دومین سمپوزیوم ژنتیک در دانشگاه یزد برگزار شد
متدها و تکنیکهای نوین در تشخیص مولکولی
به گزارش دریافتی از گروه زیستشناسی دانشگاه یزد، دکتر سید مسعود هوشمند، استاد تمام ژنتیک مولکولی پزشکی و عضو پژوهشگاه ملی و مهندسی ژنتیک با اشاره به متدها و تکنیکهای نوین در تشخیص مولکولی گفت: تشخیص مولکولی (Molecular Diagnostics) مجموعهای از تکنیکهای تجزیه و تحلیل نشانگرهای زیستی موجود در ژنوم و پروتئوم و استفاده از آنها در آزمایشهای پزشکی است.
وی با بیان اینکه این تکنیک ها برای تشخیص و ارزیابی بیماری، تشخیص خطر و انتخاب بهترین نوع درمان برای هر فرد بیمار به صورت کاملاً شخصی است افزود: از طریق تجزیه و تحلیل ویژگیهای بیمار و بیماری، تشخیص مولکولی چشماندازی از پزشکی شخصی (Personalized Medicine) را ارائه میدهد.
دکتر هوشمند افزود: این آزمایشها در طیف وسیعی از تخصصهای پزشکی، از جمله بیماریهای عفونی، سرطان، تعیین آنتی ژن لکوسیتهای انسانی (که به بررسی و پیشبینی عملکرد سیستم ایمنی میپردازد)، انعقاد و فارماکوژنومیک (پیش بینی ژنتیکی اینکه کدام دارو بهترین عملکرد را خواهد داشت) مفید هستند.
وی عمده کاربردهای این تکنیک های مولکولی را در تشخیص پیش از تولد، تشخیص و درمان بیماری های مختلف دانست.
به گفته وی آزمایشهای قبل از تولد رایج با هدف تشخیص ناهنجاریهای کروموزومی مانند سندرم داون متکی بر تجزیه و تحلیل تعداد و ظاهر کروموزومها (کاریوتایپ) است، ولی آزمایشهای تشخیص مولکولی مانند دورگهسازی مقایسهای ژنومی ریزآرایهها، نمونه DNA را مورد آزمایش قرار میدهد که به دلیل وجود DNAهای آزاد در پلاسما میتواند کمتر تهاجمی باشد.
وی تصریح کرد: برخی از چند شکلیهای تک نوکلئوتیدی بیماران که تفاوت ناچیزی در توالی DNA است میتواند به پیشبینی سرعت متابولیزه شدن داروها در بدن فرد کمک کند (فرایندی که فارماکوژنومیک نامیده میشود).
وی با اشاره به اینکه برخی بیماران، دارای چند شکلیهایی در مکانهای خاصی بر روی ژنهای مختلف هستند که سبب متابولیزه شدن ضعیف این داروها میشوند گفت: پزشکان میتوانند با انجام آزمایش برای این نوع چند شکلیها دریابند که آیا این داروها میتوانند برای بیماران بهطور کامل موثر باشند یا خیر؟.
دکتر هوشمند اظهار کرد: پیشرفت در زیستشناسی مولکولی نشان میدهد که برخی از سندرومها که در گذشته به عنوان یک نوع بیماری طبقهبندی شده بودند در واقع زیرگروههایی با علل و درمانهای متعدد هستند، تشخیص مولکولی به شناسایی این نوع زیرمجموعهها (به عنوان مثال عفونتها و سرطانها) یا تجزیه و تحلیل ژنتیکی بیماری دارای یک جزء وراثتی کمک کرده است.
شرایط اقلیمی متنوع کشور ما یک سرمایه عظیم ملی است
در ادامه این سمپوزیوم، دکتر سید ابوالحسن شاهزاده فاضلی، دانشیار ژنتیک مولکولی و رییس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران اظهار داشت: شرایط اقلیمی متنوع کشور ما به گونهای است که باعث تنوع زیستی بالا در گیاهان،جانوران و میکروارگانیسمها شده است و این یک سرمایه عظیم ملی است که درصورت استفاده صحیح میتوان قاطعانه چهره فقر و گرسنگی را از این کشور زدود.
وی افزود: افزایش روزافزون پیشرفت های علمی در شاخه های گوناگون باعث شده تا هر روز گره ای از مشکلات گشوده شده ، مسیرها کوتاه گشته و کیفیت زندگی افزایش یابد.
وی یکی از شاخه های مهم دانش و تکنولوژی را زیست فناوری دانست که امروزه در کشاورزی، سلامت و صنعت نقش مهمی دارد و به عنوان یکی از محورهای توسعه پایدار مدنظر است و روی آن سرمایه گذاری های کلان می شود.
دکتر شاهزادهفاضلی از مهمترین عناصری که زیست فناوری به آن وابسته است را ذخایر ژنتیکی و زیستی عنوان کرد که به علل گوناگون همواره در حال انقراض و تغییر هستند.
وی با اشاره به اینکه انقراض هر نمونه زیستی یعنی از دست رفتن گنجینه ای با ارزش که فقدان آن ممکن است زندگی بشر را تهدید نماید گفت: تلاش برای حفظ و بهره برداری از ذخایر زیستی از اوایل قرن بیستم در دنیا شروع شده و همواره رو به افزایش است. کشور ایران به دلیل برخورداری از تنوع زیستی گسترده ، یکی از غنی ترین منابع ذخایر ژنتیکی و زیستی است که برخی از آنها را در هیج جای دیگری یافت نمی شوند.
وی گفت: از این رو مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران با هدف شناسایی ، جمع آوری ، نگهداری ، کشت و تکثیر گونه های زیستی و ذخایر ژنتیکی در تلاش است تا از این ذخایر محافظت نموده و با در اختیار قرار دادن این منابع به مراکز علمی ، دانشگاهی و پژوهشی ، زمینه استفاده بهینه از آنها را فراهم آورد.