دکتر محمدجواد دهقانی با اعلام این خبر اظهار کرد: تعداد مقالات پراستناد دانشمندان کشور از ۴۷ مورد در سال ۲۰۰۸ به ۴۱۱ مورد در سال ۲۰۱۷ افزایش یافته و بدین‌ترتیب با افزایش بیش از ۸ برابری، دارای رشد متوسط سالانه ۲۴٫۲۱ درصدی، بالاترین میزان رشد کیفیت تولید علم  را در میان کشورهای اسلامی داشته است. سهم حوزه مهندسی از کل تولید علم برتر یا مقالات پراستناد ۳۵٫۶ درصد است و بیشترین تعداد مقالات پراستناد به این حوزه اختصاص دارد. پس از مهندسی که با اختلاف قابل توجهی پیشتاز است؛ بیشترین سهم از تولید علم برتر دنیا به ترتیب متعلق به حوزه‌های موضوعی شیمی، فیزیک، علوم کشاورزی و پزشکی بالینی و ریاضیات (مشترکا) است.

سرپرست ISC در ادامه گفت: در مطالعات علم‌‏سنجی علاوه بر تعداد مدارک ثبت شده در نمایه‌های استنادی بین‌المللی مانند WOS که بر کمیت این مدارک دلالت دارد؛ به تعداد استناد به این مدارک که بر کیفیت علم تولیدشده اشاره می‌کند نیز پرداخته می‏‌شود. اصولاً، نقطه تمایز نمایه‌های استنادی با سایر انواع نمایه‌‏ها مشخص شدن تعداد استنادات به مدارک نمایه‌شده است. بررسی‌‏ها حاکی از آن است که در اغلب گزارش‌ها و آمارهای ارائه شده توسط سازمان‌‏ها و موسسات گوناگون ملی و بین‌‏المللی به کمیت و تعداد مقالات و رشد آنها اشاره می‌شود و تعداد اندکی از گزارش‏‌ها در خصوص کیفیت تولیدات علمی به بحث می‌‏پردازند.

وی اظهار کرد: یک درصد از مقالات دنیا، ۱۸درصد از استنادهای آن را دریافت می‌کنند که تولید علم برتر یا مقالات پر استناد را تشکیل می‌دهند. مقالات پر استناد در بازه زمانی ۱۰ سال اخیر توسط پایگاه (ESI-ISI) به صورت دو ماه یکبار و سالانه ۶ بار روزآمد و اعلام می‌شود. از همین رو، تعداد این مقالات همیشه تغییر می‌کند و ممکن است یک مقاله در یک دوره زمانی در دسته مقالات برتر قرار گیرد و در یک دوره دیگر از این فهرست حذف شود. اساسا مقالات پراستناد بدلیل اهمیت آن به ‏عنوان شاخصی برای کیفیت علم تلقی می‏‌شود. اطلاعات مستخرج درخصوص رتبه استنادی، سهم و میزان استنادهای کشورهای اسلامی از پایگاه (ESI) در تاریخ اول خرداد استخراج شده است. این پایگاه داده‌‏های خود را در بازه زمانی ابتدای ژانویه ۲۰۰۸ تا ۲۸ فوریه ۲۰۱۸ جمع‌آوری کرده است.

دهقانی خاطرنشان کرد: اطلاعات استخراج شده از پایگاه ESI نشان می‌‏دهد که جمهوری اسلامی ایران در بازه ۱۰ ساله مورد نظر با میزان یک میلیون و ۷۷۵ هزار و ۷۷۳ استناد دریافتی در میان کل کشورهای اسلامی مقام نخست را دارد. نتایج حاکی از آن است که جمهوری اسلامی ایران میزان  ۲۱٫۲ درصد از مجموع استنادات تمامی کشورهای اسلامی را به خود اختصاص داده است. سایر کشورها از جمله ترکیه، عربستان، مالزی، مصر، پاکستان، تونس، اندونزی، نیجریه و امارات متحده عربی در رتبه‌های بعد قرار دارند.

در گزارش قبل نیز به پیشتازی ایران در میزان کمیت تولید علم در سال ۲۰۱۷ و سهم ۲۲ درصدی ایران از کل تولیدات علمی کشورهای اسلامی اشاره شده بود. بنابراین، دانشمندان و پژوهشگران کشور علاوه بر کمیت تولید علم و کسب مقام نخست در میان کشورهای اسلامی در سال ۲۰۱۷، در اثربخشی و کیفیت نیز در صدر تمامی کشورهای اسلامی قرار دارند.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ادامه داد: روند رشد مقالات پر استناد جمهوری اسلامی ایران حاکی از آن است که دانشمندان جمهوری اسلامی ایران در انتشار مقالات پراستناد روند رو به رشدی را طی کرده‌اند، چنانچه در سال ۲۰۰۸ تنها ۴۷ مقاله پراستناد از جمهوری اسلامی ایران در پایگاه ESI ثبت شده است؛ این در حالی است که در پایان سال ۲۰۱۷ دانشمندان ایرانی موفق شدند ۴۱۱ مقاله پراستناد را منتشر کنند. این امر نشان می‏‌دهد که با افزایش بیش از ۸٫۷۵ برابری میزان متوسط رشد سالانه مقالات پر استناد و به ‏عبارت دیگر کیفیت تولید علم کشور در ۱۰ سال اخیر  برابر با ۲۴٫۲۱ درصد بوده است.  بی‌شک این موضوع نشان از اثربخشی بیشتر و افزایش کیفیت تولیدات علمی دانشمندان ایرانی است. همانگونه که پیش‏تر نیز بیان شد، هر چقدر استناد به یک مقاله بیشتر باشد، آن مقاله دارای اثربخشی و کیفیت بیشتری نسبت به سایر مقالات است.

وی افزود: در کنار توجه به روند رو به رشد مقالات پراستناد، در این قسمت به حوزه‌های پژوهشی (در پایگاه ESI تعداد ۲۲ حوزه پژوهشی تعریف شده است که تمامی مقالات پراستناد در حوزه‌های پژوهشی ۲۲ گانه معین شده توسط پایگاه قرار می‌گیرند.) گوناگون و سهم (درصد) مقالات منتشر شده توسط دانشمندان این حوزه‌ها پرداخته می‌شود. دانشمندان جمهوری اسلامی ایران در یک دهه اخیر ۱۶۰۲ مقاله پراستناد منتشر کرده‌‏اند و این مقالات در پایگاه ESI نمایه شده است. دانشمندان حوزه مهندسی با انتشار ۵۷۳ مقاله پراستناد و حوزه‌‏های موضوعی شیمی، فیزیک، علوم کشاورزی، پزشکی بالینی و ریاضیات (مشترکا) به ترتیب با انتشار ۲۰۶، ۱۱۳، ۱۰۲ بیشترین تعداد مقاله پراستناد را داشته‌اند.

دهقانی گفت: درخصوص میزان سهم هر کدام از حوزه‌های موضوعی در تولید مقالات برتر حوزه مهندسی با سهم ۳۵٫۷ درصد جایگاه نخست را بین حوزه‌های پژوهشی ۲۲گانه از آن خود کرده ‏است. پس از حوزه موضوعی مهندسی، بقیه حوزه‏‌ها با اختلاف معنی‌داری، پایین‏تر از حوزه مهندسی هستند. حوزه‏‌های موضوعی شیمی، فیزیک، علوم کشاورزی، پزشکی بالینی و ریاضیات (مشترکا)  به ترتیب با سهم ۱۲٫۸ درصد، ۷ درصد، ۶٫۳۶ درصد و ۶٫۳ درصد جایگاه دوم تا پنجم را کسب کرده‌اند.

انتهای پیام