وقتی صحبت از سزارین می‌شود، یکی از مهم‌ترین تصمیماتی که مادران و پزشکان باید بگیرند، انتخاب روش بیهوشی است. دو گزینه اصلی بی‌حسی نخاعی و بیهوشی عمومی وجود دارد. اما کدام یک بهتر است؟ آیا روشی وجود دارد که ایمن‌تر و کم‌خطرتر باشد؟ در این مطلب، به بررسی این دو روش بر اساس جدیدترین مطالعات علمی می‌پردازیم تا به مادران در انتخاب بهتر کمک کنیم.

بی‌حسی نخاعی چیست؟ آیا باعث کمردرد و آسیب به نخاع می‌شود؟

بی‌حسی نخاعی (Spinal Anesthesia)نوعی بی‌حسی منطقه‌ای است که در آن، داروی بی‌حسی به مایع نخاعی تزریق می‌شود و باعث از بین رفتن حس و حرکت در ناحیه پایین‌تنه می‌شود. در این روش، مادر کاملاً هوشیار است اما دردی احساس نمی‌کند.یک باور اشتباه درباره بی‌حسی نخاعی این است که می‌تواند به نخاع آسیب برساند یا باعث کمردرد دائمی شود، اما این درست نیست.
سوزن مورد استفاده در بی‌حسی نخاعی وارد نخاع نمی‌شود، بلکه فقط در فضای مایع نخاعی قرار می‌گیرد و هیچ آسیبی به خود نخاع وارد نمی‌کند. همچنین، مطالعات نشان داده‌اند که بی‌حسی نخاعی مستقیماً باعث کمردرد مزمن نمی‌شود. کمردرد پس از زایمان معمولاً به دلیل تغییرات هورمونی و افزایش فشار روی کمر در دوران بارداری است، نه به دلیل بی‌حسی نخاعی
بیهوشی عمومی چیست؟
بیهوشی عمومی(General Anesthesia) حالتی است که در آن، بیمار کاملاً بیهوش شده و از طریق داروهای تزریقی و گازی، هوشیاری خود را از دست می‌دهد.
مقایسه بی‌حسی نخاعی و بیهوشی عمومی در سزارین:
۱. ایمنی برای مادر و نوزاد
مطالعات نشان داده‌اند که بی‌حسی نخاعی از نظر ایمنی برتری دارد. طبق یک مرور سیستماتیک در کاکرین، بیهوشی عمومی می‌تواند با افزایش خطر مشکلات تنفسی در نوزاد همراه باشد، زیرا داروهای بیهوشی ممکن است از جفت عبور کرده و روی نوزاد تاثیر بگذارند. از سوی دیگر، بی‌حسی نخاعی این مشکل را ندارد.
۲. عوارض برای مادر
تحقیقات نشان داده‌اند که بی‌حسی نخاعی با کاهش خونریزی، کاهش خطر لخته شدن خون (ترومبوز)، و کاهش احتمال تهوع و استفراغ بعد از عمل همراه است. در مقابل، بیهوشی عمومی می‌تواند فشار خون را کاهش داده و باعث مشکلات تنفسی، سردرد و بی‌حالی طولانی‌مدت شود.
۳. بهبودی سریع‌تر
یکی از مزایای بزرگ بی‌حسی نخاعی، بازگشت سریع‌تر مادر به هوشیاری کامل و کاهش نیاز به داروهای مسکن بعد از عمل است. بیهوشی عمومی اغلب با خواب‌آلودگی و بی‌حالی طولانی‌تر همراه است که می‌تواند زمان بهبودی مادر را افزایش دهد.
۴. ارتباط سریع‌تر با نوزاد
مادرانی که تحت بی‌حسی نخاعی قرار می‌گیرند، بلافاصله پس از تولد نوزاد می‌توانند او را ببینند و در آغوش بگیرند. اما در بیهوشی عمومی، مادر بعد از به هوش آمدن ممکن است دچار گیجی باشد و تا چند ساعت نتواند با نوزاد ارتباط برقرار کند و این موضوع بر پیوند عاطفی اولیه بین مادر و نوزاد تاثیرگذار است.
پس کدام روش بهتر است؟
با توجه به شواهد علمی، بی‌حسی نخاعی گزینه‌ای ایمن‌تر و بهتر برای سزارین است، مگر در شرایط خاصی که پزشک بیهوشی تشخیص دهد بیهوشی عمومی لازم است. بی‌حسی نخاعی خطر عوارض کمتر، بهبودی سریع‌تر، و ارتباط بهتر مادر و نوزاد را به همراه دارد.
البته، تصمیم نهایی همیشه باید بر اساس وضعیت سلامت مادر، شرایط اورژانسی و مشورت با پزشک بیهوشی گرفته شود. اگر سزارین به‌صورت اورژانسی انجام شود و مادر دچار مشکلاتی مانند خونریزی شدید باشد، پزشکان ممکن است بیهوشی عمومی را انتخاب کنند، اما برای سزارین‌های برنامه‌ریزی‌ شده، بی‌حسی نخاعی معمولاً بهترین گزینه است.
نتیجه‌گیری
انتخاب بین بی‌حسی نخاعی و بیهوشی عمومی یک تصمیم مهم برای مادرانی است که قصد انجام سزارین دارند. بر اساس تحقیقات علمی، بی‌حسی نخاعی در اغلب موارد ایمن‌تر، کم‌خطرتر، و موثرتر از بیهوشی عمومی است. این روش به مادر کمک می‌کند که زودتر به حالت عادی برگردد، عوارض کمتری داشته باشد و بلافاصله پس از تولد، نوزاد خود را در آغوش بگیرد.

کوثر بابایی
عضو هیات علمی گروه هوشبری دانشگاه علوم پزشکی نیشابور