نشست هم اندیشی استادان دانشگاه حکیم سبزواری با موضوع ” مبانی و موانع تفکر در اسلام و علوم روز ” و سخنرانی جناب آقای دکتر محمد داودی استادیار محترم گروه زبان انگلیسی دانشگاه در ساعت ۲۰ لغایت ۲۲ روز دوشنبه مورخ ۲۴/۰۲/۹۷ در سالن بیهقی با حضور ۴۸ تن از اعضای محترم هیات علمی دانشگاه تشکیل گردید و نکات زیر مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت:

مفهوم تفکر: عبارتست از سیر درونی و حرکت از مقدمات به نتیجه و از معلوم به مجهول بر اساس علم.

تفاوت تفکر و تعقل: تفکر به حرکت درآوردن و جولان ذهن در خزانه معلومات پیشین به منظور نیل به یافتن کلید حل مجهولات پیش روست اما تعقل عبارت است از شناخت، علم و ادراک یا قوه خدادادی که امکان شناخت را برای انسان فراهم می آورد( کلانتری ۱۳۸۶ :۴۵). خداوند متعال بیش از ۳۰۰ بار در قرآن کریم انسان ها را به بهره جستن از این نیروی خدادادی دعوت کرده است(علامه طباطبایی در تفسیرالمیزان ج. سوم ص:۱۵۷).

ارزش و اهمیت تفکر: امام جعفر صادق(ع) در اهمیت تفکر می فرمایند: فکر آینه حسنات است و کفاره سیئات و روشنی دلها و وسعت خلق و بوسیله آن آدمی به آنچه صلاح امر معاد است می رسد و حاصل می شود اطلاع بر عواقب امور و زیادتی در علم و آن خصلتی است که هیچ عبادتی مثل آن نیست(معراج السعاده ملا احمد نراقی).

انواع تفکر:

• تفکر انتقادی: تفکری است که در جستجوی شواهد، دلایل و مدارک برای یک قضاوت و نتیجه گیری است.
• تفکر خلاق : فرایند و راهی است برای برقراری ارتباط بین چیزهایی که با هم ارتباطی ندارند و یافتن راه های تازه در همه مراحل رشد می باشد.

قواعد تربیت تفکر انتقادی:

• سطح بهینه ای از شک برای نیل به یقین و عدم توقف در شک
• داده های بنیادی و محکم را برفرضیات و استدلال ها و نتایج ترجیح دهید.
• با داده های و اطلاعات ناقص نتیجه گیری ننمایید.
• در جستجوی فرض ها و اصلاح آنها باشید.
• از موقعیت هایی که ممکن است نتیجه شما غلط از آب درآید، غافل نشوید.
• تلاش کنید تا بر سوگیری های شخصی تان غلبه نمایید.
• در رویارویی با داده های جدید، حاضر باشید که نتایج خود را تغییر دهید.

خطاهای فکری:

• تفکر خودکار
• تعمیم افراطی
• فاجعه آفرینی
• ادراک انتخابی
• انعطاف ناپذیری

موضوعات مناسب برای تفکر:

• تفکر در عالم خلقت
• تفکر در تاریخ
• تفکر در باره خود انسان

اصول تفکر در اسلام:

• اقامه دلیل و برهان روشن
• پشتوانه علمی
• ژرف نگری
• دوری از تعصب

موانع شکل گیری تفکر:

• تکیه بر ظن و گمان به جای علم و یقین
• پیروی از امیال و هواهای نفسانی
• شتاب زدگی
• سنت گرایی
• پیروی از اکثریت
• شخصیت گرایی
• جهل
• غفلت

در ادامه نشست آقایان دکتر قربانی، دکتر موسوی، دکتر خسروبیگی و دکتر رحیمی اعضای محترم هیات علمی گرو های علوم سیاسی، معارف اسلامی، جغرافیا و برنامه ریزی روستایی و ادبیات فارسی به نقد و بررسی مطالب ارائه شده در نشست هم اندیشی از قبیل گنجاندن درس اصول تفکر انتقادی  برای دانشجویان و اصلاح عبارت “همواره سطح بهینه ای از شک داشته باشیم” و تمایز قایل گشتن بین رسالت علم و فلسفه و نیز لزوم توجه بیشتر به شرایط جامعه و عدالت اجتماعی در مقوله تفکر و مشارکت دادن دانشجویان در مباحث کلاسی و فراهم نمودن فضای تعقل و تفکر مناسب.