نسیم عید از راه می رسد؛ باید گوش دل باز نمود تا ندای سلام و صلوات پرودگار و فرشتگان را شنید . پروردگارا! در ناب‏ترین ثانیه‏ های راز و نیاز میهمان سفره‏ رنگینت بودیم و در تپش تند زمان، چه زود بدرقه کردیم روزهای روزه‏ داریمان را و اکنون با روحی سرشار از معنویت و دل‏هایی لبریز از مهرت، دست‏های در هم گره شده ‏ای که بوی وحدت می‏ دهند و شعارشان همدلی است، با قدم‏ های استواری که مقصدشان یکپارچگی است، به استقبال روز موعود می‏ شتابیم؛ در شکوه و عظمت نماز عید، غرق شده و با رمضان وداع می‏ کنیم. فرشتگان آسمان، رشک می‏ برند به این همه یکرنگی و اتحاد ما. آری! عید فطر می آید، عیدی که زیبایی عبادت و بندگی را به نمایش می گذارد و تجلی گاه روز پاداش برای روزه داران و نماد روز حسرت برای محرومان از فرمان الهی است. روزه داران در این روز بر سر دو راهی هستند که از آمدن عید دل شاد باشند یا از رفتن رمضان محزون؟ اما، عید فطر ، عید پایان یافتن رمضان نیست، عید برآمدن انسانی نو از خاکسترهای خویشتن خویش است .
در فرهنگ اسلامی، نخستین روز ماه شوّال، به عنوان عید فطر و جشن بازگشت به فطر ت تعیین شده است. واژه'عید' از ریشه عود گرفته شده و به معنای بازگشت است، و واژه ' فطر ' از فطر ت گرفته شده و به معنای سرشت است. بنابراین عید فطر ، یعنی بازگشت به فطر ت و سرشت و از آنجا که روزه داران در طول ماه رمضان برای رضایت حضرت دوست، سر به آستان یکتایی اش نهاده اند و به تصفیه روح و جان خویش همت گماشته اند، در روز عید، نوعی شادی و لذت درونی در خود احساس می کنندکه این نشان از پیروزی بر طاغوت نفس در وجود آنها است.
و اینطور است که در دعای قنوت نماز عید فطر می خوانیم:
بارالها! به حق این روز، که آن را برای مسلمانان عید و برای محمد(ص) ذخیره و شرافت و کرامت و فضیلت قرار دادی، از تو می خواهیم که بر محمد و آل محمد درود فرستی و ما را در هر خیری وارد کنی که محمد و آل محمد را در آن وارد کردی و از هر بدی که محمد و آل محمد را خارج ساختی، ما را نیز از آن خارج سازی، درود و صلوات تو بر او و آنها. خداوندا! از تو می طلبیم، هر آنچه را که بندگان شایسته ات از تو خواستند و به تو پناه می بریم از هر آنچه که بندگان خالصت به تو پناه بردند.
در روایتی طولانی در فضیلت ماه رمضان و عید فطر ، از پیامبر اعظم(ص) نقل شده است:
عَن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم:
'فَاِذَا کَانَتْ لَیلَهُ الْفِطْرِ وَ هِی تُسَمَّى لَیلَهَ الْجَوَائِزِ اَعْطَى اللَّهُ الْعَامِلینَ اَجْرَهُمْ بِغَیرِ حِسَابٍ'؛ و چون شب عید فطر که شب جوائز نام دارد فرا رسد، خداوند پاداش عمل‏ کنندگان را بدون حساب و شمارش ببخشد.
'فَاِذَا کَانَتْ غَدَاهُ یوْمِ الْفِطْرِ بَعَثَ اللَّهُ الْمَلَائِکَهَ فِی کُلِّ الْبِلَادِ فَیهْبِطُونَ اِلَى الْاَرْضِ وَ یقِفُونَ عَلَى اَفْوَاهِ السِّکَکِ فَیقُولُونَ یا اُمَّهَ مُحَمَّدٍ اخْرُجُوا اِلَى رَبٍّ کَرِیمٍ یعْطِی الْجَزِیلَ وَ یغْفِرُ الْعَظِیمَ'؛
و چون صبح روز عید فرا رسد خداوند فرشتگان را به همه‏ ی شهرها بفرستد. پس در زمین فرود آیند و سر کوچه‏ ها و گذرها بایستند و [با صدایى که آن را همه‏ ی آفریده ‏هاى خدا جز جن و آدمیان می‏ شنوند] گویند: اى امّت محمّد! به سوى پروردگار کریم [براى نماز عید] بیرون شوید که او پاداش فراوان دهد و گناهان بزرگ را بیامرزد.
'فَاِذَا بَرَزُوا اِلَى مُصَلَّاهُمْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِلْمَلَائِکَهِ: مَلَائِکَتِی! مَا جَزَاءُ الْاَجِیرِ اِذَا عَمِلَ عَمَلَهُ؟ قَالَ: فَتَقُولُ الْمَلَائِکَهُ: اِلَهَنَا وَ سَیدَنَا! جَزَاۆُهُ اَنْ تُوَفِّی اَجْرَهُ.'؛
و چون سوى محلّ برگزارى نماز عید روند خداوند عزّ و جلّ به فرشتگان می فرماید: اى فرشتگان من! مزد کارگر چون کار خود را انجام دهد چیست؟ عرضه داشتند؛ معبودا و سیدا! این که مزدش را کامل پرداخت کنی.
'قَالَ: فَیقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: فَاِنِّی اُشْهِدُکُمْ مَلَائِکَتِی اَنِّی قَدْ جَعَلْتُ ثَوَابَهُمْ عَنْ صِیامِهِمْ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ قِیامِهِمْ فِیهِ رِضَای وَ مَغْفِرَتِی'؛
خداوند عزّ و جلّ می فرماید: شما را گواه می گیرم که من پاداش روزه‏ ی رمضان و نمازشان را خشنودى و آمرزش خود از ایشان قرار دادم.
'وَ یقُولُ: یا عِبَادِی سَلُونِی فَوَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَا تَسْاَلُونِّی الْیوْمَ فِی جَمْعِکُمْ لِآخِرَتِکُمْ وَ دُنْیاکُمْ اِلَّا اَعْطَیتُکُمْ '؛
و خداوند [خطاب به بندگان خویش] می ‏فرماید: اى بندگان من! [هر چه می ‏خواهید] از من بخواهید که به عزت و جلال خود سوگند که امروز در این اجتماع خویش، هر چه براى دنیا و آخرت خود بخواهید عطا می کنم.
'وَ عِزَّتِی لَاَسْتُرَنَّ عَلَیکُمْ عَوْرَاتِکُمْ مَا رَاقَبْتُمُونِی وَ عِزَّتِی لَآجَرْتُکُمْ وَ لَا اَفْضَحُکُمْ بَینَ یدَی اَصْحَابِ الْخُلُودِ' ؛
و به عزت و جلال خودم سوگند تا وقتی که مرا مراقب خود بدانید[ و از من بترسید] شما را در پناه می گیرم و نزد کسانى که در دوزخ جاودانند رسوایتان نسازم.
'انْصَرِفُوا مَغْفُوراً لَکُمْ قَدْ اَرْضَیتُمُونِی وَ رَضِیتُ عَنْکُمْ'؛
باز گردید که آمرزیده شدید همانا مرا خشنود کردید و من از شما خشنود شدم.
'قَالَ: فَتَفْرَحُ الْمَلَائِکَهُ وَ تَسْتَبْشِرُ وَ یهَنِّئُ بَعْضُهَا بَعْضاً بِمَا یعْطِی اللَّهُ هَذِهِ الْاُمَّهَ اِذَا اَفْطَرُوا'؛
در ادامه می‏ فرماید: پس فرشتگان به خاطر آنچه که خداوند در روز عید فطر به این امت ارزانى فرموده است، شاد می شوند و به یکدیگر بشارت داده و تبریک گویند. (امالی مفید مجلس ۲۷  ص۲۳۲

گردآوری و تنظیم: محبوبه بهلولی