عمومی | مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی

تعیین حرائم گسل‌های کلانشهرهای کشور گامی در جهت ارتقای ایمنی شهرها/ تدوین ضوابط سازه‌‌ای بدون وقفه برای بیمارستان‌ها

رئیس مرکز تحقیقات راه،‌ مسکن و شهرسازی: تعیین حرائم گسل‌ها در کلانشهرها بویژه شهر تهران از مهمترین اقدامات در جهت ارتقای ایمنی در کلانشهرها در سال‌های اخیر به شمار می‌رود.
دکتر شکرچی‌زاده رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی که صبح امروز در جمع اصحاب رسانه و خبرنگاران سخن می‌گفت، با بیان این مطلب افزود: از ابتدای دولت یازدهم تاکنون اقدامات بسیاری در حوزه ارتقای ایمنی کلانشهرها صورت گرفته است که تعیین حرام گسل‌ها و اعمال محدودیت‌های ساخت و ساز در این حرائم این گسل‌ها و به دنبال آن تدوین آیین‌نامه‌ها و ضوابط مرتبط را شاهد بوده‌ایم. در همین رابطه تاکنون حریم گسل‌ها در شهرهای تبریز، تهران و کرمان به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری رسیده است.
رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به تجربیات کشور از زلزله کرمانشاه و خسارات وارد شده به سازه‌های مسکونی، گفت: در این زلزله مشاهده کردیم بیمارستان‌ها کارایی و تاب‌آوری لازم در برابر زلزله را نداشتند. از این رو در این زلزله بسیاری از مصدومان به دلیل ناکارآمد شدن بیمارستان‌ها، به بیمارستان‌های شهر مجاور منتقل شدند و وضعیت مصدومان نیز بدتر شد.
وی اضافه کرد: بر این اساس از دو سال گذشته تدوین ضوابط طراحی ساختمان‌های بدون وقفه را در دستور کار قرار دادیم که بر اساس آن ضوابطی ارائه شود که  بیمارستان‌ها با افزایش تاب‌آوری سازه‌ای، بدون هیچ خسارتی در زمان زلزله بتوانند بدون وقفه به امر خدمت‌رسانی بپردازند.
دکتر شکرچی‌زاده با تاکید بر اینکه در زمان زلزله حتی آسانسورهای بیمارستان‌ها باید کار کنند، خاطرنشان کرد: این ضوابط نهایی و به تصویب کمیسیون‌های پژوهشی رسیده است و امیدواریم با ابلاغ آن بیمارستان‌ها تاب‌آوری لازم را در برابر زلزله کسب کنند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید دوباره بر تجارب زلزله‌های روی داده در کشور و همچنین خسارات ناشی از این زلزله‌ها در ساختمان‌های مسکن مهر خاطرنشان ساخت: نگاهی به این زلزله‌ها نشان داد که به برخی از اجزای غیر سازه‌ای مانند دیوارهای داخلی و میانقاب‌ها آسیب‌های زیادی وارد شده است، به گونه‌ای که در زلزله کرمانشاه مشاهده کردیم ساختمان‌ها سر پا بوده‌اند، ولی به دیوارهای داخلی آسیب وارد شده است.
دکتر شکرچی‌زاده در تشریح دلایل این اتفاق افزود: دلیل عمده را می‌توان در عدم توجه جدی به تدوین ضوابط و آیین‌نامه‌ها و نبودن ضوابط فنی برای اجزای غیر سازه‌ای جستجو کرد. رویکرد آئین‌نامه‌های سازه‌ای کشور بر اساس کاهش کشته‌ها بوده است؛ ولی در زلزله بزرگ کرمانشاه پنج هزار میلیارد تومان خسارت وارد شد که بخش عمده‌ای از آن مربوط به تخریب اجزای غیر سازه‌ای ساختمان‌ها بوده است.
رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه داد: همین مسئله و ضرورت داشتن اندیشه‌ای جدی‌تر و تمرکز بیشتر بر این موضوع سبب شد تا سال گذشته با همکاری سازمان نظام مهندسی استان البرز و دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان راهنمای طراحی سازه‌‌ای و جزئیات اجرایی دیوارهای غیرسازه‌ای را تدوین و منتشر نماییم.
به گفته وی، اجرای این دستورالعمل منجر به کاهش خسارات ناشی از زلزله بر اجزای غیر سازه‌ای سازه‌ها خواهد شد.
دکترشکرچی‌زاده تدوین الحاقیه‌ای برای لازم الاجرا کردن آئین‌نامه ۲۰۰۸ را از دیگر اقدامات این مرکز عنوان کرد و گفت: عدم اجرای آن تخلف محسوب می‌شود و امیدواریم تا پایان تیر ماه امسال این الحاقیه از سوی وزیر راه و شهرسازی ابلاغ شود.
وی طراحی و تولید شیرهای قطع اتوماتیک گاز را از دیگر فعالیت‌های مرکز تحقیقات در راستای کاهش خسارات ناشی از زلزله عنوان کرد و گفت: این فناوری پس از رونمایی در اختیار عموم مردم قرار گرفته است و در مقررات ملی ساختمان نیز استفاده از آن الزام‌آور شده است.
رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به توسعه شبکه شتاب‌نگاری در کشور گفت: از فرصتی که بعد از تحریم و برجام ایجاد شد، توانستیم تعداد قابل توجهی از دستگاه‌های شتاب‌نگاری از شرکت‌های اروپایی خریداری کنیم که تعدادی از آن‌ها در سطح شهر تهران با همکاری سازمان مدیریت بحران نصب شد و مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
وی با ابراز امیدواری از این که در هفته آینده فاز اول استقرار سامانه پاسخ سریع شهر تهران راه‌اندازی شود، افزود: بر اساس قرارداد منعقد شده با این شرکت خارجی، ۳۰۰ دستگاه شتاب‌نگاری خریداری شده که از این تعداد ۲۰۰ دستگاه آن به ایران تحویل شده است و امیدواریم با تامین اعتبارات از سوی دولت، بقیه دستگاه‌ها به ایران تحویل داده شود.
رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در عین حال با اشاره به اعمال تحریم‌های جدید علیه کشور، اظهار کرد: به منظور کاهش چالش‌ها به دلیل اعمال این تحریم‌ها با تعدادی از شرکت‌های فناور داخلی مذاکراتی را آغاز کردیم تا بتوانیم زمینه‌های مناسب را برای طراحی و ساخت این دستگاه‌ها فراهم کنیم.
دکتر شکرچی‌زاده با تاکید بر اهمیت کیفیت مصالح ساختمانی و بویژه میل‌گرد، گفت: با افزایش قیمت‌ها،‌ شاهد عرضه مصالح ساختمانی با کیفیت نامطلوب هستیم، به گونه‌ای که میل‌گردهای ذوبی با قراضه‌ها تهیه و توزیع می‌شوند و ما نگران از این هستیم که این مصالح با کیفیت پایین در ساختمان‌ها استفاده شوند.
وی با تاکید بر اینکه میل‌گردهای با کیفیت پایین در سازه‌ها دچار شکست می‌شوند، ادامه داد: از سوی دیگر ما نگران کیفیت بتن‌ها هستیم، چرا که زلزله کرمانشاه نشان داد که بتن‌های استفاده شده در ساختمان‌ها، کیفیت لازم را ندارند و بخش عمده‌ای از خسارات سازه‌ها ناشی از پایین بودن کیفیت بتن بوده است.
دکتر شکرچی‌زاده ادامه داد: امیدواریم با همکاری سازمان ملی استاندارد بتوانیم کیفیت محصولات سازه‌ای را ارتقاء دهیم.

برگزاری سمینار ایمنی اتوبوس‌ها در برابر آتش
معاون تحقیقات و قناوری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نیز در این نشست با تشریح برخی محورهای تحقیقاتی شاخص تحقیقاتی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، بر استمرار  اقدامات و فعالیت‌های تحقیقاتی کاربردی و حاکمیتی این مرکز در سطح کشور تاکید نمود.
وی از تدوین برنامه تحقیقاتی پنج ساله مرکز تحقیقات راه‌، مسکن و شهرسازی خبر داد و افزود: این برنامه به منظور ارزیابی‌های دقیق‌تر به معاونت‌های مختلف وزارت راه و برخی اساتید حاضر در شورای راهبردی این مرکز تحقیقاتی ارسال شده است.
افزایش تاب‌آوری و کاهش خطرپذیری در شهرها و کلانشهرها، کنترل و توسعه شبکه شتابنگاری، ارتقای ایمنی حمل و نقل جاده‌ای، تهیه آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های و مقررات ملی ساختمان، کاهش مصرف انرژی در ساختمان و در مقیاس شهری، ایمنی ساختمان‌ها در برابر آتش و آسایش صوتی از جمله عناوینی بود که در حوزه اقدامات شاخص و در دست اقدام این مرکز از سوی دکتر بختیاری مورد اشاره قرار گرفت.
وی در بخش دیگری با بیان این مطلب که سال ۹۶ برای مجموعه مرکز تحقیقات سال نسبتا موفقی بوده است، در تشریح اقدمات و فعالیت‌های مرکز در این سال افزود: ما در سال گذشته، ۹۴ پروژه خاتمه یافته  و ۱۲۵ پروژه جدید مشتمل بر جاری و درآمدی را داشته‌ایم. در حوزه مقررات ملی نیز ۳۶ مورد خاتمه یافته است و ۸۶ استاندارد ملی نیز تهیه و تدوین شده است. در حوزه توسعه شبکه شتابنگاری نیز ۱۲ ایستگاه شتابنگاری جدید را در سال گذشته ایجاد کرده‌ایم و ۱۲۵۰ رکورد شتابنگاری نیز در این سال به ثبت رسیده است.
وی صدور و تمدید بیش از ۴۵۰ گواهینامه فنی و ۱۲ نظریه فنی، تصویب آئین‌نامه پوشش‌های ضدحریق و شبکه بارنده خودکار و همچنین چاپ ۶۶ کتاب را از دیگر اقدامات این مرکز در سال ۹۶ عنوان کرد.
دکتر بختیاری همچنین از برگزاری سمینار تخصصی ایمنی اتوبوس‌ها در برابر آتش خبر داد و گفت: حادثه پلاسکو، حادثه دردناکی بود که تلفات و خسارات زیادی را ایجاد کرد، ولی بعد از این حادثه همکاری‌های خوبی میان دستگاه‌ها برای جلوگیری از این رخدادها ایجاد شده است.
معاون تحقیقات و فناوری مرکز تحقیقات‌ راه، ‌مسکن و شهرسازی در عین حال با بیان اینکه در سال‌های گذشته ساخت و سازها با موادی که ایمنی لازم در برابر آتش را نداشته‌اند، انجام شده است،‌ خاطرنشان کرد: در ویرایش جدید مبحث سوم ضوابط ایمنی ساختمان،‌ ایمنی سازه‌ها در برابر آتش تدوین شد که بسیاری از بخش‌های آن اجباری شده است.
دکتر بختیاری آتش‌سوزی بعد از زلزله در کشورهای بزرگ را از دیگر چالش‌های مهم در شهرهای بزرگ عنوان کرد که این امر را به دلیل استفاده از مصالح غیر ایمن در نمای ساختمان‌ها دانست و ادامه داد: محصولات استفاده شده در نماها قابلیت اشتعال بالایی دارند؛ از این رو باید روندی ارائه شود تا این امر بهبود یابد و استفاده از مواد ناایمن در برابر آتش ممنوع شود.
وی همچنین به اخبار منتشر شده در زمینه آتش‌سوزی در اتوبوس‌ها، گفت: اتوبوس‌ها از لحاظ سیستم‌های الکتریکی داخل موتور، باتری‌ها، فیوزها،‌ دستکاری‌های انجام شده در سیستم‌های خنک کننده، نشتی و دستکاری‌های خلاف ضوابط ایمنی، دچار آتش‌سوزی می‌شوند که به منظور کاهش این حوادث سمینار تخصصی در ۵ تیرماه برگزار خواهد شد.

عدم افزایش میزان ریسک و خطرپذیری سازه‌‌ای علیرغم ارتقای شاخص کیفی سازه‌ها
رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در نشست خبری امروز با اشاره به جزئیات زلزله بزرگ منجیل در ۲۸ سال گذشته،‌ افزود: در ۲۸ سال گذشته  ۳۱ خرداد ماه زلزله رودبار با بزرگای ۷.۴ و در مقیاس دیگر با بزرگای ۷.۷ در منطقه‌ای در حوالی شهرهای رودبار، لوشان‌ و رستم‌آباد رخ داد که امتداد آن در تهران و در منطقه امیرآباد احساس شد.
وی ادامه داد: در این زلزله ۵۰۰ هزار نفر بی‌خانمان و ۳۵ هزار نفر کشته شدند. این حادثه دو سال بعد از رها شدن از جنگ تحمیلی در ایران رخ داد که ساختارهای لازم را برای مدیریت بحران نداشتیم.
وی با بیان اینکه این زلزله اثرات مثبتی در ایجاد ساختارهای مدیریت بحران در برابر زلزله و حوادث غیر مترقبه در کشور داشته است، اضافه کرد: در آن زمان ۸ میلیون واحد مسکونی در این منطقه وجود داشت که اکثر این سازه‌ها فاقد اسکلت بودند.
مدیر بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری اضافه کرد: در حال حاضر از ۲۲ میلیون واحد مسکونی در این منطقه حدود ۱۳ میلیون واحد آن مسکونی اسکلتی و ۹ میلیون آن فاقد اسکلت است.
دکتر بیت‌الهی با بیان اینکه ایجاد ساختمان‌های اسکلتی روند رو به افزایشی نیز دارد که این امر موجب ارتقای شاخص کیفی سازه‌ها می‌شود، اظهار کرد: ولی میزان ریسک و خطرپذیری سازه‌های ما کمتر نشده،‌ چرا که تعداد واحدهای مسکونی سه برابر زمان زلزله رودبار شده است، ضمن آنکه بسیاری از خطوط و شریان‌های حیاتی توسعه یافته که این امر آسیب‌پذیری ما را در برابر حوادث طبیعی افزایش می‌دهد.

وی با اشاره به اینکه در شهرهای بزرگ چون مشهد، تبریز، تهران و کرمان سازه‌ها در کنار گسل‌های فعال ساخته شده‌اند، اضافه کرد: این امر موجب آسیب‌پذیری شهرها شده است که باید نسبت به آن توجه بیشتری صورت گیرد.
دکتر بیت‌اللهی همچنین تاکید کرد: ما علاوه بر زلزله با چالش فرونشست و فروریزش‌ها مواجه هستیم که این پدیده‌ها خطرات کمتری نسبت به زلزله ندارند.

تدوین ۷ دستورالعمل مقاوم‌سازی در زمینه مقاوم‌سازی اجزای غیرسازه‌ای
دکتر فرحبد رئیس بخش سازه مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در نشست خبری امروز با بیان اینکه در سال‌های اخیر توانستیم حرکت‌های مثبتی در جهت کیفی‌سازی سازه‌ها برداریم، افزود: در این زمینه هفت دستورالعمل مقاوم‌سازی تهیه شده که این دستورالعمل‌ها در خصوص مقاوم‌سازی اجزای غیره‌سازه‌ای است.
وی با تاکید بر ضرورت مقاوم‌سازی سازه‌ها و بویژه مدارس، افزود: در این خصوص از فناوری‌هایی چون پارچه‌های FRP برای مقاوم‌سازی استفاده می‌شود؛ لذا بر اساس دستورالعمل‌هایی در سازه‌ها استفاده می‌شود.
دکتر فرحبد با اشاره به برخی از FRP های غیر استاندارد در کشور اضافه کرد: برای این امر، ضوابطی تدوین شده است که سازندگان باید به این دستورالعمل‌ها عمل کنند.
رئیس بخش سازه مرکز تحقیقات مسکن با تاکید بر لزوم توجه به ضوابط ساخت و ساز در کشور، اظهار کرد: ضوابطی که در این زمینه تدوین شده، بر اساس استانداردهای خاصی است و سازندگان سازه‌ها نیز باید به استاندارد بودن این مصالح توجه کنند.
وی خاطرنشان ساخت که در حوزه به کارگیری فناوری‌های نوین در کشور اقدامات بسیار خوبی در سال‌های اخیر صورت گرفته است و بسیاری از فناوری‌ها توسط مرکز شناسایی و ضوابط آن‌ها در حال تدوین است.
در پایان نشست خبری امروز، رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و معاونین و مدیران حاضر در جلسه به سئوالات خبرنگاران پاسخ گفتند.