عمدتا صرف یک موضوع و یک کار با تمام ضمائمش می شود و باعث می‌شود روی یک موضوع تمرکز کند و یک موضوع را به جای اینکه فقط در سطح ببیند درعمق ببیند. ما دانشجویانی از رشته های مختلف داریم که وقتی فارغ التحصیل می‌شوند ممکن است دانش زیادی در سطح داشته باشند و مقدار زیادی از زمینه‌های دانش را داشته باشند اما در مورد دانشجویان PhD یا دکترای پژوهشی تعریف این است که در یک موضوع وارد عمق آن شوند و آن موضوع را در عمق ببینند. خیلی خوب درباره آن بحث کنند.  حسن PhD by research  این است که آن فرد در آن زمینه متخصص می شود، در آن زمینه صاحب نظر می شود و می تواند در آن زمینه پژوهش کند. در بسیاری از رشته های دیگر وقتی فرد وارد آن رشته می شود وقتی که می خواهد در زمینه تخصصی اش پایان نامه اش را انتخاب کند و براساس علاقه‌اش انتخاب کند و این زمانی محدود است که ممکن است چندماه یا ۱سال یا ۲سال باشد. اما در مورد دانشجویان دکترای پژوهشی روی یک موضوع ثابت  ۳تا ۵ سال وقت می گذارند و تمام حواشی آن مطلب می بینند. من فکر می کنم که در ارتقای مرزهای دانش دانشجویان PhD by research نقش بسیار موثری دارند و در حقیقت در خط اول دانش هستند و باید تمام اطلاعات و تمام سوالاتی که در گذشته پرسیده شده و پاسخ داده شده را ببینند و الآن سوال جدید و مسئله جدید و بعد پژوهش جدید را انجام بدهند. این یک فرصت است هم برای اساتید هم برای دانشگاه و هم برای کشور که بتوانند از این دانشجویان استفاده کنند و بتوانند مرزهای دانش را بشکنند. خیلی  از پایان نامه هایی که در رشته ها ممکن است ایجاد شود صرف گذراندن پایان نامه یا صرف انجام پایان نامه باشد اما در مورد PhD by research  این به این ترتیب نیست چون در طول سالهایی که تحصیل می کنند و وارد این کار می شوند. با روش تحقیق بیشتر آشنا می شود و هم با روش های مختلفی که در آن زمینه انجام شده از طریق مرور مطالعات قبلی آشنا می شود. همه اینها باعث می شود که دانشجو در این زمینه بتواند تجربیات خوبی کسب کند و به عنوان یک شخص خبره در آن زمینه فارغ التحصیل شود.

آقای دکتر درباره ملاکی که براساس آن در مراکز تحقیقاتی دانشجو جذب می شود توضیح دهید؟

مهمترین ملاک خواستن خود دانشجو و علاقه است و درحالیکه در زمینه ی PhD های دیگر ممکن است دانشجو در کنکوری شرکت کند و پس از قبولی در رشته وارد آن حیطه شود. اما در مورد PhD by research  وقتی دانشجو می آید در یک رشته خاص، در یک گروه خاص، با یک سوال خاص یک موضوع خاص را  انتخاب می کند، می گوید من می خواهم در این رشته پذیرش شوم دانشجو شوم و روی این موضوع کار کنم. در واقع یک جور علاقه وافری را نشان می دهد. ذهنیت این فرد یک ذهنیت پژوهشی است و می خواهد سال‌های عمر خودش را وقف پژوش کند. ملاک های مهمش  اول علاقه مندی خود دانشجو و دوم خلاقیت اوست که باید در طول مسیر پژوهش خلاقیت داشته باشد چرا خلاقیت خود دانشجو است که باعث می شود بن بست های تحقیق باز شود. ملاک سوم پشتکار دانشجوست. در مورد پاس کردن امتحانات ممکن است یک دانشجو صرفا با مطالعه مطالب بتواند در آزمون موفق شود اما در مورد  PhD by research  اگر دانشجو پشتکار نداشته باشد و نتواند خودش را برای پژوهش آماده بکند در این شرایط خیلی از این پژوهش ها ناقص می ماند.

آقای دکتر انتظار شما از یک دانش آموخته پژوهش محور که با این ویژگی ها انتخاب شده و با این شرایط تربیت شده چیست؟

انتظاری که جامعه از آنها به عنوان یک افرادی که آمدند و در یک زمینه ای صاحب نظر شدند، ادامه تحقیق و ادامه بررسی در زمینه همان مشکل و در حقیقت راهی که شروع کرده اند و ادامه دادن آن است. متاسفانه اتفاق می افتد که برخی از دانشجویان وقتی فارغ التحصیل می شوند در یک رشته ای و در جای دیگر مشغول به کار می شوند. اما هدف این است که این دانشجویان که در آن رشته استادشده اند و واقعا در آن رشته کار کرده اند و سال‌های عمرشان و جوانی‌شان را گذراندند و در همان رشته ادامه بدهند و باز تحقیق کنند و در آن زمینه راه های جدیدی و یا آن قسمت های ناگفته و یا قسمت هایی که ما هنوز از آن چیزی نمی دانیم را کشف کنند و برای دیگران بازگو کنند. اصولا انتظاری که جامعه از دانشجویان و دانش آموختگان پژوهشی دارند این است که اول در مرزهای دانش مجددا پژوهش کنند، دوم آموزش و پژوهش را به نسل های بعد از خودشان بدهند و سوم اینکه بتوانند با همکاری و همیاری به عنوان پژوهش با سایر اعضای هیات علمی درگیر بشوند و بتوانند ایده های جدید را ارایه و به ثمر برسانند.

آقای دکتر از دانش آموختگان پژوهش محور چقدرشان جذب دانشگاه علوم پزشکی تهران می شوند و دانشگاه علوم پزشکی تهران چقدر می‌تواند از مهارت آنان بهره ببرد؟

متاسفانه ما در جذب نیروی انسانی از نظر قانونی مشکلاتی را داریم. جذب نیروی انسانی مشکل است اما در برنامه‌ریزی هایی که کردیم عمده ی جذبمان اعضای هیات علمی و دکترای پژوهشی است در حد امکان. امسال در فراخوانی که در مراکز تحقیقاتی انجام شد، سعی کردیم که دانشجویان فارغ التحصیلان دکترای پژوهشی را در سیستم پژوهشی بگیریم و این طبیعی است که یک تعدای از اینها جذب سیستم دانشگاه شوند و تعدای دیگر از آنها جذب جاهای دیگرمی شوند. تعدادی نیز جذب صنعت می شوند واین خیلی خوب است. امروز صنعتی کردن پژوهش و پژوهشی کردن صنعت یعنی هر دو باهم، شعار اساسی است که ما باید داشته باشیم. یعنی یک صنعت پویا در کشور اگر بخواهد پویا بماند و برود جلو باید یک سیستم پژوهشی قوی داشته باشد. به عنوان مثال یک شرکت دارو سازی را در نظر بگیریم و اگر این شرکت داروسازی یک سیستم پژوهشی قوی نداشته باشد، در جای خودش می ماند و نمی تواند پیشرفتی داشته باشد. اینکه ما صنعت را پژوهشی کنیم یعنی پژوهش برای صنعت بتواند حداقل چند محصول جدید را وارد بازار کنند و تولید کنند و این بسیار مهم است. خیلی وقت ها دانش آموختگان دکترای پژوهشی می‌توانند در تولید محصوص جدید به خوبی هکل کنند. در حیطه علوم انسانی، در حیطه علوم اجتماعی مرتبط با سلامت، دانش آموختگان دکترای پژوهشی بسیار کمک کننده هستند. در حل معضلات و مشکلاتی که ما در حیطه سلامت داریم نیز بسیار کمک کننده هستند بخصوص در بحث عدالت در سلامت که چگونه به عدالت در سلامت برسیم اینکه چگونه منابع محدودی را که داریم بتوانیم پخش کنیم.

خوشبختانه دانشگاه گام‌های موفقی در عرصه بین المللی برداشته این معاونت در حیطه بین المللی و جذب دانشجوی خارجی چه برنامه هایی دارد؟

در این مجموعه نیز در حوزه ی بین الملل این کار انجام شده است.  به این ترتیب که برنامه ریزی هایی انجام شده تا مراکز تحقیقاتی ما بتوانند دانشجویان خارجی جذب کنند. صحبت هایی با بعضی از مسئولان مراکز تحقیقاتی انجام شده آنها هم استقبال کرده اند معاونت بین الملل هم استقبال کرده و ما امیدواریم که به نتیجه برسد.

نگاه شما به جشن یکپارچه برای دعوت از دانش آموختگان برای همکاری مجدد با دانشگاه چیست؟

این جشن فرصت خوبی است به شرطی که برنامه ریزی داشته باشیم آن افراد را جذب کنیم و آن افراد بیایند. این فرصت خوبی است برای دانشگاه که دانش آموختگان قدیمی و جدید در کنار هم باشند. بسیاری از دانشگاه های دنیا این را انجام می دهند و خیلی از دانش آموختگان هم استقبال کردند از اینکه بعد از سال‌ها به دانشگاه بیآیند و شرایط جدید و تغییرات را ببینند. این برای هر کسی که از هر جایی فارغ التحصیل شده یک حس خوب است.  طبیعتا دانشگاه برای شما از همه مهمتر است که اگر دانشگاه این برنامه را داشته باشد عالی است. بسیاری از دانش آموختگان قدیمی و جدید دوست دارند که در کنار هم باشند در محیط دانشگاه و امیدوارم این فرصت برای همه میسر شود.

نگاه شما در مورد تقدیر از برگزیدگان از اساتید و دانشجویان در این برنامه چیست بفرمائید ؟

اگر برگردیم به زندگی دانشجویی خودمان، در زمان دانشجویی درکنار دوستان خود درس می خواندیم و انتظار داشتیم که اگر دانشجو ی خوبی بودیم و زحمت کشیدیم و در آن دانشکده رتبه ای کسب کردیم، حداقل در یک جایی دیده بشویم. به نظر من بهترین مکان، در زمان فارغ التحصیلی است که بسیار مهم است. نه تنها برای خود فرد بلکه برای خانواده های این عزیزان. برخی از اینها پدران و مادرانی دارند که زحمات زیادی را برای آنان کشیده اند و طبیعی است که دوست دارند وقتی که فرزندانشان فارغ التحصیل می شوند در کنار آنها باشند ودر کنارآنها از نفرات برتر تقدیر شود. از طرف دیگر تقدیر از برگزیدگان و معرفی نفرات اول انگیزه تلاش بیشتر برای جمعیت داشجویی به همراه خواهد بود. این تاثیر گذار خواهد بود واز هر کسی که تا الآن تقدیر شده از یادش نمی رود و همیشه در ذهن خودش است که در دوره ی خودش به عنوان یک دانشجوی ممتاز ازآن تقدیر شده است. کمک می کند که این حالت را این موقعیت را در مقطع بالاتر از خود حفظ کند به دانشجویی که در رشته پزشکی عمومی جایزه می دهیم و می گوئیم که شما نفر اول پزشکی شده‌ای قطعا تلاش می کند که در دستیاری هم اول باشد. در مورد اساتید هم همه ما دیده شدن را دوست داریم در مورد اساتید این خیلی خوب است ولی برای خیلی از این اساتید غیر قابل باورباشد که در مراسم دعوت می شوند و توسط یک تیم استاد برگزیده شده و مورد تقدیر قرار بگیرد. این تشویق استاد را دلگرم می کند برای کار بیشتر، برای آموزش بیشتر و برای همراهی بیشتر استادی که از زندگی خودش مایه می گذارد کار می کند و به نظر بنده ایجاد انگیزه خیلی مهم است.

آقای دکتر  پیامتان خطاب به دانش آموختگان حاضر در مراسم و خانواده ها و اساتیدشان چیست؟

امسال هشتمین دوره فارغ التحصیلی دانشجویان PhD by research در معاونت پژوهشی را داشتیم و من امیدوارم که دراین دورانی که در کنار هم بودیم، درسیستم پژوهشی دانشگاه دوران خوبی برایشان بوده باشد. برایشان آرزوی سلامتی می کنم و روز دانش آموختگی را به آنها تبریک می گویم. این تبریک به همه فارغ‌التحصیلان دانشگاه و به همه عزیزانی که امروز فارغ التحصیل می شوند و بخصوص در مقطع PhD by research در مراکز تحقیقاتی دانشگاه است. برای همه آرزوی موفقیت دارم و تبریک ویژه ای را خدمت خانواده‌های این عزیزان بگویم چراکه بسیاری از این عزیزان متاهل بودند و گذراندن وقت لازم را برای خانواده هایشان نداشتند و لازم است از آنها تشکر کنم و صمیمانه تبریک بگویم خدمت فرزندان و عزیزانشان و پدران و مادرانی که امروز فرزندانشان فارغ التحصیل می‌شوند. نکته مهم این است که در علم فارغ التحصیلی نداریم و به عنوان یک مقطعی دانش آموخته شده ایم و این پایان راه نیست و آغاز راهی است برای مقطعی دیگر. وقتی مقطعی را طی کردیم آغاز راهی است برای دانستن های بیشتر. امیدوارم که همیشه پیروز و موفق باشند.