بررسی انتقادی طرح «پویش اجتماعی ازدواج پایدار»
به گزارش دریافتی از دبیرخانه کانونهای تفکر دانشگاه یزد، در ابتدای جلسه دکتر حسین افراسیابی دبیر کانون، با ارائه توضیحاتی در رابطه با مدعوین این نشست، مروری بر اهم مباحث مطرح شده در نشست ششم کانون داشته و دستور کار این جلسه را «بررسی طرح پویش اجتماعی ازدواج پایدار» استانداری یزد اعلام کرد.
اولویتهای مورد بحث در کانون
پیش از آغاز بررسی طرح پویش اجتماعی ازدواج پایدار، دکتر افراسیابی با اشاره به طرح زهره چمنی از شرکت رویش ماندگار ایساتیس در رابطه با اولویتهای پیشنهادی کانون، این اولویتها را شامل «خشونت- شفقت»، «مهاجرت»، «سرمایه اجتماعی»، «خانواده»، «فراغت»، «توسعه» و «اعتیاد» دانسته و از اعضا درخواست کرد در تعیین مصادیق این ۷ اولویت همکاری داشته باشند.
در این راستا دکتر سیدرضا جوادیان عضو هیئت علمی دانشگاه یزد توضیحاتی در رابطه با ضرورت نگاه جامع در رابطه با اولویتها، دکتر سعید عطار عضو هیئت علمی دانشگاه یزد توضیحاتی در رابطه با ضرورت توجه به اولویتهای هم سنخ و تشخیص چالشها و فرصتهای مرتبط با هر اولویت و ونوس عامری دبیر کمیسیون فرهنگی شورای شهر یزد توضیحاتی در رابطه با فرصتها و چالشهای توسعه استان و ضرورت توجه به آنها در تعیین اولویتهای کانون بیان کردند.
طرح پویش اجتماعی ازدواج پایدار
دکتر فخرالسادات خامسی مدیرکل دفتر امور اجتماعی استانداری یزد، با اشاره به پنج آسیب اجتماعی اصلی کشور یعنی اعتیاد، طلاق، حاشیه نشینی، فساد و فحشا، کودکان کار که بنا به نظر مقام معظم رهبری دستگاههای اجرایی مکلف به انجام اقدامات فوق العاده در رابطه با آنها شدهاند، اهداف طرح پویش اجتماعی ازدواج پایدار به عنوان یکی از طرح های مهم در ذیل آسیب اجتماعی طلاق را موارد متعددی دانست که از جمله این اهداف استفاده از ظرفیت و پتانسیل نیروهای توانمند و مردمی در قالب سازمانهای مردم نهاد حوزه ازدواج و خانواده ، فرهنگ سازی با رویکرد تبیین ازدواج آگاهانه، به هنگام و آسان و ایجاد نگرش مثبت اجتماعی به ازدواج و خانواده پایدار، گفتمان سازی اجتماعی موضوع ازدواج در بین اقشار تاثیرگذار مردمی و گروه های مرجع اجتماعی هستند.
وی موفقیت این طرح را در گرو تجدید نظر در نگاه بخشی نگر فعلی در استان، تولید محتوا و ارائه راهکارهای اجرایی در ارتباط با سه مرحله تشکیل، ترویج و تسهیل، ایجاد پیوند تخصصی میان بخش علمی و بخش اجرایی استان و مشارکت با کانون تفکر دانست.
وی از اعضای کانون تفکر سلامت اجتماعی درخواست کرد تا در تولید محتوای این طرح مشارکت جدی داشته باشند.
نحوه اجرای طرح پویش اجتماعی ازدواج پایدار
سپس عذرا ذاکری کارشناس امور اجتماعی استانداری یزد با توجه به اهداف طرح و خروجی جلسات و تشکیل اتاق فکرهای متعدد ازسوی اداره کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری و با حضور جمعی از مدیران و نمایندگان ادارات مرتبط، سازمانهای مردم نهاد حوزه خانواده و متخصصین حوزه ازدواج و خانواده، بر این نکته تاکید کرد که این طرح در قالب ۳ دسته کلی از برنامه ها شامل: ۱- اطلاع رسانی، حساس سازی، تبلیغات (ازسوی رسانهها) ۲-آموزش عمومی و تخصصی، راهنمایی و مشاوره ۳-حمایت اقتصادی انجام خواهد گرفت.
وی همچنین نقش کلیدی نهادها و سازمانهای مردم نهاد و NGO ها در این طرح را مورد بررسی قرار داده و پیشنهاد داد کانون نحوه هدایت برنامههای طرح را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.
انتقادها و پیشنهادها
دکتر جوادیان موفقیت این طرح را در گرو ایجاد نگاه کلان با زاویه دیدی گسترده، تدوین برنامههای خاص و کاربردی و پیگیری همه جانبه مسائل مربوطه دانست.
دکتر عطار پیشنهاد مشخص کردن NGO های ذی ربط و حوزه اختیارات هر کدام در این طرح و تمرکز بر چالشهای خانوادههای موجود استان با هدف پایدار سازی آنها را مطرح کرد.
وی همچنین عملکرد شهرداری لندن در زمینه افزایش همبستگیهای محلهای را مورد بررسی قرار داده و بر ضرورت بازخوانی تجربه سایر کشورهای موفق در این زمینه و مزایای اجرای پویش در سطح محلهای تاکید کرد.
در این راستا دکتر خامسی نیز پیشنهاد داد کانون به بازخوانی تجربه کشورهای موفق در زمینه ازدواج پایدار بپردازد و نتایج را در قالب بیانیهای مشترک منتشر و در اختیار دستگاههای اجرایی استان مانند استانداری قرار دهد.
سرگرد مجید نعیم یاوری رئیس مرکز تحقیقات کاربردی نیروی انتظامی یزد نیز پیشنهاد آسیب شناسی وضع موجود استان از منظر ازدواج پایدار در مقایسه با بقیه کشور، ارائه راهکارهای مشخص با تمرکز بر علت های ریشهای و محتوا سازی به شیوهای متفاوت در این حوزه و شناسایی نهادهای اجرایی، محققان و سایر افراد توانمند داخلی تاثیرگذار و استفاده از تجربیات و طرحهای پژوهشی آنها برای ایجاد اثرگذاری در حوزه ازدواج پایدار را داد.
چمنی نیز بر ضرورت واکاوری و استفاده از نتایج پروژههای موفق در این زمینه و شناسایی نقش تشریفات و تجمل گرایی در مباحث مربط با ازدواج استان تاکید کرد.
حمید زارع هرفته رئیس اداره اجتماعی سازمان فاوا شهرداری یزد پیشنهاد داد شرح وظایف و اختیارات سازمانهای ذیربط در ارتباط با ازدواج پایدار در این طرح مشخص و بُعد محتوایی آن تقویت شود.
دکتر افراسیابی نیز به توضیح در مورد رویکرد همجواری در زمینه ازدواج پایدار و اهمیت نقد طرحهای اجتماعی استان در کانون پرداخته و پیشنهاد داد محورهای تحکیم و تعالی نیز به سه محور تشکیل، ترویج و تسهیل اضافه شود.
در ادامه دکتر سید محسن موسوی عضو هیئت علمی دانشگاه یزد با بیان نکاتی در مورد اهمیت توجه به طرح مساله در این قبیل پژوهشها، رویکرد ابزاری مبتنی بر تحمیل راهکار به خانوادهها (نگاه بالا به پایین) را رویکردی آسیب زا دانست.
به نظر وی، برای تحقق اهداف چنین طرح هایی باید رویکرد پدیدارشناسی(نگاه پایین به بالا) جایگرین نگاه نادرستی شود که در بسیاری از طرح های ازدواج در کشور ما حاکم بوده است. وی همچنین بر ضرورت ایجاد نگاه چند بعدی مبتنی بر ریشهیابی مسائل اجتماعی استان تاکید و اهمیت داشتن نگاه جامع در مورد شرایط تحقق ازدواج پایدار را مورد بررسی قرار داد.
ونوس عامری نیز پیشنهاد کرد باید به آسیب شناسی در زمینه چراهای مرتبط با ازدواج پرداخته، راهکارهای تداوم و بهبود خانواده تبیین کرد.
به نظر وی، بهتر است به جای تکیه بر عبارات کلی، به موارد جزئی مانند اهمیت سنت ها در پایداری ازدواج توجه کرد و طرح ها را بر اساس موارد جزئی، تعریف و اجرا کرد.
دکتر افراسیابی بر ضرورت آسیب شناسی سنتهای غلط موجود در رابطه با ازدواج، بررسی برنامههای اجرایی موجود در این زمینه به خصوص آسیب شناسی اقدامات مراکز مشاوره استان تاکید کرد.
حمیده رادپور رییس اداره مشاوره تربیتی و تحصیلی اداره کل آموزش و پرورش یزد نیز آسیب شناسی سنتهای موجود در زمینه ازدواج و خواستگاری را امری لازم و ضروری برای این طرح دانسته و توجه به آموزش در زمینه ترویج راهکارهای تحکیم خانواده، بومی سازی محتوای این حوزه و مشارکت آموزش و پرورش در این قبیل طرحها را ضروری دانست.
دکتر احمد طالبی معاون فرهنگی و امور جوانان اداره کل ورزش و جوانان یزد با طرح توضیحاتی در زمینه برنامههای اجرایی استان، پیشنهاد به پرسش گرفتن پیش فرض های مرتبط با ازدواج در استان و ارائه تعریف دقیق و مشخص نمودن آسیبهای اجتماعی این حوزه با استفاده از تجربه سایر کشورها را مطرح کرد.
وهاب علی نیا رییس مرکز تحقیقات آسیبهای اجتماعی اداره بهزیستی یزد نیز مزایای این طرح را در توجه به دغدغههای موجود استان، داشتن عنوانی مناسب و تمرکز بر حساسیتزایی و ضعف آنرا در استفاده ناکافی از تجربه سازمان بهزیستی دانست.
در این نشست الهام خدابنده و شیما بهرهور مدیر عامل و مدیر داخلی شرکت روماک، محمد مهدی زاده اردکانی دستیار مدیرکل دفتر امور اجتماعی استانداری یزد و امید استواری از استانداری یزد نیز حضور داشتند.