عمومی | پژوهشگاه علوم ورزشی

کسب مقام نخست کیفیت و اثربخشی تولیدات علمی ایران درمیان کشورهای اسلامی؛

بر اساس گزارش روابط عمومی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، دکتر دهقانی گفت: تعداد مقالات پر استناد دانشمندان کشور از ۴۷ مورد در سال ۲۰۰۸ به ۴۱۱ مورد در سال ۲۰۱۷ افزایش‌یافته و بدین ترتیب با افزایش بیش از ۸ برابری، دارای رشد متوسط سالانه ۲۱/۲۴ درصدی، بالاترین میزان رشد کیفیت تولید علم را در میان کشورهای اسلامی داشته است .
وی افزود: سهم حوزه مهندسی از کل تولید علم برتر یا مقالات پر استناد ۶/۳۵ درصد است و بیشترین تعداد مقالات پر استناد به این حوزه اختصاص دارد. پس از مهندسی که با اختلاف قابل‌توجهی پیشتاز است؛ بیشترین سهم از تولید علم برتر دنیا به ترتیب متعلق به حوزه‌های موضوعی شیمی، فیزیک، علوم کشاورزی و پزشکی بالینی و ریاضیات به‌صورت مشترک است .
سرپرست ISC در ادامه گفت: در مطالعات علم‌سنجی علاوه بر تعداد مدارک ثبت‌شده در نمایه‌های استنادی بین‌المللی مانند WOS که بر کمیت این مدارک دلالت دارد؛ به تعداد استناد به این مدارک که بر کیفیت علم تولیدشده اشاره می‌کند نیز پرداخته می‌شود .
دکتر دهقانی افزود: اصولاً، نقطه تمایز نمایه‌های استنادی با سایر انواع نمایه‌ها مشخص شدن تعداد استنادات به مدارک نمایه شده می‌باشد. بررسی‌ها حاکی از آن است که در اغلب گزارش‌ها و آمارهای ارائه‌شده توسط سازمان‌ها و موسسات گوناگون ملی و بین‌المللی به کمیت و تعداد مقالات و رشد آن‌ها اشاره می‌شود و تعداد اندکی از گزارش‌ها در خصوص کیفیت تولیدات علمی به بحث می‌پردازند .
وی در ادامه گفت: یک درصد از مقالات دنیا، ۱۸ درصد از استنادهای آن را دریافت می‌کنند که تولید علم برتر یا مقالات پر استناد را تشکیل می‌دهند. مقالات پر استناد در بازه زمانی ۱۰ سال اخیر توسط پایگاه (ESI-ISI) به‌صورت دو ماه یک‌بار و سالانه ۶ بار روزآمد و اعلام می‌شود. وی افزود: از همین رو، تعداد این مقالات همیشه تغییر می‌کند و ممکن است یک مقاله در یک دوره زمانی در دسته مقالات برتر قرار گیرد و در یک دوره دیگر از این فهرست حذف شود. اساساً مقالات پر استناد به دلیل اهمیت آن به‌عنوان شاخصی برای کیفیت علم تلقی می‌شود. اطلاعات مستخرج در خصوص رتبه استنادی، سهم و میزان استنادهای کشورهای اسلامی از پایگاه (ESI) در تاریخ اول خرداد استخراج‌شده است. این پایگاه داده‌های خود را در بازه زمانی ابتدای ژانویه ۲۰۰۸ تا ۲۸ فوریه ۲۰۱۸ جمع‌آوری کرده است .
دکتر دهقانی خاطرنشان کرد: اطلاعات استخراج‌شده از پایگاه ESI نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران در بازه ۱۰ ساله موردنظر با میزان ۱۷۷۵۷۷۳ استناد دریافتی در میان کل کشورهای اسلامی مقام نخست را قرار دارد. نتایج حاکی از آن است که جمهوری اسلامی ایران میزان ۲/۲۱ درصد از مجموع استنادات تمامی کشورهای اسلامی را به خود اختصاص داده است. سایر کشورها ازجمله ترکیه، عربستان، مالزی، مصر، پاکستان، تونس، اندونزی، نیجریه و امارات متحده عربی در رتبه‌های بعد قرار دارند .
سرپرست ISE افزود: در گزارش قبل نیز به پیشتازی ایران در میزان کمیت تولید علم در سال ۲۰۱۷ و سهم ۲۲ درصدی ایران از کل تولیدات علمی کشورهای اسلامی اشاره‌شده بود؛ بنابراین، دانشمندان و پژوهشگران کشور علاوه بر کمیت تولید علم و کسب مقام نخست در میان کشورهای اسلامی در سال ۲۰۱۷، در اثربخشی و کیفیت نیز در صدر تمامی کشورهای اسلامی قرار دارند. سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ادامه داد: روند رشد مقالات پر استناد جمهوری اسلامی ایران حاکی از آن است که دانشمندان جمهوری اسلامی ایران در انتشار مقالات پر استناد روند رو به رشدی را طی کرده‌اند، چنانچه در سال ۲۰۰۸ تنها ۴۷ مقاله پر استناد از جمهوری اسلامی ایران در پایگاه ESI ثبت‌شده است؛ این در حالی است که در پایان سال ۲۰۱۷ دانشمندان ایرانی موفق شدند ۴۱۱ مقاله پر استناد را منتشر کنند .
دکتر دهقانی اظهار کرد: این امر نشان می‌دهد که با افزایش بیش از ۷۵/۸ برابری میزان متوسط رشد سالانه مقالات پر استناد و به‌عبارت‌دیگر کیفیت تولید علم کشور در ۱۰ سال اخیر برابر با ۲۱/۲۴ درصد (بیست‌وچهار ممیز بیست‌ویک) بوده است. بی‌شک این موضوع نشان از اثربخشی بیشتر و افزایش کیفیت تولیدات علمی دانشمندان ایرانی است. همان‌گونه که پیشتر نیز بیان شد، هرچقدر استناد به یک مقاله بیشتر باشد آن مقاله دارای اثربخشی و کیفیت بیشتری نسبت به سایر مقالات است .